کارفرما و کارگر و نماینده کارفرما و تعریف قانونی آن‌ها
کارگر و کارفرما دو بخش مهم از هر رابطۀ کاری هستند و قواعد مربوط به روابط آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این نوشته به بررسی کارفرما و کارگر و مهمترین نکات مربوط به رابطۀ کاری میان آن‌ها می‌پردازیم. مطالعه این مقاله می‌تواند برای اشخاصی که تمایل دارند در جایگاه کارپذیر انجام اموری را به عهده بگیرند یا در جایگاه کارفرما، نیروی کار انسانی را استخدام کنند، بسیار کاربردی و مناسب خواهد بود.
در نظر داشته باشید که تمام اطلاعاتی که در این مقاله ارائه می‌شوند، کاملا مطابق با قوانین مربوط به روابط کارگری و کارفرمایی (قانون کار) هستند. تبعیت از این قانون، به عنوان یک قانون آمره اهمیت زیادی دارد. ما نیز در تعریف کارگر و کارفرما به این مساله توجه داشته‌ایم. با مطالعه این مقاله از تعریف دقیق کارگر و کارفرما، تعهدات این اشخاص نسبت به یکدیگر، سن کار در ایران و موارد مهم مرتبط با این شیوه همکاری آشنا خواهید شد.
با رکلا همراه باشید.
تعریف کارگر و کارفرما و نماینده
قبل از شروع بحث باید تعریف روشنی از کارگر و کارفرما ارائه شود و سپس ابعاد حقوقی رابطۀ آن‌ها را بررسی کنیم.
تعریف کارگر
کارگر فردی است که به هر دلیل به درخواست کارفرما کار می‌کند و در مقابل کاری که انجام می‌دهد مزد و مزایا دریافت می‌کند. این تعریف در ماده 2 قانون کار بیان شده است. مطابق با این ماده، کارگر از حقوقی مانند حق دریافت مزد و مزایا برخوردار است. میزان دستمزد سالانه کارگر و مزایایی که به او تعلق می‌گیرد، هر ساله توسط شورای عالی کار معین می‌شود.
هر انسانی با هر سطح از تحصیلات و با هر عنوان شغلی، اگر با دستور کارفرما، کار انجام دهد و در مقابل آن، مزد یا حقوق دریافت کند، کارگر است و مشمول قانون کار می‌شود. در قانون کار فرقی بین کار یدی و کار فکری نیست و هر دو نوع کار مورد حمایت قانون کار قرار گرفته‌اند.
پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص حتما مقالات حداقل دستمزد سال و مزایای قانون کار (روی لینک‌ها بزنید) را مطالعه کنید. اطلاعاتی که از این طریق کسب خواهید کرد، به شما کمک می‌کند که با آگاهی بیشتری قرارداد کار را امضا کنید و از حقوقی که از آن برخوردار هستید، مطلع باشید.
تعریف کارفرما
کارفرما شخصی حقیقی (افراد) یا شخص حقوقی (شرکت) است که کارگر به درخواست او و در مقابل دریافت حق السعی کار می‌کند.
تعریف نماینده کارفرما
کارگر باید علاوه بر کارفرما از دستورات نماینده کارفرما (شخصی که از طرف کارفرما مدیریت کارگاه را به عهده دارد مانند سر کارگر) تبعیت کند. نماینده تمام تعهدات شخص کارفرما را در مقابل کارگران به عهده دارد. مگر آن که نمایندگان تعهداتی خارج از اختیارات خود انجام دهند و کارفرما هم آن تعهدات را قبول نداشته باشد و نپذیرد، در این صورت، نماینده کارفرما در مقابل کارفرما و کارگر مسئول است.
قرارداد کار و تعهد کارگر به کارفرما
رابطۀ کارگری بر اساس قرارداد کار تعیین می‌شود. قرارداد کار باید شامل مشخصات دقیق طرفین و موارد زیر باشد:
- نوع کار
- حقوق یا مزد و جزئیات کامل مزایا از قبیل حق مسکن ، حق عائله مندی ، حق فرزندان، حق خوار و بار و …
- ساعت‌های کار، تعطیلات و مرخصی‌ها
- محل انجام کار
- تاریخ امضا کردن قرارداد و مدت آن
- شرایط و نحوه فسخ قرارداد و سایر مسایلی که عرف و عادت شغل یا محل ایجاب می‌کند.
سن کار در ایران
سن کار در ایران قواعد خاصی دارد.
مطابق قانون، امضای قرارداد استخدام با افراد کمتر از پانزده سال تمام شمسی ممنوع است. این قاعده را در ماده 79 قانون کار مطرح کرده‌اند. قانونگذار در ماده 80 و در ادامه ممنوعیت اشتغال نوجوانان زیر 15 سال، سن دقیق اشتغال کارپذیران نوجوان را بین پانزده تا هجده سال تعیین می‌کند و این گروه را کارگر نوجوان می‌نامد. قانون کار در همین ماده تاکید کرده است که این دسته از نوجوانان، باید در ابتدای استخدام برای شروع به کار، توسط سازمان تأمین اجتماعی آزمایش‌های پزشکی لازم را انجام دهند و نتیجه آزمایشات آن‌ها توسط پزشک معتمد تایید شود. بنابراین، میتوان اینطور برداشت کرد که نوجوانان متقاضی کار، باید از سلامت کامل برخوردار باشند. علاوه براین، قانون کار، شروط دیگری را نیز در خصوص کار نوجوانان مطرح می‌کند که می‌توانید در مقاله شرایط کار نوجوانان درباره آن بخوانید.
