چگونه قرارداد تنظیم کنیم و انعقاد، مفاد، ارکان، انواع، زبان تخصصی و قانون قرارداد چیست؟

متن قرارداد و طریق نوشتن قرارداد یکی از موضوعات بسیار مهمی است که تأثیر قابل توجهی بر زندگی مردم دارد. یک قرارداد ناقص یا مبهم ممکن است تبعات سنگینی را برای طرفین به ‌دنبال داشته باشد. به ‌جهت اهمیت این موضوع، قصد داریم در این مطلب در خصوص نگارش و تنظیم متن یک قرارداد صحیح، نکاتی را مطرح کنیم.

آموزش‌هایی که در کتاب‌های حقوقی وجود دارد بسیار پیچیده و مناسب کسانی است که در دانشگاه و در رشته حقوق مشغول به تحصیل هستند. بنابراین لازم بود مطالبی ساده و کاربردی راجع به آیین قرارداد نویسی آماده شود. با ما همراه باشید و یک کلاس قرارداد نویسی را به زبان ساده و با موضوع فن نگارش حقوقی تجربه کنید.

معنای لغوی قرارداد

قرارداد به معنی قول، عهد، پیمان، قولنامه و عهدنامه است. در شرایطی که دو طرف قصد دارند برای انجام کار یا برای رسیدن به یک هدف معین، با هم پیمان ببندند، قرارداد تنظیم می‌کنند.

در گذشته‌های دور به‌ جهت عدم اطلاع مردم و اعتمادی که بین آن‌ها وجود داشت، قراردادها به ‌صورت شفاهی بود. امروزه مردم از اهمیت انعقاد قرارداد کتبی آگاهی بیشتری دارند. به ‌همین جهت تنظیم انواع قرارداد در بین مردم رواج پیدا کرده ‌است.

بسیاری از مردم برای روابط کاری، خرید و فروش، املاک، مشارکت، سرمایه‌گذاری، پیمانکاری و موارد مانند آن، قرارداد تنظیم می‌کنند.

امضای طرفین قرارداد سبب ایجاد حق برای آن‌ها و تکلیف برای طرف مقابل خواهد شد. به ‌عنوان مثال، شخصی که به موجب قرارداد متعهد می‌شود تا پروژه‌ای را در تاریخ مقرر به اتمام برساند، در مقابل این اقدام خود، مبلغی را به ‌عنوان حق‌الزحمه دریافت می‌کند. طرف دیگر به موجب نوشتن قرارداد متعهد به پرداخت مبلغ قرارداد شده ‌است. یعنی پرداخت این مبلغ تکلیف او محسوب می‌شود. اگر هر کدام از طرفین به تعهد خود عمل نکنند، طرف دیگر این حق را خواهد داشت که او را ملزم به ایفای تعهد کند.

قرارداد چیست (ماده 183 قانون مدنی)

ماده 183 قانون مدنی قرارداد (عقد) را تعریف کرده است:

«قرارداد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر متعهد به انجام کاری شوند و این تعهد، توسط تمام طرفین تایید شود.»

البته این تعریف از نظر حقوق‌دانان ناقص است و قراردادهای معاملات را شامل نمی‌شود. اما همین تعریف کوتاه برای آمادگی ذهنی شما کافی است و بیشتر از این وارد مباحث حقوقی و دانشگاهی نمی‌شویم.

انعقاد قرارداد یعنی چه

در شرایطی که طرفین قرارداد با رعایت مواردی که مطرح شد و مطابق ماده ۱۹۰ قانون مدنی، قراردادی را بنویسند و آن را امضا کنند، قرارداد منعقد شده ‌است. در واقع انعقاد قرارداد به حالتی گفته می‌شود که هر دو طرف مفاد قرارداد را بپذیرند و آن را امضا کنند. اگر یکی از طرفین، متن قرارداد را امضا نکند، این قرارداد فاقد اعتبار است زیرا امضا یا اثر انگشت هر دو طرف برای این موضوع لازم است.

به بیان ساده‌تر، «انعقاد قرارداد» به معنای امضای قرارداد است. بنابراین وقتی این عبارت را در قرارداد اضافه می‌کنیم منظور ما «امضای قرارداد» است. مثلا به عبارت زیر توجه کنید. این عبارت از بخش مبلغ یک نمونه قرارداد انجام خدمت، آورده شده است:

مبلغ قرارداد پانصد میلیون ریال معادل 500,000,000 ریال است و به صورت زیر پرداخت خواهد شد: الف) معادل ۲۰ درصد از مبلغ پروژه در زمان انعقاد قرارداد به عنوان پیش پرداخت است.

