تمام شرایط پایان قرارداد کار که دانستن آن برای کارگر و کارفرما لازم است!

قرارداد کار ، توافق نامه‌ای استخدامی است که میان کارفرما و کارگر تنظیم می‌شود. این توافق نامه می‌تواند کتبی یا شفاهی باشد. موضوع این توافق نامه، انجام کار از سوی کارگر در ازای دریافت حق السعی (دستمزد) است. تنظیم این توافق نامه باعث ایجاد رابطه استخدامی میان کارفرما و کارگر می‌شود و تا زمانی که این توافق نامه به پایان نرسیده باشد، رابطه استخدامی میان کارگر و کارفرما همچنان به قوت خودش باقی می‌ماند. پایان قرارداد کار باعث از بین رفتن رابطه استخدامی میان کارگر و کارفرما می‌شود.

در برخی موارد، طرفین این توافق نامه خواستار به پایان رسیدن آن هستند. در برخی مواد دیگر نیز این قرارداد بدون دخالت طرفین آن به پایان می‌رسد. شرایط و تشریفات به پایان رسیدن توافق نامه‌ای که میان کارفرما و کارگر تنظیم می‌شود، در قانون کار مشخص شده است. به پایان رسیدن این توافق نامه باید همراه با رعایت شرایط و تشریفاتی باشد که در قانون کار و دیگر قوانین مربوطه مانند قانون تامین اجتماعی مشخص می‌شود.

در ادامه این نوشتار، از شرایط و تشریفات به پایان رسیدن قرارداد استخدام میان کارگر و کارفرما صحبت می‌کنیم.

روش‌های قانونی برای پایان قرارداد کار

راههای پایان دادن به قرارداد کار را می‌توانیم به دو دسته کلی ارادی و غیر ارادی تقسیم کنیم. اگر اراده کارگر و کارفرما در انحلال این قرارداد دخیل باشد، به پایان رسیدن آن ارادی است. قرارداد کار، زمانی به صورت غیر ارادی به پایان می‌رسد که اراده کارفرما یا پیمانکار در انحلال آن دخیل نباشد. بنابراین، منظور از پایان قرارداد کار به صورت قهری ، در واقع همان انحلال غیر ارادی آن است. فوت، بازنشستگی و از کار افتادگی از مهم‌ترین دلایل پایان قرارداد کار به صورت قهری هستند. استعفا و اخراج نیز باعث فسخ قرارداد کار و انحلال غیر ارادی آن می‌شوند.

در ادامه این نوشته شرایط و تشریفات به پایان رسیدن ارادی و غیر ارادی این توافق نامه را بررسی می‌کنیم.

بازنشستگی؛ یکی از دلایل پایان قرارداد در قانون کار

بازنشستگی یک از دلایل انحلال غیر ارادی قرارداد کار و به پایان رسیدن آن محسوب می‌شود. گذر زمان و افزایش سن، تاثیری انکار ناپذیر بر کاهش قوای جسمی و روحی انسان‌ها می‌گذارد. قوای جسمی و روحی انسان‌ها در اثر افزایش سن کاهش پیدا می‌کند و به همین جهت، هر کارگری، پس از چند سال کار کردن بازنشسته می‌شود. با وجود آنکه بازنشستگی باعث پایان دادن به توافق نامه‌های استخدامی است اما در قانون کار، از سن بازنشستگی صحبت نشده است. سن بازنشستگی را باید مطابق با قانون مدیریت خدمات کشور و قانون تامین اجتماعی بررسی کنیم.

مدت سابقه و پرداخت حق بیمه چه تاثیری بر بازنشستگی دارد؟

مطابق با ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری، سن بازنشستگی برای مشاغل غیر تخصصی 30 سال و برای مشاغل تخصصی 35 سال است.

