تعریف قرارداد حمل و نقل دریایی و بیان تعهدات طرفین این قرارداد

قرارداد حمل و نقل دریایی ، یک قرارداد بسیار مهم در خصوص حمل و نقل از طریق دریا است. حمل و نقل از طریق دریا ، یکی از کهن‌ترین روش‌های حمل و نقل است. امروزه، بخش اعظمی از حمل و نقل‌ها، از راه دریا انجام می‌شود. به دلیل مزایای زیاد حمل و نقل دریایی، این روش طرفداران بسیار زیادی دارد. برای مثال در حمل و نقل‌های دریایی، نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل، درباره وزن وسایل محدودیت‌های سختگیرانه وجود ندارد.

در همین راستا، علاوه بر حمل و نقل انسان، روزانه حجم بالایی از صادرات و واردات از مجرای دریا رخ می‌دهد. بنابراین دریاها، به عنوان شاهراه‌های اقتصادی، تجاری، بازرگانی و تفریحی محسوب می‌شوند و متعاقب آن حمل و نقل دریایی، از مهمترین ابزارهای تحقق امور در زمینه‌های مطرح شده هستند.

یکی از پیش نیاز‌های انجام حمل و نقل‌ دریایی، تنظیم و انعقاد قرارداد است. در این راستا نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، توافق نامه‌ای است که جزییات مربوط به موضوع قرارداد را مشخص می‌‌کند. این قرارداد در واقع زیر مجموعه‌ای از قرارداد حمل و نقل است. در این مقاله سعی داریم این قرارداد را بررسی کنیم و برخی از نکات ضروری در خصوص آن را بیان کنیم.

چرا باید قرارداد حمل و نقل دریایی امضا کنیم؟

به طور کلی حجم بالایی از اجناس و مواد غذایی و غیر غذایی، از طریق دریا میان کشورها مورد صادرات و واردات قرار می‌گیرد. در این موارد، تنظیم نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، چهارچوب حاکم بر روابط و تعهدات طرفین را مشخص می‌کند زیرا جابه جایی حجم بالایی از مواد، به طور خودکار چالش‌های زیادی دارد و عدم تنظیم قرارداد در این زمینه، موجب وقوع مسائل مضاعف می‌شود.

از سویی دیگر ماهیت حمل و نقل‌های دریایی به گونه‌ای است که تهدیداتی را به طور بالقوه به همراه دارد. برای مثال برخی از حوادث‌ همانند تصادفات دریایی، طوفان‌های شدید و غرق شدن کشتی بر اثر مسائل فنی، از ملموس‌ترین مخاطرات موجود در این زمینه هستند. در مواردی ممکن است وسایل در کشتی، دچار خرابی یا فاسد شدگی شوند. وقوع چنین وقایعی، به متصدیان حمل و نقل و صاحبان آن اجناس و مواد، خسارات بسیار زیادی وارد می‌کند. در این موارد نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، شرایط اضطراری و خسارات محتمل را پیش بینی و در نتیجه حدود مسئولیت طرفین و نحوه جبران خسارات را تعیین می‌کند.

شما می‌توانید با شرایطی که در نظر دارید و مطابق با موضوع مدنظر طرفین از قرارداد حمل و نقل مسافر و قرارداد کارگزاری حمل و نقل نیز استفاده کنید. مسلم است که می‌توانید در این قراردادها محوریت را بر حمل و نقل دریایی قرار دهید. در خصوص هر کدام از این قراردادها، مقاله مجزایی منتشر شده است که می‌توانید با زدن روی لینک هر کدام، آن مقاله را مطالعه کنید.

بنابراین انعقاد این قرارداد، همراه با توجیهات منطقی زیادی است. به همین دلیل به شما توصیه می‌شود حتما تنظیم قرارداد در زمینه حمل و نقل دریایی را در نظر بگیرید.