در مثال بالا، طرف‌های قرارداد توافق کرده‌اند که 20 درصد از مبلغ قرارداد همزمان با امضای قرارداد به عنوان پیش پرداخت، گرفته شود.

شماره قرارداد چیست

هر قراردادی از چند شماره تشکیل شده است. این شماره‌ها در جاهای مختلف قرارداد به کار می‌رود.

بیشترین استفاده از شماره قرارداد در موارد زیر است:

1. وقتی می‌خواهیم ماده‌های قرارداد را از هم جدا کنیم از شماره قرارداد استفاده می‌شود.
2. زمانی که قصد داریم شماره تلفن طرف‌های قرارداد را بنویسیم.
3. وقتی می‌خواهیم مبلغ قرارداد را در قسمت مربوط به آن بنویسیم.
4. زمانی که قرارداد دارای ماده‌ای برای خسارت و جریمه است و می‌خواهیم مبلغ جریمه تخلف را بنویسیم.
5. در قسمت تاریخ قرارداد نیز از شماره قرارداد استفاده می‌شود.

توجه کنید که در مورد مبلغ قرارداد و مبلغ جریمه قراردادی، در کنار عدد از حروف نیز استفاده شود. برای مثال به عبارت زیر که بخشی از یک نمونه قرارداد پیمانکاری است توجه کنید:

مبلغ كل قطعي/ تقريبي موضوع قرارداد به حروف پانصد میلیون ریال و به عدد 500,000,000 ريال است.

درواقع، استفاده از حروف در کنار عدد، هرگونه سو‌ استفاده‌ای را در این مورد غیر ممکن می‌کند. در مورد مبلغ قرارداد در ادامه این نوشته نیز نکاتی دیگری خواهیم گفت.

مفاد قرارداد چیست

مفاد در لغت نامه دهخدا به معنای مفهوم، مضمون، مدلول، مستفاد، فحوا، مقصود، منظور و مراد آمده است.

به زبان ساده، مفاد قرارداد به معنای تمامی کلمات، عبارات و جملاتی است که در متن قرارداد نوشته شده است. بنابراین وقتی در متن قرارداد از عبارت «مفاد قرارداد» استفاده می‌کنیم منظور، محتوای قرارداد است.

به این مثال که توجه کنید:

هرگونه اخطار، درخواست و مکاتبه در خصوص مفاد قرارداد باید کتباً به اقامتگاه شخص که در این قرارداد نوشته شده است و اقامتگاه قانونی آن‌ها محسوب می‌شود ارسال شود.

مشاهده می‌کنید که در مورد اخطار‌های احتمالی که در آینده از طرف هریک از طرفین به طرف دیگر داده می‌شود، بند بالا، نشانی نوشته شده در بخش مشخصات طرف‌های قرارداد را به عنوان نشانی اصلی آن‌ها معرفی کرده است.

زبان تخصصی قرارداد چیست

یکی از مواردی که مطالعه متن قرارداد‌ها را دشوار می‌کند زبان تخصصی قرارداد است. وکلا و کارشناسان حقوقی، به دلیل تسلطی که به واژگان حقوقی و آثار استفاده از آن‌ها دارند، نمونه متن قرارداد را با احتیاط لازم و با توجه به بار معنای واژه‌ها تنظیم می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که مطالعه متن قرارداد برای اشخاصی که تحصیلات حقوقی ندارند دشوار باشد و زبان تخصصی درک نشود.

ما همیشه پیشنهاد کرده ایم و سفارش می‌کنیم که نوشتن قرارداد با زبان ساده نیز ممکن است و این موضوع به نفع طرف‌های قرارداد نیز است. بانک نمونه قرارداد و همچنین سفارش‌هایی که برای تنظیم قرارداد توسط کارشناسان حقوقی رکلا گرفته می‌شود با زبان ساده تنظیم می‌شود.

از شما نیز می‌خواهیم قرارداد خود را با زبان ساده تنظیم کنید. البته این به معنای بی توجهی به سایر اصول تنظیم نمونه متن قرارداد نیست و باید تمامی شرایط قانونی به‌ویژه ارکان قرارداد را رعایت کنید.