قانون گذار در مواد 76، 79 و 80 قانون تامین اجتماعی نیز از سن بازنشستگی صحبت می‌کند. در ادامه، شرایط سن بازنشستگی را مطابق با مواد فوق الذکر بررسی می‌کنیم:

1. اگر کارگری 10 سال سابقه کار داشته باشد، با رعایت شرایط سنی 60 سال برای آقایان و 55 سال برای خانم‌ها، بازنشسته می‌شود. این سن بازنشستگی مشروط به این است که ده سال سابقه کاری مذکور، همراه با پرداخت بیمه باشد؛
2. کارگرانی که بالای سی سال سابقه کاری دارند نیز می‌توانند بازنشسته شوند؛
3. کارگری که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارد، در صورتی که دارای 20 سال سابقه خدمت متوالی به همراه پرداخت حق بیمه باشد، با رعایت شرایط سنی 50 سال برای آقایان و 45 سال برای خانم‌ها بازنشسته می‌شود؛
4. اگر کارگرانی که به انجام کارهای سخت و زیان آور مشغول هستند، دارای 25 سال سابقه خدمت متناوب به همراه پرداخت حق بیمه باشند، با رعایت شرایط سنی 50 سال برای آقایان و 45 سال برای خانم‌ها بازنشسته خواهند شد.
5. تمام کارگرانی که دارای 35 سال سابقه خدمت هستند بدون در نظر گرفتن شرایط سنی بازنشسته خواهند شد.

بازنشستگی چه آثاری در پایان قرارداد کارگران دارد؟

آثار پایان قرارداد کارگران در اثر بازنشستگی آن‌ها را باید مطابق با قانون کار بررسی کنیم.

مطابق با ماده 31 قانون کار، بازنشستگی آثار زیر را به دنبال دارد:

1. پایان قرارداد کاری ، اولین و مهم‌ترین اثر بازنشستگی است؛
2. پس از بازنشستگی باید به کارگر بازنشسته، سنوات پرداخت شود؛
3. سازمان‌های حمایتی مانند سازمان تامین اجتماعی به پرداخت مستمری کارگر بازنشسته موظف می‌شوند.

قانون کار و قانون تامین اجتماعی از قوانین لازم الاجرا هستند. بنابراین، کارفرما و کارگر نمی‌توانند سن بازنشستگی و آثاری که به همراه دارد را بر خلاف قانون کار و قانون تامین اجتماعی تعیین کنند.

بررسی شرایط از کار افتادگی ؛ یکی از راههای پایان دادن به قرارداد کار

در اصطلاح به کاهش قدرت کار، از کار افتادگی گفته می‌شود. از کار افتاده نیز به کارگری می‌گویند که قوای کاری او کاهش پیدا کرده است. از کار افتادگی را باید یکی از موارد پایان قرارداد در قانون کار بدانیم که اراده کارفرما و کارگر در آن دخیل نیست. برای بررسی تاثیری که از کار افتادگی بر پایان قرارداد کاری دارد، باید به ماده 70 قانون تامین اجتماعی مراجعه کنیم.

در ماده 70 قانون تامین اجتماعی از کار افتادگی به سه نوع نقص مقطوع، از کار افتادگی جزئی و از کار افتادگی کلی تقسیم شده است. در ادامه، هر یک از انواع از کار افتادگی و نحوه تاثیر آن‌ها بر پایان قراردادهای کاری را بررسی می‌کنیم:

1. نقص مقطوع: در نقص مقطوع، قوای کاری کارگر از 10 تا 33 درصد کاهش پیدا می‌کند. کارگری که دچار نقص مقطوع شده مستحق دریافت غرامت است اما قرارداد استخدامی او به پایان نمی‌رسد؛
2. از کار افتادگی جزئی: قوای کاری کارگری که دچار از کار افتادگی جزئی شده است از 33 تا 66 درصد کاهش پیدا می‌کند. از کار افتادگی جزئی تا زمانی که 66 درصد یا بیشتر نشده است باعث پایان دادن به قرارداد کار نمی‌شود. کارگرانی که دچار از کار افتادگی جزئی می‌شوند، باید بعد از 5 سال به کمیسون پزشکی مراجعه کنند. در این معاینه، در صورتی که از کار افتادگی آن‌ها بیشتر شده باشد، از کارافتاده کلی شناخته می‌شوند و قرارداد استخدامی آن‌ها نیز به پایان می‌رسد.

بررسی ارتباط میان فوت و پایان قرارداد کارگر

فوت کارگر باعث قطع ارتباط کامل او با زندگی این دنیا می‌شود. فوت را باید یکی از موارد و شرایط پایان قرارداد کار بدانیم که اراده کافرما یا پیمانکار در آن دخالت ندارد. هم زمان با فوت کارگر، توافق نامه استخدامی میان او و کارفرما نیز به پایان می‌‎رسد. به عبارت دیگر، یکی از اسباب پایان قرارداد کار میان کارگر و کارفرما، فوت کارگر است.