دوره زمانی کار یا مدت قرارداد کارگر و کارفرما
به طور کلی برای تعیین بازه زمانی همکاری کارگر و کارفرما محدودیتی وجود ندارد. یعنی کارپذیر و کارفرمای او این امکان را دارند که از چند ماه تا چند سال را به عنوان مدت قرارداد در نظر بگیرند. به این ترتیب، کارپذیر و کارفرمای او با امضای قرارداد ، نسبت به مدتی که برای آن تعیین شده است، نسبت به یکدیگر متعهد خواهند بود.
برای مواردی که نیروی انسانی تازه کاری را استخدام می‌کنید یا قصد دارید با شخصی همکاری کنید که از تخصص و مهارت او مطمئن نیستید، قرارداد کار آزمایشی بسیار مناسب است. کارپذیر و کارفرما می‌توانند با توافق یکدیگر، مدتی را به عنوان دوره آزمایشی تعیین کنند. حداکثر این مدت برای کارگر ساده 1 ماه و برای کارگر ماهر و دارای تخصص 3 ماه می‌باشد. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با قرارداد کار آزمایشی ، روی همین عبارت بزنید و مقاله اختصاصی مربوط به آن را مطالعه کنید.
در میان این دوره، هر یک از طرفین می‌توانند بدون الزام به پرداخت خسارت، رابطه کاری را قطع کنند با این تفاوت که اگر رابطه کاری از سوی کارفرما قطع شود، کارفرما ملزم به پرداخت تمام حقوق دوره آزمایشی است و اگر رابطه کاری از طرف کارگر قطع شود، کارگر فقط نسبت به مدتی که کار کرده است، مستحق دریافت حقوق خواهد بود.
لازم به ذکر است که اگر قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کار معین (نه آزمایشی) امضا شود هیچکدام از طرفین حق ندارند به تنهایی آن را فسخ کنند.
پایان کار کارگر و کارفرما
هر گاه کارگر در انجام وظایف خود کوتاهی کند، کارفرما می‌تواند جبران خسارت را از طریق شورای کارگاه و هیأت حل اختلاف درخواست کند. ضمن آنکه کوتاهی کارگر می‌تواند منجر به اخراج شدن او شود و کارفرما می‌تواند از مراجع حل اختلاف حق اخراج کارگر را بگیرید.
کارفرما موظف است پس از پایان قرارداد کار و پس از درخواست کارگر، گواهی انجام کار با قید مدت، زمان شروع و پایان و نوع کار انجام شده را به ایشان تسلیم کنند.
در صورت فوت کارگر تا مشخص شدن وراث و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری توسط تأمین اجتماعی ، این سازمان موظف به پرداخت علی الحساب سه ماه از آخرین حقوق متوفی به عائله تحت تکفل ایشان می‌باشد.
تعریف قصور
هر نوع کوتاهی در انجام وظایف محوله یا هرگونه فعل یا ترک فعل که موجب نقض آئین نامه‌های انضباطی کارگاه، بروز اختلال و بی‌نظمی در روند طبیعی کار، کاهش کمی و کیفی تولید و خدمات، افزایش ضایعات، ضرر و زیان و غیره شود قصور نام دارد. (ماده 1 مقررات معین موارد قصور آئین نامه‌های انضباطی کار در کارگاه‌ها)
به عبارت روشن‌تر، قصور به این معنا است که کارگر از روی بی‌احتیاطی، خطایی کند و باعث ایجاد ضرر برای کارفرما شود. این خطا می‌تواند انجام ندادن وظیفه یا انجام دادن کاری باشد که در حوزه وظایف کارگر نیست.
سرکارگر و نماینده کارفرما کیست
در برخی از کارگاه‌ها، کارگران با نظارت سرکارگر یا نماینده کارفرما مشغول به کار می‌شوند و گزارش کار‌های خود را به سرکارگر یا نماینده می‌دهند. سرکارگر یا نماینده واسطۀ میان سایر کارگران و کارفرما می‌باشند و وظیفه نظارت بر کارگران و ارائه آموزش‌های لازم را به عهده دارند و کارگر ساده را تحت نظر می‌گیرند. در مورد حقوق و مزایای سرکارگر نیز مانند سایر کارگران اقدام می‌شود. ولی کارفرما و سرکارگر می‌توانند در مورد حقوق و مزایای بیشتر از حقوق و مزایای قانون کار نیز به توافق برسند.
نکته
ویزیتورها (کار با دریافت پورسانت)، منشی‌ها و همچنین اشخاصی که با خودروی متعلق به آژانس مشغول به کار هستند، مشمول قانون کار خواهند بود و کارفرما ملزم به پرداخت حق بیمه آن‌ها است. مشاغل زیادی در بازار کار وجود دارند که در عرف برای آن‌ها حقوق و مزایای قابل توجهی در نظر گرفته نمی‌شود. مانند شاگردهای مغازه‌ها که معمولا از حقوق ناچیز برخوردار هستند که به آن‌ها حق بیمه کارگر پرداخت نمی‌شوند. خوب است بدانید، قانون کار، کارپذیران مشغول به کار در این مشاغل را نیز مستحق دریافت حقوق و مزایای قانونی می‌داند. بنابراین، کارپذیران می‌توانند نسبت به حقوق خود مطالبه گری کنند. از طرف دیگر، کارفرمایان نیز موظف هستند در چهارچوب قانون کار، نیروی کار انسانی را به خدمت بگیرند.
پیشنهاد ما
شما می‌توانید انواع قرارداد کار را با زدن بر روی لینک زیر دریافت کنید. ضمن آنکه می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و تنظیم قرارداد اختصاصی بهره مند شوید.
قرارداد کار موقت
با زدن روی عکس، می‌توانید به فرم خام قرارداد کارگری دسترسی داشته باشید.
