کارپذیر و کارفرمایی که قصد ایجاد یک رابطه استخدامی میان خودشان را دارند، باید یک قرارداد تنظیم کنند. قرارداد کار، همان قراردادی است که به صورت کتبی یا شفاهی، میان کارفرما و کارپذیر تنظیم میشود. این قرارداد در ماده 7 قانون کار تعریف شده است و بر رابطه استخدامی میان کارفرما و کارپذیر دلالت خواهد کرد. کارپذیری که این قرارداد را امضا میکند، در ازای کاری که برای کارفرما انجام میدهد، مستحق دریافت دستمزد است. مبلغ دستمزد کارپذیر به توافق میان او و کارفرما بستگی دارد و باید با توجه به شرایط و مقرراتی تعیین شود که در قانون کار تعیین شده است. تعیین دستمزد سال ۱۴۰۳ یکی از مهمترین موضوعاتی است که در هنگام تنظیم قرارداد کار باید به آن توجه شود. این مبلغ نمیتواند کمتر از حداقل دستمزدی باشد که در سال جدید، از سوی شورای عالی کار اعلام شده است.
در این نوشته قصد داریم که شرایط قانونی تعیین دستمزد و نحوه پرداخت آن را بررسی کنیم.
قانون کار در راستای ساماندهی به رابطه استخدامی میان کارفرمایان و کارپذیران به تصویب رسیده و یکی از مهمترین قوانین لازم الاجرای کشور است. تمام قراردادهای کاری و استخدامی باید از این قانون تبعیت کنند. رعایت نکردن شرایط و مقررات مقرر در قانون کار، ضمانت اجراهایی مانند بطلان قرارداد کار، جریمه، جزای نقدی، حبس و دیگر موارد را در پی خواهد داشت. قانون گذار در نحوه تعیین مبلغ دستمزد کارپذیران نیز دخالت میکند و حداقل میزان آن را تعیین کرده است. مطابق با ماده 41 قانون کار، شورای عالی کار موظف است که همه ساله حداقل میزان مزد کارپذیران را با توجه به نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی مشخص کند. تمام واحدهای صنفی و صنعتی که قصد تنظیم قرارداد استخدام با کارپذیران خودشان را دارند، باید به بخشنامه صادره از سوی شورای عالی کار عمل کنند.
مزد، در ماده 35 قانون کار تعریف شده است. مطابق با این ماده، مزد عبارت است از وجوه نقدی و غیر نقدی که به کارپذیر پرداخت میشود.
مزد، در قانون کار ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است. با در نظر گرفتن کاربردیترین شیوههای همکاری با کارپذیران، قرارداد با آنها را به چند دسته کارپذیران مزد ساعتی، کارپذیران استخدام با کارمزد و کارپذیران تمام وقت دسته بندی میکنند. در ادامه، هر یک از انواع این کارپذیران را بررسی میکنیم:
حق السعی به دستمزدی میگویند که در پایان ماه به کارپذیران پرداخت خواهد شد. حق السعی کارپذیران باید با توجه به افزایش دستمزد سال 1403 تعیین شود. کارپذیرانی که شب کاری یا اضافه کاری میکنند، مستحق دریافت اضافه حق السعی هستند. کارفرما باید اضافه کاری و شب کاری کارپذیران را نیز براساس افزایش دستمزد سال 1403 پرداخت کند.
احتمالا شنیدهاید که هر ساله با نزیک شدن به پایان ماه اسفند، گمانه زنیها و نگرانیها درباره مصوبه شورای عالی کار در خصوص میزان حداقل دستمزد سال افزایش پیدا میکند. این مساله به این دلیل است که نرخ اعلام شده برای حداقل دستمزد سال، ارتباط مستقیمی با میزان درآمد کارپذیران (کارگران و کارمندان بخش خصوصی) دارد. مطابق قانون، هیچ کارفرمایی نمیتواند کمتر از مبلغی که به عنوان حداقل دستمزد تعیین میشود، مبلغی را برای حق الزحمه پرسنل خود در نظر بگیرد. علاوه براین، اگر شکایتی در این خصوص مطرح شود، معیار محاسبه حق کارگر، مصوبه شورای عالی کار خواهد بود.
با توجه به این توضیحات میتوانیم بگوییم که آگاهی از میزان دقیق مبلغ حداقل دستمزد هر سال، از مهمترین اخباری است که کارفرمایان و کارپذیران دنبال میکنند.
به موجب ماده 48 قانون کار، وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی موظف است که نظام ارزیابی و طبقه بندی مشاغل را با استفاده از استاندارد مشاغل، تهیه و اجرا کند. در کارگاههایی که تعداد کارپذیران آنها بیشتر از 50 نفر باشد، طرح طبقه بندی مشاغل به اجرا در میآید.
مزد ثابت در کارگاههایی که طرح طبقه بندی مشاغل در آنها به اجرا گذاشته نشده، عبارت است از دستمزد کارپذیر و امتیازاتی قانونی که از آنها بهره مند میشود. از سوی دیگر مزد مبنا در کارگاههای لحاظ میشود که طرح طبقه بندی مشاغل در آنها به موقع اجرا گذاشته شده است. مزد مبنا عبارت است از دستمزد پایهای که براساس میزان تخصص کارپذیر برای او در نظر گرفته خواهد شد.