ارکان قرارداد چیست

ارکان قرارداد، ستون‌های اصلی آن است و باید در هرقراردادی وجود داشته باشد. در اینجا این ارکان را نام می‌بریم اما توضیحات آن‌ها را کمی جلو‌تر ارائه خواهیم کرد.

1. مشخصات طرف‌های قرارداد؛
2. موضوع قرارداد؛
3. مدت؛
4. مبلغ؛
5. رضایت طرف‌های قرارداد؛
6. امضای قرارداد؛
7. مجنون و صغیر (کودک) نبودن طرف‌های قرارداد.

توجه داشته باشید که ارکان قرارداد در بعضی از قراردادها بیشتر از موارد بالا است. برای مثال، در وقف، قرارداد هبه (هدیه) و فروش طلا، باید موضوع قرارداد نیز به طرف مقابل تسلیم شود تا توافق کامل شود.

یکی از مهم‌ترین ارکان هر قرارداد، وجود دو طرف آن است. یعنی برای انعقاد هر قرارداد، باید دو یا چند نفر، طرف قرارداد قرار بگیرند. در متن قرارداد، مشخصات طرفین به ‌همراه موضوع قرارداد نوشته می‌شود. اگر قراردادی فاقد مشخصات طرفین باشد، اعتباری ندارد چون باید معلوم شود که این متن در خصوص چه کسانی تنظیم شده ‌است. در بعضی از قراردادها ممکن است دو طرف شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشند. یعنی این امکان وجود دارد که یکی از طرفین انسان و طرف دیگر، یک شرکت تجاری باشد.

انواع قرارداد

انواع قرارداد به شکل‌های مختلف تقسیم‌بندی شده است. اما مهمترین نوع آن، قرارداد لازم و قرارداد جایز است.

قرارداد لازم قراردادی است که امکان پایان دادن به آن وجود ندارد مگر آنکه مدت قرارداد تمام شود یا یکی از شرایط فسخ که در متن قرارداد نوشته شده است ایجاد شود و صاحب حق فسخ، توافق را فسخ کند.

قرارداد جایز دقیقاً برعکس قرارداد لازم است. یعنی هریک از طرف‌های قرارداد می‌توانند هرزمانی که بخواهند قرارداد را تمام کنند حتی اگر موعد پایان آن نرسیده باشد.

نگران نمونه متن قرارداد خود نباشید زیرا اصل بر آن است که هرقراردادی لازم است و امکان خارج شدن طرفین از آن وجود ندارد. فقط برخی از قرارداد‌ها جایز هستند که قانون گذار آن‌ها شمارش کرده است.

انواع قرارداد جایز:

1. قرارداد وکالت
2. عقد عاریه (قرض)
3. قرارداد ودیعه (امانت)
4. قرارداد جعاله
5. قرارداد مضاربه
6. قرارداد شراکت

قانون قراردادها

برای بررسی قانون قراردادها چند ماده مهم قانونی را بررسی می‌کنیم.

یکی از قوانین حاکم بر قراردادها قانون مدنی است. این قانون احکام متعدد و مهمی دارد اما از نظر ما مهم‌ترین آن‌ها ماده 10، 219، 190 و 183 است.

متن کامل ماده 10 قانون مدنی

در ادامه، متن کامل ماده 10 قانون مدنی را بخوانید:

«قرارداد‌های خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد (امضا) نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.»

یک توضیح مختصر در مورد قلمرو ماده 10 قانون مدنی می‌دهیم و سریع به ادامه مطالب می‌رسیم.

قلمرو ماده 10 قانون مدنی

احتمالا شما نیز در خصوص ماده ۱۰ نکاتی را شنیده‌اید. تعدادی از مردم در معاملات روزمره خود، از عبارت ماده ۱۰ استفاده می‌کنند. ماده‌ ۱۰ یکی از مواد مهم قانون مدنی محسوب می‌شود. این ماده، قراردادهای خصوصی مردم را تا زمانی‌که مخالف قانون نباشند، معتبر می‌داند. یعنی مطابق این ماده، مردم مجاز هستند هر قراردادی را که بخواهند، تنظیم کنند، اما متن قرارداد نباید مخالف قانون باشد. این ماده قانونی به مردم اجازه می‌دهد تا با شخص مورد نظرشان قرارداد خصوصی تنظیم کنند.

