در این مقاله، نکات مهم مرتبط با قرارداد تالیف کتاب را مرور میکنیم. این قرارداد از جمله قراردادهای بسیار مهم در حوزه انتشارات به حساب میآید. به موجب امضای متن قرارداد رابطه حقوقی میان مولف و انتشارات شکل میگیرد. این رابطه و قرارداد تالیف کتاب ، تحت حمایت ماده ده قانون مدنی است. این ماده بیان میکند که اشخاص میتوانند تمامی قراردادهای خود را با رعایت مواد و چهارچوبهای قانونی به طور کامل مطابق توافقات خود منعقد کنند. نمونه قرارداد تالیف کتاب نیز بر اساس این ماده، شکل میگیرد و طرفین در متن آن، توافقات خود را مینویسند. قانونگذار نیز از این توافق حمایت کرده و طرفین را ملزم به رعایت آنها میداند.
به زبان ساده، بعضی از قراردادها مانند قرارداد فروش کالا به دلیل این که در گذر زمان بسیار زیاد مورد استفاده قرار گرفتهاند در قانون کشور ما شکل و شیوه دقیقی دارند. در مقابل، نوعی از قراردادها هستند که به دلیل نیاز جوامع، به تازگی به وجود آمدهاند، مانند انواع قرارداد تالیف کتاب که شکل انعقاد آنها را عرف جامعه تعیین میکند و از طرفین انتظار میرود که مطابق الگوی تعیین شده پیش بروند. البته این نکته به معنای سکوت کامل قانون نیست، بلکه تمام قراردادها ملزم به رعایت شرایط عمومی هستند.
شرایط عمومی صحت قرارداد ، شرایط ابتدایی و عمومی برای هر توافق است که برای اعتبار و قانونی بودن قرارداد باید رعایت شوند. از جمله این شروط مرتبط با نمونه قرارداد تالیف کتاب ، میتوان به قصد و رضایت کامل دو طرف، مشخص بودن دقیق موضوع قرارداد و روشن و شفاف بودن دلیل انجام قرارداد اشاره کرد. توجه کنید اگر هر یک از این سه شرط توسط مولف یا انتشارات نادیده گرفته شوند قرارداد معتبر نخواهد بود.
عنوانی که برای انواع قرارداد تالیف کتاب در نظر میگیرید به طور دقیق و روشن باید با ماهیت قرارداد ارتباط داشته باشد. البته اگر بین محتوا و عنوان تفاوت وجود داشته باشد، ملاک محتوای قرارداد خواهد بود. برای این قرارداد، مناسب است که در بخش عنوان به صراحت به تالیف کتاب و شرایط این مسئولیت اشاره کنید. همچنین میتوانید به طور دقیق بنویسید که موضوع و ماهیت کتابی که تالیف میشود چه باید باشد و چه انتظاری از مولف خواهید داشت. این نوع از قرارداد، در میان ناشران و مولفان به وفور مورد استفاده قرار میگیرد. در ادامه به چند مقاله مرتبط دیگر اشاره میکنیم که مطالعه آنها میتواند به شما کمک کند که با وظایف طرف دیگر این قرارداد آشنا شوید و در توافقات خود از این اطلاعات استفاده کنید.
در مقاله شرح وظایف و اختیارات ناشر ، به تمام مسئولیتها و تعهدات ناشران پرداختهایم و در یک مقاله جامع درباره آن توضیح میدهیم. با زدن روی لینک میتوانید آن را مطالعه کنید. در قرارداد نشر کتاب نیز به صورت اختصاصی در خصوص توافقات مربوط به مرحله نشر کتاب توضیح میدهیم. این مقاله را نیز میتوانید در مجله حقوقی رکلا بخوانید.
منظور از طرفین قرارداد ، مولف و مرکز انتشاراتی هستند که به تنظیم نمونه قرارداد تالیف کتاب اقدام کردهاند. توجه داشته باشید که مولف باید شخص حقیقی و انتشارات شخص حقوقی باشد. منظور از شخص حقیقی ، افراد طبیعی و عادی جامعه هستند که در زمان تنظیم نمونه قرارداد تالیف کتاب باید با نام و نام خانوادگی، سال تولد، کد ملی، نام پدر، شماره تماس، محل سکونت و کد پستی خود معرفی شوند.
در مقابل، شخص حقوقی مجموعه شرکتها و موسساتی هستند که برای دستیابی به هدف مشخص تشکیل شدهاند. انتشارات نیز به عنوان یکی از طرفین قرارداد از جمله اشخاص حقوقی به حساب میآید. در هنگام نوشتن نمونه قرارداد تالیف کتاب با انتشارات، باید حتما نام کاملی که انتشارات با آن ثبت شده است، کد اقتصادی، کد ثبتی، نشانی دقیق، کد پستی، شماره تماس و فکس او نوشته شود.
با توجه به انواع قرارداد تالیف کتاب ، انتشارات باید به طور دقیق تعیین کند که چه انتظاراتی از مولف دارد. در همین راستا باید عنوان و محتوای مورد انتظار انتشارات به طور دقیق و روشن برای مولف شرح داده شود و مولف باید مطابق با انتظارات تعیین شده، کتاب را تالیف کند. برای مثال اگر قرار است که مولف یک کتاب آموزشی را تالیف کند باید به طور کامل متناسب با آن پایه و مقطع تحصیلی باشد. نکته بعد، بحث خلاصه فصل یا تستهایی است که ممکن است در پایان هر فصل تالیف بشوند. پاسخ تستها باید به درستی تعیین شود و خلاصه نوشته شده نیز باید شامل تمامی بخشهای آن فصل باشد.
