در این مقاله، نکات مهم مرتبط با قرارداد تالیف کتاب را مرور می‌کنیم. این قرارداد از جمله قراردادهای بسیار مهم در حوزه انتشارات به حساب می‌آید. به موجب امضای متن قرارداد رابطه حقوقی میان مولف و انتشارات شکل می‌گیرد. این رابطه و قرارداد تالیف کتاب ، تحت حمایت ماده ده قانون مدنی است. این ماده بیان می‌کند که اشخاص می‌توانند تمامی قراردادهای خود را با رعایت مواد و چارچوب‌های قانونی به طور کامل مطابق توافقات خود منعقد کنند. نمونه قرارداد تالیف کتاب نیز بر اساس این ماده، شکل می‌گیرد و طرفین در متن آن، توافقات خود را می‌نویسند. قانون گذار نیز از این توافق حمایت کرده و طرفین را ملزم به رعایت آن‌ها می‌داند.
به زبان ساده، بعضی از قراردادها مانند قرارداد فروش کالا به دلیل این که در گذر زمان بسیار زیاد مورد استفاده قرار گرفته‌اند در قانون کشور ما شکل و شیوه دقیقی دارند. در مقابل، نوعی از قراردادها هستند که به دلیل نیاز جوامع، به تازگی به وجود آمده‌اند مانند انواع قرارداد تالیف کتاب . شکل انعقاد این قراردادها را عرف جامعه تعیین می‌کند و از طرفین انتظار می‌رود که مطابق الگوی تعیین شده پیش بروند. البته این نکته به معنای سکوت کامل قانون نیست، بلکه تمام قراردادها ملزم به رعایت شرایط عمومی هستند.
شرایط عمومی قراردادها شرایط ابتدایی است که برای اعتبار و صحت قرارداد باید رعایت شوند. از جمله این شروط مرتبط با نمونه قرارداد تالیف کتاب ، می‌توان به قصد و رضایت کامل دو طرف، مشخص بودن دقیق موضوع قرارداد و روشن و شفاف بودن دلیل انجام قرارداد اشاره کرد. توجه کنید اگر هر یک از این سه شرط توسط مولف یا انتشارات نادیده گرفته شوند قرارداد معتبر نخواهد بود.
عنوان قرارداد تالیف کتاب
عنوانی که برای انواع قرارداد تالیف کتاب در نظر می‌گیرید به طور دقیق و روشن باید با ماهیت قرارداد ارتباط داشته باشد. البته اگر بین محتوا و عنوان تفاوت وجود داشته باشد، ملاک محتوای قرارداد است.
موضوع قرارداد تالیف کتاب
با توجه به انواع قرارداد تالیف کتاب ، انتشارات باید به طور دقیق تعیین کند که چه انتظاراتی از مولف دارد. در همین راستا باید عنوان و محتوای مورد انتظار انتشارات به طور دقیق و روشن برای مولف شرح داده شود و مولف باید مطابق با انتظارات تعیین شده، کتاب را تالیف کند. برای مثال اگر قرار است که مولف یک کتاب آموزشی را تالیف کند باید به طور کامل متناسب با آن پایه و مقطع تحصیلی باشد. نکته بعد، بحث خلاصه فصل یا تست‌هایی است که ممکن است در پایان هر فصل تالیف بشوند. پاسخ تست‌ها باید به درستی تعیین شود و خلاصه نوشته شده نیز باید شامل تمامی بخش‌های آن فصل باشد.
در مثال دیگر، اگر نمونه قرارداد تالیف کتاب برای یک رمان تاریخی تنظیم می‌شود مولف موظف است تمامی اطلاعات مورد نیاز در آن برهه تاریخی را مطالعه کند. منابعی که مولف می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، منابع معتبر مثل جزوات و فایل‌های دانشگاهی، کتاب‌های مورد تایید و مقاله‌های مرتبط است. به هر حال، مطلبی که به انتشارات تحویل داده می‌شود باید مطابق با موضوع قرارداد باشد.
تعهدات طرفین در قرارداد تالیف کتاب
بحث مهمی که بر اساس موضوع قرارداد به وجود می‌آید بحث تعهدات طرفین در قرارداد تالیف کتاب است. هر دو طرف در خصوص این قرارداد تعهداتی دارند که ملزم به رعایت آن‌ها هستند و در غیر این صورت، طرف مقابل می‌تواند آن را به مرجع مربوطه (مرجع حل اختلاف) گزارش کرده و طرف مقابل را وادار به انجام تعهدات خود کند یا در مرحله بعدی از او شکایت کرده و دریافت خسارت کند. از جمله تعهدات مهم که در خصوص نمونه قرارداد تالیف کتاب مورد توجه قرار می‌گیرد، تعهد به حفظ مالکیت معنوی و مادی اثر است.