تعریف قرارداد حمل و نقل دریایی و ماهیت پیمانکاری آن

نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، قراردادی است که در آن شخصی، حمل و نقل دریایی اجناس یا محصولات مورد نظر خود را از متصدی حمل و نقل درخواست می‌کند. به بیانی دیگر، در این قرارداد انجام حمل و نقل دریایی، در زمان مشخص و در برابر مبلغی معین، صورت می‌گیرد. به موجب این قرارداد، درخواست کننده حمل و نقل، کارفرما و متصدی حمل و نقل، پیمانکار محسوب می‌شوند. در این قرارداد کارفرما و پیمانکار، می‌توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند و این مسئله بر ماهیت و اجزای قرارداد تاثیری ندارد.

وظایف کارفرما در انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی

در نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، کارفرما باید جزییات مربوط به حمل و نقل را برای پیمانکار توضیح دهد. این اقدام، هدف اصلی او از انعقاد قرارداد را محقق می‌کند. به این ترتیب کارفرما باید کیفیت و کمیت حمل و نقل دریایی را در متن قرارداد مشخص کند. برای مثال توضیح دهد که بارگیری در چه زمانی و در چه بندری انجام شود و به چه بندری برسد. همچنین او موظف است در ازای انجام حمل و نقل، به پیمانکار پول بپردازد زیرا این قرارداد، ماهیتی معوض دارد.

وظایف متصدی حمل و نقل دریایی در قرارداد

در این قرارداد، متصدی وظیفه دارد بر اساس تعریف کارفرما، موضوع قرارداد را انجام دهد. متصدی در این خصوص، باید از نظرات کارفرما پیروی کند. در برخی از موارد، این حالت محتمل است که کارفرما هیچ چارچوبی را برای حمل و نقل دریایی در نظر نگیرد. در این مواقع متصدی حمل و نقل، باید عرف را ملاک قرار دهد. عرف در این زمینه، رویه و استاندارد معمول در خصوص حمل و نقل‌های دریایی است. ضمنا به موجب این قرارداد، متصدی حمل و نقل، باید کلیه اصول حفاظتی و اجرایی را برای ایمنی وسیله نقلیه حامل و محتویات آن مورد رعایت قرار دهد.

قواعد ناظر بر تنظیم و انعقاد انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی

همانطور که گفتیم نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، یک قرارداد پیمانکاری است. در نظام حقوقی حاکم بر قراردادها، قراردادهای پیمانکاری از قواعد مشخصی پیروی نمی‌کنند. به بیانی دیگر، این قراردادها نامعین هستند و تعیین چارچوب حاکم بر آن‌ها، تابع اراده کارفرما و پیمانکار است. قراردادهای نامعین، بر خلاف قراردادهای معین هستند که اراده طرفین در تعیین قواعد آن نقشی ندارد.

منظور از اراده طرفین در تعیین قواعد حاکم بر نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، این است که کارفرما و پیمانکار قادرند خودشان تصمیم بگیرند که حدود روابط و تعهداتشان به چه صورت باشد. در مواردی که طرفین، اصولی مخالف شرع و قانون را بر قرارداد حاکم کنند، چنین اصولی اعتبار نخواهد داشت زیرا مطابق با ماده 10 قانون مدنی ، شرایط حاکم مورد توافق طرفین، باید مطابق با موازین شرعی و قانونی باشد. البته در این میان کارفرما و متصدی حمل نقل می‌توانند قوانینی همانند قانون دریایی و قانون تجارت را برای قرارداد قابل اجرا بدانند.

توجه کنید در مواردی که دولت به عنوان یکی از طرفین قرارداد است، اراده طرفین در تعیین قواعد قرارداد نقشی ندارد زیرا در این حالت، مسئله منافع عمومی مطرح است و قرارداد باید از شرایط عمومی پیمان تبعیت کند. البته در مواقعی که هر دو طرف قرارداد اشخاص خصوصی باشند، ممکن است آن‌ها قواعد ناشی از شرایط عمومی پیمان را برای قرارداد در نظر بگیرند.