به عنوان مثال، در شرایطی که شخصی با شخص دیگر توافق کند که خانه‌ او را تعمیر خواهد کرد و در مقابل این تعمیر، به‌ جای پول، ۱۰ کیسه برنج دریافت می‌کند، این قرارداد صحیح و معتبر است، چون هر دو طرف نسبت ‌به آن، توافق و تراضی داشته‌اند.

قانونی بودن قرارداد خصوصی به معنی آن است که با شرع و قانون مخالف نباشد. اگر شخصی قراردادی را تنظیم کند و در مقابل دریافت مبلغی، حمل مواد مخدر صنعتی را بر عهده بگیرد، این قرارداد خلاف قانون است. یعنی این پیمان شرایط لازم برای صحت معامله را ندارد و قانون‌گذار از آن حمایت نخواهد کرد.

ماده 10 قانون مدنی می‌گوید که شما حق تنظیم و امضای هرنوع قراردادی را دارید و اجازه دارید در تمام موضوعات کاری، مالی و غیره توافق نامه بنویسید.

البته قلمرو ماده 10 قانون مدنی فقط در یک جا محدود شده است.

مطابق با این ماده، اگر قراردادی که امضا می‌کنید غیرقانونی باشد، آن قرارداد احتمالاً اعتبار نخواهد داشت. مثلاً اگر در مورد خرید و فروش مشروبات الکلی متن قرارداد تنظیم شود، این قرارداد باطل است. زیرا قانون‌گذار ایران، معامله مشروبات الکی را ممنوع کرده است.

ماده 190 قانون مدنی

ماده ۱۹۰ در خصوص شرایط صحت معامله است. این ماده یکی از مشهورترین مواد قانون مدنی محسوب می‌شود. مطابق این ماده، لازم است که طرفین متن قرارداد چهار شرط اساسی را رعایت کنند، تا قرارداد آن‌ها صحیح باشد. اگر حتی یکی از این شروط در زمان انعقاد قرارداد وجود نداشته باشد، قرارداد صحیح نیست.

در شرایطی که یکی از طرفین، متن قرارداد را در حالت مستی یا خواب امضا کند، این مورد نیز سبب آسیب به صحت قرارداد می‌شود. تصور کنید شخصی در حالت مستی، خودروی خود را به دیگری می‌فروشد. در این صورت چون او در حالت مستی فاقد اراده بوده‌ است، این قرارداد صحیح نیست، حتی اگر متن آن را امضا کرده باشد.

در مورد این ماده قانونی، در قسمت ارکان قرارداد توضیحاتی داده شد. اینجا جزئیات مختصر دیگری نیز ارائه می‌کنیم. متن ماده 190 قانون مدنی می‌گوید:

«برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:

1. قصد طرفین و رضای آن‌ها: یعنی طرف‌های قرارداد با رضایت کامل، متن قرارداد را امضا کنند.
2. اهلیت طرفین: یعنی طرفین قرارداد در زمان نوشتن قرارداد صغیر یا مجنون نباشند.
3. موضوع معین که مورد معامله باشد: یعنی طرفین، مشخص کنند که برای چه موضوعی قرارداد می‌نویسند.
4. مشروعیت جهت معامله: یعنی معامله با اهداف نامشروع و غیر قانونی نباشد. البته اگر موضوع مشروع باشد و هدف از نوشتن قرارداد، نامشروع و غیرقانونی باشد اما طرفین، این هدف را در متن قرارداد ننویسند، توافق معتبر و قانونی است. برای مثال اگر قرارداد فروش خانه تنظیم و امضا شود و هدف یکی از طرف‌های مبایعه نامه آن باشد که از خانه برای ساخت و فروش مواد مخدر استفاده کند، اگر این هدف را در متن قرارداد ننویسد توافق صحیح است. در این مثال، موضوع، خانه است و جهت معامله، خرید و فروش مواد مخدر در آن خانه محسوب می‌شود.»

ماده 219 قانون مدنی

این ماده می‌گوید:

«عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین و قائم مقام آن‌ها لازم الاتباع است مگر این که به رضای طرفین اقاله یا به علت قانونی فسخ شود.»

قبلاً گفته شد که اصل بر لازم بودن قراردادها است و قراردادهای جایز، استثنا است. ماده 219 قانون مدنی همین مطلب را می‌گوید و روی آن تاکید می‌کند.

قوانین مربوط به قراردادها به این ماده‌ها محدود نمی‌شود اما ضرورتی به اطلاع از آن‌ها جز در شرایط خاص نیست.