اگر کارگر متوفی در 10 سال پایانی عمر خودش، حداقل حق بیمه یک سال را بپردازد مشروط به اینکه سه ماه آن در آخرین سال زندگی او باشد، باعث برخورداری بازماندگان او از مستمری خواهد شد. این مستمری از سوی سازمان تامین اجتماعی به بازماندگان کارگر متوفی پرداخت خواهد شد.

راههای پایان قرارداد کار در اثر اتمام مدت آن

توافق نامه‌های استخدامی می‌توانند به صورت دائم، موقت و قرارداد کار مدت معین تنظیم شوند. توافق نامه‌های استخدامی دائم، بدون ذکر مدت و برای بازه زمانی نامحدود و نامشخصی تنظیم می‌شوند. از سوی دیگر، توافق نامه‌های استخدامی موقت، با ذکر مدت و برای بازه زمانی محدود و مشخصی تنظیم و امضا خواهند شد. مدت این توافق نامه به وسیله توافق میان کارگر و کارفرما قابل تمدید است. اتمام مدتی که در قرارداد کار موقت تعیین می‌شود و عدم تمدید آن، باعث پایان دادن به رابطه استخدامی میان کارگر و کارفرما خواهد شد.

توافق نامه‌های استخدامی معین نیز به صورت غیر دائم و برای انجام کار مشخصی تنظیم می‌شوند. انجام کار معین موضوع این توافق نامه‌ها نیز باعث پایان دادن به رابطه استخدامی میان کارفرما و کارگر می‌شود. بنابراین انجام شدن کار موضوع قرارداد، باعث پایان قرارداد خواهد شد.

آیا کارگران می‌توانند استعفا را به عنوان یکی از راههای پایان قرارداد کار انتخاب کنند؟

استعفا به معنای انحلال توافق نامه‌های استخدامی از سوی کارگران است. قانونگذار در ماده 21 قانون کار، استعفا را به عنوان یکی از موارد اتمام توافق نامه‌های استخدامی به حساب می‌آورد. استعفای کارگران باید همراه با رعایت شرایط و تشریفاتی باشد که در قانون مشخص شده است.

کارگری که قصد دارد استعفا بدهد، باید یک ماه قبل از ترک کار، این موضوع را کتباً به اطلاع کارفرما برساند.

در ماده 26 قانون کار، قانونگذار تصریح کرده است که قراردادهای کار موقت و معین از سوی هیچ یک از کارفرما و کارگران قابل فسخ نیستند. استعفا نیز به معنای فسخ قرارداد کار از سوی کارگر است. با توجه به مقدمات بالا می‌توانیم بگوییم که قراردادهای کاری موقت و معین به وسیله استعفای کارگران به پایان نمی‌رسند اما در رویه عملی و مرسوم در جامعه، کارگرانی که به موجب قراردادهای کاری موقت و معین استخدام شده‌اند نیز استعفا می‌دهند.

اگر قصد امضای قرارداد دارید، باید بدانید:

قراردادهای کاری یکی از پرکاربردترین قراردادها هستند که با زندگی اقتصادی و اجتماعی انسان‌ها ارتباط بسیار نزدیکی دارند. شما باید این قراردادها را مطابق با قانون کار تنظیم کنید. کارفرما و پیمانکار، در صورتی می‌توانند یک قرارداد استخدامی عادلانه، استاندارد و قانونی را تنظیم کنند که با شرایط و تشریفات قانون کار و سایر قوانین مربوطه، آشنایی داشته باشند. خدمات تنظیم قرارداد از جمله خدماتی است که توسط تیم رکلا و در راستای ارائه خدمات حقوقی به صرفه، ارائه می‌شود. علاوه براین، مجموعه رکلا برای دسترسی آسان تمام اقشار به قرارداد، انواع قراردادهای استخدامی را مطابق با قانون کار و با در نظر گرفتن منافع قانونی و حقوق کارگر و کارفرما تنظیم کرده است که می‌توانید، به سهولت آن‌ها را در بخش نمونه قراردادها مشاهده کنید.

نکته مهم دیگر این است که برای جلوگیری از بروز مشاجره و اختلاف بهتر است پیش از تنظیم و امضای قراردادهای کاری، با مشاوران حقوقی که به قانون کار تسلط کامل دارند، مشورت کنید. خدمات مشاوره تلفنی حقوقی نیز با همین هدف، راهنمایی‌های لازم را در راستای تنظیم قراردادهای استخدامی ارائه می‌دهد.