مالکیت معنوی به معنای حق استفاده صاحب اثر از کتاب نوشته شده است. یعنی زمانی که مولف یک نمونه قرارداد نوشتن کتاب را تنظیم می‌کند و بعد از آن شروع به خلق اثر می‌کند، هیچ کس به جز او نمی‌تواند خود را مولف آن کتاب بداند و به تبع آن از مالکیت مادی آن برخوردار شود. به بیان ساده‌تر، مالکیت معنوی به این معنی است که خالق اثر به عنوان تنها شخصی که مالک آن است، حق هرگونه استفاده از کتاب را خواهد داشت. زمانی که یک قرارداد تالیف کتاب تنظیم می‌شود و به دنبال آن، یک اثر خلق می‌شود، اوضاع کمی متفاوت خواهد شد.
به موجب امضای این قرارداد، زمانی که کتاب نوشته شد و تمام مبلغ قرارداد به مولف پرداخت شد، نویسنده دیگر حق استفاده از مالکیت معنوی و مادی آن اثر را نخواهد داشت و آن کتاب به نام انتشارات چاپ می‌شود.
مصادیق دیگر تعهدات طرفین!
از جمله تعهدات دیگر مولف در خصوص نمونه قرارداد تالیف کتاب می‌توانیم به انتخاب صحیح و مناسب کلمات اشاره کنیم. بعضی از کلمات در زبان فارسی به صورت اشتباه استفاده می‌شوند؛ برای مثال در محاوره نویسی، می‌توانیم به (ه کسره) اشاره کنیم. مولف موظف است که از اشتباهات این چنینی دوری کند و علامت گذاری‌های مناسبی را در متن کتاب قرار دهد. هریک از علائم سجاوندی کاربرد خاص خود را دارند. برای مثال مولف نمی‌تواند از نقطه به جای کاما یا ویرگول استفاده کند.
تعهدات انتشارات بیشتر در خصوص پرداخت وجه قرارداد و هزینه‌های مرتبط با قرارداد تالیف کتاب است که در بخش بعد به آن اشاره می‌کنیم.
مبلغ قرارداد نوشتن کتاب
مولفی که نمونه قرارداد نوشتن کتاب را می‌نویسد قطعا در برابر زحمات خود مزدی را از انتشارات مطالبه می‌کند. مبلغ باید به طور کامل مطابق توافقات دو طرف باشد. همچنین آن‌ها می‌توانند تعیین کنند که آن مبلغ، قطعی یا قابل افزایش یا کاهش باشد. در صورتی که مبلغ قطعی باشد، نوسانات قیمت تالیف کتاب تاثیری بر مبلغ قرارداد نخواهد داشت. آن‌ها می‌توانند با یکدیگر توافق کنند که تمام مبلغ به صورت یکجا یا به صورت اقساط پرداخت شود. به هر حال باید شماره حساب مولف در متن نوشته شود. همچنین مبلغ کل قرارداد و در صورت استفاده از روش پرداخت اقساط، مبلغ و تاریخ هر قسط نیز باید در نمونه قرارداد تالیف کتاب ذکر شود.
مدت قرارداد
بازه زمانی که انتشارات برای مولف تعیین می‌کند، بیانگر فرصت او برای نوشتن کتاب و انجام تعهدات قرارداد تالیف کتاب به صورت کامل است. برای مثال اگر کتاب نیاز به ویرایش یا تالیف مجدد داشته باشد، مولف باید در همان بازه زمانی، اقدام کند. اگر مولف بخواهد مدت قرارداد تمدید شود، می‌تواند آن را به انتشارات اطلاع دهد. انتشارات می‌تواند درخواست او را بپذیرد یا رد کند. انتشارات نیز به عنوان طرف مقابل باید در مدت تعیین شده به تمام تعهدات خود عمل کند. همچنین او نمی‌تواند پس از خاتمه مدت قرارداد، عملی را از مولف مطالبه کند، مگر آن که یک قرارداد دیگر میان آن‌ها تنظیم شود که می‌تواند شرایط و مواد متفاوت یا مشابهی با قرارداد ابتدایی داشته باشد.