چگونه قرارداد تنظیم کنیم

طریق نوشتن قرارداد محدود به موارد قبل نیست.

هرقراردادی دارای ماده‌های مخصوص به خودش است. اما عمده‌ترین موضوعاتی که در نمونه متن قرارداد نوشته می‌شود را با هم بررسی می‌کنیم. می‌توانیم دستورالعمل تنظیم قراردادها را در چند ماده خلاصه کنیم. مراحل عقد قرارداد از مشخصات یک قرارداد آغاز می‌شود و تا تعداد نسخه‌های آن ادامه پیدا می‌کند.

طرفین قرارداد

در ماده 1 هر قراردادی مشخصات طرفین قرارداد نوشته می‌شود.

اگر طرف توافق، شخص حقیقی است باید مشخصات زیر در متن قرارداد نوشته شود:

1. نام و نام خانوادگی؛
2. سمت؛
3. نام پدر؛
4. شماره شناسنامه؛
5. محل صدور شناسنامه؛
6. شماره ملی؛
7. نشانی؛
8. تلفن.

نکنه مهمی که در مورد سمت طرفین قرارداد لازم است بدانید انواع چندگانه سمت است که با توجه به شرایط طرف توافق، یکی از انواع آن‌ها انتخاب می‌شود:

• اصالتاً

این نوع از سمت، پراستفاده‌ترین نوع است. وقتی طرفین یا یکی از آن‌ها، قرارداد را برای خودش امضاء می‌کند، اصیل نامیده می‌شود و طریق نوشتن قرارداد در این حالت به این صورت است که در قسمت سمت، واژه «اصالتاً» نوشته می‌شود.

• وکالتاً

احتمالاً شما هم متوجه شده‌اید که این سمت چه کاربردی دارد. وقتی شخصی، قرارداد را به وکالت از شخص دیگری امضا می‌کند، در قسمت سمت، واژه «وکالتاً» استفاده می‌شود.

• قیمومتاً

قیم کسی است که از طرف دادگاه برای اداره اموال مجنون و صغیر مامور می‌شود. اگر مجنون یا صغیر، پدر یا جد پدری نداشته باشد مسئولیت مراقبت از او به‌عهده قیم است. اگر طرف قرارداد، قیم یک شخص باشد و قرارداد را برای او امضا می‌کند در قسمت سمت واژه «قیمومتاً» استفاده می‌شود.

• ولایتاً

وقتی پدر یا جد پدری قراردادی را به جای فرزند یا نوه‌اش امضا می‌کند در قسمت سمت، «ولایتاً» نوشته می‌شود.

• وصایتاً

گاهی ممکن است شخصی قبل ‌از فوت خودش، شخصی را به ‌عنوان وصی انتخاب کند. در این ‌صورت پس از فوت او، وصی از طرف متوفی مامور است تا وظایفی را انجام دهد.

وصی کسی است که وصیت کننده، ایشان را برای انجام کاری مامور می‌کند. اگر این ماموریت تنظیم توافق نامه خاصی به نیابت از وصیت کننده باشد، در قسمت سمت از واژه «وصایتاً» استفاده کنید.

اگر طرف قرارداد شخص حقوقی باشد اطلاعات زیر مورد نیاز است:

1. نام شرکت؛
2. شماره ثبت؛
3. کد اقتصادی؛
4. نشانی؛
5. تلفن؛
6. نام و نام خانوادگی نماینده شرکت؛
7. سمت نماینده شرکت.

آیا شخص مجنون یا کودک می‌تواند طرف قرارداد واقع شود؟

همان‌طور که بیان کردیم یکی از ارکان و شرایط صحت قرارداد، اهلیت طرفین است. شخصی کودک یا مجنون باشد، خودش نمی‌تواند متن قرارداد را امضا کند. در صورتی‌ که شخصی با فرد مجنون یا صغیر، قراردادی را امضا کند، این نگارش قرارداد صحیح نخواهد بود. اما قانون‌گذار برای این موضوع راه‌حلی را قرار داده است. قیم شخص صغیر یا مجنون می‌تواند قرارداد را برای این شخص امضا کند. در این ‌صورت در قرارداد نوشته می‌شود که «فرد قیمومتا قرارداد را امضا کرده‌ است.» این قرارداد با رعایت مصلحت کودک و مجنون صحیح است.

موضوع قرارداد

پس از مشخصات یک قرارداد مرحله دیگر از مراحل عقد قرارداد، موضوع است.