آیا اراده طرفین، در لازم یا جایز بودن قرارداد تاثیر دارد؟

توجه داشته باشید که اگرچه نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی نامعین است اما این مسئله بر ماهیت الزام آور بودن آن تاثیری ندارد. به بیانی دیگر، علی رغم این که اراده طرفین در تعیین چارچوب این قرارداد حکم می‌کند اما پس از انعقاد قرارداد، آن‌ها نمی‌توانند تعهداتشان را در قرارداد از خود سلب کنند. این مسئله مطابق با ماده 219 قانون مدنی تعیین و تکلیف شده است. بر اساس این ماده، تنها در مواردی که اراده جمعی کارفرما و پیمانکار بر سلب تعهدات باشد، قرارداد پایان می‌یابد.

از سوی دیگر، اگر در قرارداد عواملی رخ دهد که در قانون پیش بینی شده باشد، به پایان رساندن قرارداد مجاز است. برای مثال، زمانی که متصدی حمل و نقل، به تعهد خود برای انجام موضوع قرارداد عمل نکند؛ برای کارفرما این حق ایجاد می‌‌شود که به تعهدات خود در این قرارداد خاتمه دهد.

نوشتن مشخصات کارفرما و متصدی حمل و نقل دریایی در قرارداد

منظور از مشخصات طرفین در نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، شرح کامل مشخصات هویتی و شناسایی کارفرما و متصدی حمل و نقل است. مشخصات شناسایی شخص حقیقی شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، آدرس، شماره ملی و شماره تلفن می‌شود.

از طرف دیگر، اگر متصدی حمل و نقل دریایی، شخص حقوقی باشد. شما باید مشخصات کامل شناسایی این متصدی را با توجه به شخصیت حقوقی آن در متن قرارداد قید کنید. این مشخصات شامل نام شخص حقوقی (نام شرکت، موسسه)، مشخصات نماینده شرکت، شماره ثبتی، شناسه ملی، شماره تماس‎‌های شرکت و آدرس دقیق آن هستند. برای تضمین صحت اطلاعات مزبور، شما می‌توانید کپی مدارک شناسایی را به قرارداد متصل کنید.

شرایط فورس ماژور و اهمیت بیمه در قرارداد حمل و نقل دریایی

همانطور که گفته شد، وقوع برخی مخاطرات در زمان حمل و نقل دریایی مُحتَمل است. به یاد داشته باشید در اثر وقوع شرایط فورس ماژور، متصدی حمل و نقل در برابر خساراتی که وارد می‌شوند، هیچ مسئولیتی ندارد. منظور از شرایط فورس ماژور نیز، شرایطی غیر قابل کنترل و ناگهانی همانند طوفان‌های شدید دریایی هستند. بنابراین در این موارد، اهمیت بیمه در نمونه قرارداد حمل و نقل دریایی ، پر رنگ‌‌تر می‌شود.

با توجه به این مسئله، پیش بینی شرایط اضطراری و در نظر گرفتن بیمه در انواع قراردادهای حمل و نقل دریایی ، امری حیاتی محسوب می‌شود. این نکته را نیز باید در متن قرارداد ذکر کنید که مسئولیت بیمه کردن مواد و اجناس در وسیله‌ی نقلیه دریایی به منظور ضمانت سلامت مواد و اجناس، با کارفرما است. امر مزبور، فرآیند جبران خسارت را هموارتر می‌کند.

پیشنهاد می‌کنیم:

حتما قرارداد اختصاصی داشته باشید. انجام موضوع این قرارداد نیازمند صرف زمان و هزینه زیادی است و باید حتما برای آن چهارچوب دقیقی را در قالب یک قرارداد تعریف کنید. به همین دلیل، پیشنهاد می‌کنیم که با ثبت درخواست تنظیم قرارداد ، مسئولیت و وظیفه نوشتن قرارداد را به تیم حقوقی رکلا بسپارید. در موارد دیگر نیز می‌توانید با ثبت درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ، با یک مشاور حقوقی مجرب گفتگو کنید. در کنار شما هستیم.