نمونه قرارداد مضاربه اشخاص یکی از انواع نمونه قرارداد است که فقه و قانون آن را تایید می‌کند. نمونه قرارداد عقد مضاربه از جمله قراردادهایی است که طرفداران زیادی دارد و البته به همین نسبت نیز دارای حساسیت‌هایی برای اجرا شدن صحیح آن است. هرچند این قرارداد کاربردی و اساسی است، اما در میان عموم مردم شناخته شده نیست. به همین دلیل است که شاهد سوال‌هایی از قبیل « نمونه قرارداد مضاربه چیست » یا « قرارداد مضاربه یعنی چه » هستیم.
برای تعریف قرارداد، می‌توانیم اینطور بگوییم که قراردادی کاربردی برای اشخاصی است که دارای سرمایه هستند ولی خودشان توانایی یا تمایل ندارند که با سرمایه موجود کار کنند و آن را افزایش دهند. این اشخاص برای راکد نماندن سرمایه خود و افزایش آن، با قراردادی عهدی، سرمایه خود را به شخصی می‌سپارند که مهارت و تجربه کافی دارد ولی سرمایه‌ای در اختیار ندارد. شخصی که سرمایه را در اختیار می‌گیرد، موظف می‌شود که با آن کار کند و سهم مشخصی را به صاحب سرمایه بپردازد. اجرای این معامله در عقد مضاربه امکان پذیر می‌شود.
عقد مضاربه از جمله عقودی است که توسط فقه و قانون پذیرفته شده و ایرادی برای تنظیم آن وجود ندارد. البته این عقد حساسیت‌های زیادی دارد و لازم است که در تنظیم آن دقت شود. زیرا دارای مرز باریکی با ربا است و اگر شرایط آن به درستی رعایت نشود ربا محسوب شده و غیر قانونی خواهد بود. لازم به ذکر است که ربا از نظر قانون جرم محسوب می‌شود و مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است و برای رسیدگی به این جرم، باید لایحه ربا تنظیم شود.
تعریف قرارداد مضاربه
نمونه قرارداد مضاربه اشخاص ، سندی مکتوب است که میان شخص صاحب سرمایه – که در اصطلاح مالک نامیده می‌شود – و شخصی که می‌پذیرد با سرمایه کار کند – و در اصطلاح مضارب نامیده می‌شود – منعقد می‌شود. این توافق نامه، یک سند معتبر و قانونی است که در آن درباره میزان سرمایه، سهم تعیین شده، مدت مضاربه، شروط طرفین و غیره توضیح داده می‌شود.
نمونه قرارداد مضاربه بین دو نفر مطابق با کدام قانون ایران تنظیم می‌شود؟
اگر بخواهیم به صورت مفصل به سوال «نمونه قرارداد مضاربه چیست» از نگاه قانون پاسخ بدهیم، لازم است که به مواد 546 تا 560 قانون مدنی اشاره کنیم. قانون مدنی در یک فصل به طور کامل توضیح داده است که قرارداد مضاربه یعنی چه و چگونه تنظیم می‌شود و چه شروطی دارد. ماده 546 قانون مدنی در فصل مربوط به مضاربه پاسخ کاملی برای سوال «قرارداد مضاربه چیست» داده است. این ماده می‌گوید:
«مضاربه عقدی است که به موجب آن احد متعاملین سرمایه می‌دهد با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن شریک باشند. صاحب سرمایه مالک و عامل، مضارب نامیده می‌شود.»
سایر ماده‌های این بخش از قانون مدنی، از جمله قوانین قرارداد مضاربه و شروطی هستند که برای تنظیم و اجرای این نوع قرارداد باید براساس آن‌ها عمل کرد. در ادامه به ویژگی‌های قانونی عقد مضاربه از نگاه قانون مدنی می‌پردازیم.
این قرارداد از نگاه قانون بانک بدون ربا
علاوه بر تعریفی که قانون مدنی از مضاربه ارائه می‌دهد، تعریف دیگری از این عقد در قانون بانک بدون ربا وجود دارد. ماده 36 قانون عملیات بانک بدون ربا که در سال 1362 به تصویب رسیده است درباره نمونه قرارداد مضاربه ای می‌گوید:
«مضاربه قراردادی است که به‌موجب آن یکی از طرفین (مالک) عهده‌دار تأمین سرمایه (نقدی) می‌شود با قید اینکه طرف دیگر (عامل) با آن تجارت کرده و در سود حاصله شریک باشند.»
به موجب این ماده از قانون عملیات بانک بدون ربا، فرم قرارداد عقد مضاربه میان شخص دارای سرمایه و بانک تنظیم می‌شود. به منظور تعیین طرفین قرارداد مضاربه در این توافق، باید بگوییم که بانک به عنوان مالک فقط نقش تامین سرمایه را به عهده دارد. در طرف مقابل شخص متقاضی است که در نقش شریک بانک در این قرارداد، «عامل» محسوب می‌شود.