شما برای چه چیزی اقدام به نوشتن قرارداد می‌کنید؟

اگر قرارداد کار موقت یا قرارداد پیمانکاری می‌نویسید، موضوع کار چیست؟

اگر معامله انجام می‌دهید، چه چیزی معامله می‌شود؟

پاسخ سوالات بالا، موضوع قرارداد شما است. موضوع را در ماده 2 قرارداد بنویسید و به طور کامل توضیح دهید.

در شرایطی که طرفین، قراردادی را تنظیم می‌کنند، باید به ‌طور کامل و دقیق موضوع آن مشخص شود. اگر موضوع قرارداد در متن آن نوشته نشده باشد، قرارداد اعتباری ندارد. به‌ عنوان مثال، اگر شخصی خانه‌ای را به دیگری اجاره دهد و در متن قرارداد واژه اجاره مطرح نشده باشد، این کار، سبب مشکلات بسیاری برای آن‌ها خواهد شد. موضوع قرارداد باید مورد تأیید هر دو طرف باشد. یعنی اگر یکی از طرفین قصد اجاره دادن زمین خودش را دارد و طرف دیگر که مستأجر است قصد دارد خانه‌ای را اجاره کند، این مورد، قرارداد را مبهم و ناقص خواهد کرد.

مدت قرارداد

بسیاری از قراردادها به مدت نیاز دارند. شرط مدت در قراردادهای کار، پیمانکاری، سرمایه گذاری، شراکت کاری و غیره یک شرط ضروری است. البته اگر قرارداد شما یک معامله مثل مبایعه نامه یا قرارداد فروش است نیازی به نوشتن مدت نیست. اما تاریخ امضای توافق را در قسمت نسخه‌های قرارداد بنویسید. نسخه‌های قرارداد را در ادامه توضیح خواهیم داد.

مبلغ قرارداد

بخش دیگری که در آموزش انعقاد قرارداد لازم است یادآوری کنیم، مبلغ قرارداد است.

اگر قرارداد‌هایی مثل قرارداد کار، پیمانکاری، سرمایه گذاری، قولنامه، مبایعه نامه و غیره می‌نویسید، ماده 3 را به مبلغ قرارداد اختصاص دهید.

مبلغ قرارداد به شکل‌های مختلف تعیین می‌شود:

1. کل مبلغ کاملاً نقدی و پرداخت نیز نقدی یا به صورت کارت به کارت، یا پرداخت به شماره حساب یا پرداخت دستی و حضوری
2. کل مبلغ نقدی و پرداخت اقساطی یا درصدی.(قرارداد درصدی فروش در همین دسته بندی قرار می‌گیرد.)

مبلغ قرار داد را به عدد و به حروف بنویسید. اگر بین عدد و حروف تفاوت وجود داشته باشد مبلغی که به حروف نوشته شده ملاک است.

برای مثال به کادر قرمز تصویر زیر که بخشی از قرارداد حسابداری است توجه کنید. این قرارداد یکی از انواع قرارداد پیمانکاری است و در آن، پرداخت به صورت علی الحساب تعیین شده است:

مثال در خصوص نوشتن متن قرارداد

بعد از آگاهی از ارکان و شرایط صحت قرارداد، نحوه نوشتن قرارداد تا حدودی مشخص می‌شود. تصور کنید قصد دارید یک زمین زراعی را به همسایه خودتان بفروشید. در این حالت ابتدا مشخصات هویتی و شناسنامه‌ای خود و خریدار را به ‌همراه شماره تماس و آدرس بنویسید.

پس ‌از آن لازم است که موضوع قرارداد را در متن قرارداد وارد کنید. در این قسمت نوشته می‌شود که موضوع قرارداد «بیع زمین با موقعیت، مساحت و مشخصات مذکور است». سپس مبلغ قرارداد نوشته می‌شود. اگر خریدار مبلغ را نقدی پرداخت می‌کند، حتما باید قید شود که تمام مبلغ به‌ صورت نقدی پرداخت شده ‌است، اما اگر اقساطی باشد، باید مبلغ هر قسط و تاریخ پرداخت آن در متن قرارداد نوشته شود. در صورتی‌ که طرفین شروط و تعهداتی داشته باشند و درمورد آن‌ها نیز توافق و تراضی کنند، این شروط و تعهدات در متن قرارداد نوشته می‌شود. پس ‌از این مورد، هر دو طرف متن آن را امضا می‌کنند.