در مثال دیگر، اگر نمونه قرارداد تالیف کتاب برای یک رمان تاریخی تنظیم میشود مولف موظف است تمامی اطلاعات مورد نیاز در آن برهه تاریخی را مطالعه کند. منابعی که مولف میتواند از آنها استفاده کند، منابع معتبر مثل جزوات و فایلهای دانشگاهی، کتابهای مورد تایید و مقالههای مرتبط است. به هر حال، مطلبی که به انتشارات تحویل داده میشود باید مطابق با موضوع قرارداد باشد.
بحث مهمی که بر اساس موضوع قرارداد به وجود میآید بحث تعهدات طرفین در قرارداد تالیف کتاب است. هر دو طرف در خصوص این قرارداد تعهداتی دارند که ملزم به رعایت آنها هستند و در غیر این صورت، طرف مقابل میتواند آن را به مرجع مربوطه (مرجع حل اختلاف) گزارش کرده و طرف مقابل را وادار به انجام تعهدات خود کند یا در مرحله بعدی از او شکایت کرده و دریافت خسارت کند. از جمله تعهدات مهم که در خصوص نمونه قرارداد تالیف کتاب مورد توجه قرار میگیرد، تعهد به حفظ مالکیت معنوی و مادی اثر است.
مالکیت معنوی به معنای حق استفاده صاحب اثر از کتاب نوشته شده است. یعنی زمانی که مولف یک نمونه قرارداد نوشتن کتاب را تنظیم میکند و بعد از آن شروع به خلق اثر میکند، هیچ کس به جز او نمیتواند خود را مولف آن کتاب بداند و به تبع آن از حقوق مادی پدیدآورنده برخوردار شود. به بیان سادهتر، مالکیت معنوی به این معنی است که خالق اثر به عنوان تنها شخصی که مالک آن است، حق هرگونه استفاده از کتاب را خواهد داشت. زمانی که یک قرارداد تالیف کتاب تنظیم میشود و به دنبال آن، یک اثر خلق میشود، اوضاع کمی متفاوت خواهد شد.
به موجب امضای این قرارداد، زمانی که کتاب نوشته شد و تمام مبلغ قرارداد به مولف پرداخت شد، نویسنده دیگر حق استفاده از مالکیت معنوی و مادی آن اثر را نخواهد داشت و آن کتاب به نام انتشارات چاپ میشود.
از جمله تعهدات دیگر مولف در خصوص نمونه قرارداد تالیف کتاب میتوانیم به انتخاب صحیح و مناسب کلمات اشاره کنیم. بعضی از کلمات در زبان فارسی به صورت اشتباه استفاده میشوند؛ برای مثال در محاوره نویسی ، میتوانیم به (ه کسره) اشاره کنیم. مولف موظف است که از اشتباهات این چنینی دوری کند و علامت گذاریهای مناسبی را در متن کتاب قرار دهد. هریک از علائم سجاوندی کاربرد خاص خود را دارند. برای مثال مولف نمیتواند از نقطه به جای کاما یا ویرگول استفاده کند.
تعهدات انتشارات بیشتر در خصوص پرداخت وجه قرارداد و هزینههای مرتبط با قرارداد تالیف کتاب است که در بخش بعد به آن اشاره میکنیم.
مولفی که نمونه قرارداد نوشتن کتاب را مینویسد قطعا در برابر زحمات خود مزدی را از انتشارات مطالبه میکند. مبلغ باید به طور کامل مطابق توافقات دو طرف باشد. همچنین آنها میتوانند تعیین کنند که آن مبلغ، قطعی یا قابل افزایش یا کاهش باشد. در صورتی که مبلغ قطعی باشد، نوسانات قیمت تالیف کتاب تاثیری بر مبلغ قرارداد نخواهد داشت. آنها میتوانند با یکدیگر توافق کنند که تمام مبلغ به صورت یکجا یا به صورت اقساط پرداخت شود. به هر حال باید شماره حساب مولف در متن نوشته شود. همچنین مبلغ کل قرارداد و در صورت استفاده از روش پرداخت اقساط، مبلغ و تاریخ هر قسط نیز باید در نمونه قرارداد تالیف کتاب ذکر شود.
بازه زمانی که انتشارات برای مولف تعیین میکند، بیانگر فرصت او برای نوشتن کتاب و انجام تعهدات قرارداد تالیف کتاب به صورت کامل است. برای مثال اگر کتاب نیاز به ویرایش یا تالیف مجدد داشته باشد، مولف باید در همان بازه زمانی، اقدام کند. اگر مولف بخواهد مدت قرارداد تمدید شود، میتواند آن را به انتشارات اطلاع دهد. انتشارات میتواند درخواست او را بپذیرد یا رد کند. انتشارات نیز به عنوان طرف مقابل باید در مدت تعیین شده به تمام تعهدات خود عمل کند. همچنین او نمیتواند پس از خاتمه مدت قرارداد، عملی را از مولف مطالبه کند، مگر آن که یک قرارداد دیگر میان آنها تنظیم شود که میتواند شرایط و مواد متفاوت یا مشابهی با قرارداد ابتدایی داشته باشد.
تیم حقوقی رکلا با در اختیار داشتن مشاوران حقوقی با تجربه و وکلای مجرب به ارائه خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی میپردازد. با زدن روی لینک هر کدام از این خدمات، میتوانید درخواستتان را ثبت کنید.
قرارداد ناشر و مولف
ناشر و مولف با امضای این قرارداد میتوانند با یکدیگر همکاری کنند.