عامل یا متقاضی تسهیلات مضاربه ، با سرمایه‌ای که بانک در اختیار او می‌گذارد اقدام به تجارت می‌کند و در نهایت، سود حاصل از فعالیت عامل براساس سهم از پیش تعیین شده میان طرفین تقسیم می‌شود. لازم به ذکر است که سرمایه‌ای که بانک در اختیار عامل قرار می‌دهد، به صورت سرمایه نقدی خواهد بود. فرم قرارداد عقد مضاربه با هدف توسعه اقتصادی، رونق تجارت، گسترش معاملات تجاری و در مواردی به منظور اشتغال زایی با شخص متقاضی تنظیم می‌شود. البته انجام این معامله باید براساس قوانین قرارداد مضاربه در تسهیلات بانک و با توجه به سیاست‌های تجارت در دولت انجام شود.
معین بودن (دارای قواعد قانونی خاص بودن)
نمونه ی قرارداد مضاربه از جمله عقود معین در قانون مدنی است. زیرا به طور صریح و روشن درباره آن صحبت شده است و متن قانون درباره نحوه تنظیم و اجرای این عقد صحبت کرده است. همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، قانون مدنی حاوی یک فصل مجزا در تعریف عقد مضاربه است.
جایز بودن (قابل فسخ بودن) نمونه قرارداد مضاربه بین دو نفر
این قرارداد مهم از جمله عقود جایز است. در این باره ماده 550 قانون مدنی نیز توضیح داده است. طرفین قرارداد مضاربه این اجازه را دارند که اگر تمایل به ادامه همکاری و انجام توافق نداشتند، آن را فسخ و متوقف کنند. البته لازم هست که تا روز مشخص شده، حساب طرفین کامل مشخص شود. اگر از بابت جایز بودن و امکان فسخ این قرارداد نگرانی دارید، می‌توانید با شرط ضمن عقد که در بخش شرایط قرارداد مضاربه آورده می‌شود، این حق را از مضارب سلب کنید. علاوه بر این می‌توانید با نوشتن شروطی در بخش فسخ قرارداد، شرایط فسخ را در صورت بروز شرایط خاص قرار دهید.
سرمایه در فرم قرارداد مضاربه بین دو نفر
از نکات این قرارداد که مهم و اساسی است، این است که سرمایه این قرارداد باید وجه نقد باشد. نقد بودن سرمایه از اصلی‌ترین شرایط قرارداد است. قانون مدنی نیز در ماده 547 به صورت واضح و روشن درباره این مساله صحبت کرده است. براساس قانون مدنی اگر سرمایه غیر نقدی باشد، حکم عقد مضاربه جاری نمی‌شود. سرمایه باید نقد باشد. این سرمایه می‌تواند پول رایج کشور یا حتی پول خارجی باشد. رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، ارزهای خارجی را هم جزء سرمایه نقدی محسوب کرده است.
نکته مهم دیگر در زمینه سرمایه مورد نیازی که می‌توانیم در فایل قرارداد مضاربه استفاده کنیم، این است که سرمایه نباید طلب یا بدهی باشد. طلب، بدهی یا چک مدت‌دار نمی‌تواند سرمایه مضاربه محسوب شود.
تعیین سهم طرفین در فایل قرارداد مضاربه
از موارد مهمی که لازم است در فرم قرارداد مضاربه بین دو نفر به دقت تعیین شود، سهم دقیق هر یک از طرفین است. در همان ابتدای معامله ودر زمان تنظیم متن قرارداد مضاربه سهم طرفین مشخص می‌شود. میزان سهم (حصه) براساس توافق طرفین است و باید درصد مشخصی باشد. از دیگر نکات قرارداد مضاربه که در قانون مدنی به آن اشاره شده است، تعیین سهم مالک و مضارب است. ماده 548 قانون مدنی سهم را «حصه» می‌نامد و بیان می‌کند:
«حصه هریک از مالک و مضارب در منافع باید جزء مشاع از کل، از قبیل ربع یا ثلث و غیره باشد.»
براساس این ماده از قانون مدنی لازم است که برای هر کدام از طرفین درصد مشخصی از سود مشخص شود. برای مثال اگر 100 درصد سود حاصل در اختیار مالک باشد، عقد مضاربه صحیح نیست.
مشاوره حقوقی تلفنی با وکیل
شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید و از وکیل قرارداد مشاوره بگیرید. از طرف دیگر، تیم حقوقی رکلا، نمونه این قرارداد را تنظیم کرده است. روی تصویر زیر بزنید و وارد توضیحات این قرارداد شوید.