سایر شرایط نوشتن قرارداد

یکی از مهم‌ترین بخش‌های اصول قرارداد نویسی تعهدات طرفین است.

شما باید تمامی تعهدات کوچک و بزرگ طرف‌های توافق را به صورت مفصل در این بخش بنوسید.

پیشنهاد می‌کنیم که یک ماده دیگر از متن توافق را به تعهدات طرف اول و ماده دیگری را به وظایف طرف دوم اختصاص دهید.

اینجا می‌توانید راجع به هر موضوعی صحبت کنید اما در نظر داشته باشید که تعهدات باید مطابق با قانون و شرع باشد. یعنی نمی‌توانید یک تکلیف غیر قانونی را به عهده طرف مقابل قرار دهید.

متن بند فورس ماژور در قرارداد

فورس ماژور (Force Majeure) یا قوه قاهره شرایطی است که از اختیار طرف‌های توافق خارج است و باعث می‌شود که آن‌ها قادر به انجام تعهدات خود نباشند. برای مثال، آتش سوزی، سیل، زلزله، طوفان و سایر حوادثی که خارج از اداره طرفین است، فورس ماژور هستند. معمولاً طریق نوشتن قرارداد به این شکل است که یکی از ماده‌ها به مصادیق فورس ماژور اختصاص پیدا می‌کند. معمولاً راه حلی که در متن قرارداد در این شرایط غیر ارادی ارائه می‌شود یکی از موارد زیر است:

1. یا در صورت بروز حادثه فورس ماژور، انجام تعهدات به طور موقت متوقف می‌شود اما هیچ کدام از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند.
2. یا قرارداد برای مدتی متوقف می‌شود اما اگر حالت فورس ماژور در این مدت تمام نشد، طرفین در مورد فسخ قرارداد یا صبر بیشتر، تصمیم گیری می‌کنند.
3. یا مانند موارد قبلی، انجام قرارداد متوقف می‌شود اما اگر فورس ماژور برای مدت مشخصی (برای مثال، یک ماه) ادامه پیدا کرد، متن بند فورس ماژور در قرارداد به صورتی تنظیم می‌شود که هریک از طرف‌های قرارداد بتوانند بدون نیاز به جلب رضایت طرف دیگر، قرارداد را فسخ کنند.

اصول حاکم بر تفسیر قرارداد (قانون حاکم بر قراردادها)

معمولاً در نمونه متن قرارداد‌ها یک ماده به تفسیر اختصاص داده می‌شود.

منظور از اصول حاکم بر تفسیر قرارداد آن است که در متن آن، نوشته شود قانون حاکم بر این قرارداد، قانون کدام کشور است. این ماده در زمان ایجاد اختلاف اهمیت بیشتری دارد. زیرا در آن زمان است که مرجع حل اختلاف براساس قانون کشوری که در این ماده تعیین شده است بین طرف‌های اختلاف، داوری یا قضاوت می‌کند.

در این ماده، قانون حاکم را قانون کشور ایران قرار دهید.

حل اختلاف قرارداد

یکی از مهم‌ترین ماده‌های هرقراردادی، مرجع حل اختلاف است. این مورد از ارکان قرارداد نیست اما اهمیت زیادی دارد.

دو مرجع برای حل اختلاف قرارداد وجود دارد:

1. دادگاه؛
2. داوری.

در صورتی که در متن قرارداد از مرجع حل اختلاف صحبتی نشود، مرجع صالح برای حل اختلافات قراردادی، دادگاه خواهد بود. در مقابل آن، اگر مرجع حل اختلاف قرارداد را داور تعیین کرده باشید، امکان مراجعه به دادگاه وجود نخواهد داشت و دادگاه در این موارد رسیدگی نمی‌کند مگر آنکه تمام طرفین قرارداد به رسیدگی دادگاه رضایت دهند.

توصیه می‌‎کنیم که مرجع حل اختلاف قرارداد و تعهدات طرفین را همین امروز و همزمان با امضای قرارداد مشخص کنید. حالا که قرار است یک قرارداد کامل نوشته شود چرا درباره یکی از مهمترین بخش‌های هر همکاری یعنی مرجع حل اختلاف صحبت نشود؟ لذا توصیه می‌کنیم از این موضوع ساده عبور نکنید حتی اگر قرار است مرجع حل اختلاف قرارداد، دادگاه باشد به این موضوع در متن قرارداد اشاره کنید.