نکته: مزد ثابت و مزد مبنای کارپذیران در سال جدید باید براساس میزان دستمزد سال 1403 تعیین شود.
کارفرما در هنگام تنظیم قرارداد کار، باید محل کار کارپذیر را مشخص کند. باید بگوییم که در اصطلاح قانون کار به محل کار کارپذیر، کارگاه گفته میشود.
در موارد زیر باید به کارپذیر فوق العاده ماموریت تعلق بگیرد:
فوق العاده ماموریتی که کارفرما باید به کارپذیر پرداخت کند نباید، کمتر از مزد ثابت یا مبنای کارپذیر باشد و در سال جدید باید با توجه به حداقل دستمزدی تعیین شود که به موجب بخشنامههای صادره از شورای عالی کار اعلام شده است.
روز جمعه از روزهای تعطیل رسمی کشور به حساب میآید. کارپذیرانی که 6 روز در هفته کار میکنند، مستحق یک روز تعطیلی اجباری در روز جمعه هستند.
در قانون کار، نظامی به نام جمعه کاری وجود دارد. موضوع جمعه کاری، کارپذیرانی هستند که به دلایل شرایطی شغلی و استخدامی خودشان، در روز جمعه نیز کار میکنند. کارپذیرانی که در روز جمعه کار میکنند، مستحق دریافت فوق العاده جمعه کاری هستند. فوق العاده جمعه کاری که به کارپذیران تعلق میگیرد، معادل با 40% مزد عادی روزانه است. فوق العاده جمعه کاری کارپذیران در سال جدید باید با توجه به حداقل دستمزد در بخشنامههای صادره از سوی شورای عالی کار معین شود.
ساعات کاری کارپذیران باید به گونهای تعیین شود که بیشتر از 8 ساعت در شبانه روز نباشد. کارپذیرانی که بیشتر از 8 ساعت در روز کار میکنند، مستحق دریافت اضافه دستمزد هستند. به ازای هر یک ساعت اضافه کاری باید فوق العادهای معادل با 40 درصد مزد عادی ساعتی روزانه به کارپذیران تعلق بگیرد. فوق العادهای که در سال جدید به دلیل اضافه کاری به کارپذیران پرداخت میشود، باید مطابق با حداقل دستمزدی باشد که از سوی شورای عالی کار اعلام شده است.
ساعات کاری روزانه کار پذیران، بازه زمانی 6 صبح تا 22 بامداد را شامل میشود. کارپذیری که در فاصله زمانی 22 بامداد تا 6 صبح به انجام فالیتهای کاری مشغول است، مشمول شب کاری میشود. به ازای هر یک ساعت شب کاری باید فوق العادهای معادل با 35 درصد مزد ساعتی عادی روزانه به کارپذیر پرداخت شود. فوق العادهای که کارفرما بابت شب کاری به کارپذیر پرداخت خواهد کرد نیز باتوجه به حداقل دستمزد اعلامی از سوی شورای عالی کار تعیین میشود.
کارفرما در سال جدید باید دستمزد کارپذیران را با توجه به مبلغ حداقل دستمزدی که در مصوبه شورای عالی کار اعلام شده است، محاسبه و پرداخت کند.
حال اگر کارپذیر و کارفرما در خصوص پرداخت شدن دستمزد براساس نرخ سال جدید با یکدیگر اختلاف پیدا کنند و موفق به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات خودشان نشوند، باید به مراجع حل اختلاف مستقر در اداره کار مراجعه کنند. هیئت تشخیص و هیات حل اختلاف از جمله مراجع مستقر در اداره کار هستند که به اختلافات میان کارپذیر و کارفرما رسیدگی میکنند. اگر کارفرما یا کارپذیر قصد اعتراض به آرای مراجع مذکور را داشته باشند، باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کنند.
تعیین میزان دستمزدی بیشتر از تعرفه وزارت کار، به توافق میان کارفرما و کار پذیر بستگی دارد. مبلغ دستمزد در هنگام تنظیم و امضای قرارداد کار باید معلوم و مشخص باشد. ممکن است که عدم تعیین دقیق مبلغ دستمزد، باعث بروز اختلاف میان کارفرما و کارپذیر شود. مبلغ دستمزدی که در قرارداد کار به صورت مکتوب نوشته شده است، از بروز میزان زیادی از اختلافات میان کارفرما و کارپذیر جلوگیری میکند. بنابراین، بهتر است که قراردادهای کاری و استخدامی به صورت کتبی تنظیم شوند. این قراردادها در صورتی معتبر هستند که مطابق با قانون کار تنظیم شده باشند. تیم رکلا با در نظر گرفتن این قوانین، نمونه قراردادهایی را مطابق با قانون کار و قانون تامین اجتماعی تنظیم و ارائه کرده است.
علاوه براین، اگر میخواهید که یک قرارداد اختصاصی داشته باشید، برای این منظور نیز میتوانید درخواستتان را در بخش تنظیم قرارداد اختصاصی ثبت کنید.
خدمات مشاوره حقوقی تلفنی نیز از دیگر خدمات ما در تیم رکلا است که به شما امکان میدهد که برای گفتگو درباره مسائل قراردادی خود با وکلا و مشاورین در تماس باشید.