نسخه قرارداد

آخرین ماده از متن قرارداد به تعداد نسخه‌های آن اختصاص دارد.

در این ماده، تاریخ نوشتن قرارداد و امضای آن نیز بیان می‌شود. می‌توانید از جمله زیر استفاده کنید:

این قرارداد در دو نسخه تنظیم شد و در تاریخ دوازدهم اردیبهشت سال هزار و سیصد و نود و نه، به امضای طرفین رسید. تمام نسخه‌ها دارای اعتبار واحد است.

البته شما می‌توانید با توجه به نظر خود تعداد نسخه‌ها را بیشتر کنید و در این مورد محدودیتی وجود ندارد. البته قانون‌گذار در مورد قرارداد کار محدودیت ایجاد کرده است و تعداد نسخه‌های این قرارداد کمتر از 4 عدد نخواهد بود.

نکات مهم در تنظیم قراردادها

سوالات حقوقی قراردادها زیاد است. ما در اینجا مهم‌ترین سوالات را پاسخ می‌دهیم. شما می‌توانید سوالات خود را در بخش نظرات این متن مطرح کنید.

اعتبار قراردادهای خصوصی چقدر است؟

اعتبار قرارداد یکی از موضوعات مهم است. قرارداد‌های خصوصی مانند قرارداد‌هایی که در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم می‌شوند اعتبار کامل دارند. البته در مورد قراردادهای رسمی، فقط امکان طرح دعوای جعل وجود دارد اما در مورد اعتبار قراردادهای خصوصی ، طرح ادعای تردید و انکار نیز علاوه بر ادعای جعل، امکان پذیر است.

قرارداد بدون امضا اعتبار دارد؟

خیر. در مورد طریق نوشتن قرارداد گفتیم که امضا یکی از ارکان است و قرارداد بدون امضا اعتبار نخواهد داشت. البته اگر متن قرارداد دارای اثر انگشت باشد، معتبر است.

قرارداد بدون تاریخ اعتبار دارد؟

اگر تاریخ شروع به انجام کار از تاریخ امضای قرارداد جدا باشد و حداقل یکی از این تاریخ‌ها در متن قرارداد نوشته شود، قرارداد معتبر است. به طور کلی لازم است که قرارداد شما دارای تاریخ باشد. قانون مدنی در خصوص بعضی عقود به تعیین تاریخ بسیار تاکید کرده است، به طوری که برای مثال عدم تعیین تاریخ در قرارداد اجاره، موجب نامعتبر بودن آن خواهد شد و قانون مدنی با صراحت اعلام می‌کند که اجاره نامه بدون تاریخ، باطل است. در مثال دیگر، شما حتما باید تاریخ دقیق شروع و پایان شراکت نامه خود را معین کنید. نکته مهمی که باید به آن اشاره کنیم این است که تعیین تاریخ پایان قرارداد، اهمیت بیشتری دارد زیرا باید مشخص و معین باشد اما در مواردی، برای تاریخ آغاز قرارداد، می‌توان به تاریخی که قرارداد امضا شده است، استناد کرد.

سخن آخر

در این مقاله، مهم‌ترین اصول قرارداد نویسی بیان شد. شما می‌توانید با این مطلب و سایر نوشته‌های موجود در سایت، یک قرارداد تنظیم کنید. اما باید توجه شود که نوشتن قرارداد یک موضوع تخصصی است و بهتر است از وکیل تنظیم قرارداد و کارشناس حقوقی کمک بگیرید. وکیل قرارداد در هفته یک تا چند قرارداد تنظیم می‌کند و طبیعی است که هرروز به تخصص او اضافه می‌شود و جزئیات بیشتری را دریافت می‌کند اما شخصی که در تمام مدت حیات خود فقط چند قرارداد می‌نویسد مانند آن وکیل یا کارشناس حقوقی نخواهد بود.

هزینه تنظیم قرارداد توسط وکیل با توجه به انتظارات شما تعیین می‌شود و از قبل مشخص نیست.

شما می‌توانید تنظیم قرارداد آنلاین را با کمک وکلای تیم حقوقی رکلا تجربه کنید و درخواست تنظیم قرارداد خود را با زدن بر روی لینک قبل ثبت کنید. شما همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.

از طرف دیگر، تیم حقوقی رکلا یک بانک غنی از انواع نمونه قرارداد دارد. شما می‌توانید با زدن بر روی تصویر زیر، وارد فهرست این قراردادها شوید.