بررسی امکان فسخ معامله خودرو بدون قولنامه و به قیمت روز از طرف خریدار یا فروشنده

معامله خودرو یک عمل حقوقی لازم الاجرا است که در راستای نقل و انتقال مالکیت خودرو انجام می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که معامله یک خودور باعث می‌شود که مالکیت آن به خریدار منتقل می‌شود. خریدار و فروشنده پس از امضای معامله، دیگر حق بر هم زدن آن را ندارند اما ممکن است که در این معامله به دلایل مختلفی به طرفین ضرر و زیان‌هایی وارد شود. به همین دلیل قانون گذار در برخی موارد به خریدار و فروشنده اجازه فسخ معامله خودرو را داده است.

فسخ به معنای انحلال معامله توسط یکی از طرفین امضا کننده آن است. طرفین در صورتی می‌توانند نقل و انتقال مالکیت خودرو را منحل کنند که شرایط قانونی فسخ آن مهیا باشد. در این نوشته قصد داریم که نحوه، آثار و شرایط فسخ نقل و انتقال مالکیت خودرو را بررسی کنیم. لازم به ذکر است که اقدام موضوع این مقاله، یکی از انواع فسخ قرارداد محسوب می‌شود.

برای بررسی شرایط فسخ معامله خودرو باید به کدام یک از ماده‌های قانونی مراجعه کنیم؟

بِیع یکی از عقود پیش بینی شده در قانون مدنی است. قرارداد بیع خودرو به معنای توافقی کتبی است که با هدف نقل و انتقال مالکیت اموال مختلف انجام می‌شود. معامله خودرو نیز نوعی بیع است که با هدف نقل و انتقال مالکیت یک خودروی مشخص انجام خواهد شد. قانون گذار شرایط فسخ بیع را در ماده 396 قانون مدنی پیش بینی کرده است. بنابراین، شرايط فسخ معامله خودرو را باید در ماده 396 قانون مدنی جست و جو کنیم. در این ماده، ده نوع خیار برای انحلال یک جانبه بیع توسط یکی از طرفین امضا کننده آن پیش بینی شده است.

خیار به معنای اختیار انحلال بیع توسط یکی از طرفین ایجاد کننده آن است. نقل و انتقال مالکیت خودرو نیز از قرارداد بیع تبیعت می‌کند. بنابراین، خریدار و فروشنده در صورتی می‌توانند نقل و انتقال مالکیت خودرو را منحل کنند که شرایط لازم برای تحقق خیارات مقرر در ماده 396 قانون مدنی را به اثبات برسانند.

با توجه به ماده 396 قانون مدنی، شرایط فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده چیست؟

برخی از خیارات ماده 396 قانون مدنی با هدف حمایت از حقوق فروشنده و جلوگیری از ضرر و زیان او تصویب شده‌اند. فروشنده اگر بتواند شرایط تحقق و استناد به این خیارات را ثابت کند، از حق انحلال یک طرفه نقل و انتقال مالکیت خودرو برخوردار می‌شود. در ادامه، شرایط فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده را بررسی می‌کنیم:

خیار مجلس و خیار تاخیر ثَمَن در فسخ از طرف فروشنده

مجلس به آن‌ جلسه‌ای گفته می‌شود که برای نقل و انتقال مالکیت خودرو تشکیل می‌شود و طرفین نیز در آن حضور دارند. فروشنده تا زمانی که این جلسه به پایان نرسیده و از خریدار جدا نشده است، به استناد خیار مجلس می‌تواند معامله نقل و انتقال مالکیت اتومبیل را به هم بزند؛

ثمن به بهایی گفته می‌شود که خریدار باید بابت اتومبیل مورد معامله به فروشنده پرداخت کند. فروشنده اگر بتواند شرایط تحقق خیار تاخیر ثمن را به اثبات برساند از حق فسخ نقل و انتقال مالکیت اتومبیل برخوردار می‌شود. در ادامه شرایط تحقق خیار تاخیر ثَمَن را بررسی می‌کنیم:

1. سه روز از زمان نقل و انتقال مالکیت اتومبیل بگذرد اما خریدار بهای آن را پرداخت نکند؛
2. خریدار و فروشنده در خصوص پرداخت نسیه یا اقساطی بهای اتومبیل با یکدیگر توافق نکرده باشند؛
3. خریدار درباره اسقاط خیار تاخیر ثمن یا اسقاط تمام خیارات قانونی با فروشنده توافق نکرده باشد.

خیار غبن در فسخ معامله خودرو از طرف فروشنده

غَبن یک اصطلاح فقهی و به معنای ضرر و زیان در خرید و فروش است. اگر شرایط قانونی لازم برای تحقق خیار غبن مهیا شده باشند، فروشنده از حق فسخ معامله برخوردار خواهد شد. در ادامه، شرایط تحقق خیار غبن را شمارش می‌کنیم:

1. شخص فروشنده از بهای واقعی اتومبیل فروخته شده بی‌اطلاع باشد؛
2. فروشنده، اتومبیل را بسیار ارزان‌تر از بهای واقعی آن فروخته باشد؛
3. فروشنده در خصوص اسقاط خیار غَبن یا تمام خیارات قانونی با خریدار به توافق نرسیده باشد.

با توجه به ماده 396 قانون مدنی، شرایط فسخ معامله خودرو از طرف خریدار چیست؟

قانون گذار برخی از خیارات شمارش شده در ماده 396 قانون مدنی را در راستای حمایت از حقوق خریدار و برای جلوگیری از ضرر و زیان او تصویب کرده است. در ادامه شرایط فسخ معامله خودرو از طرف خریدار را با توجه به ماده 396 قانون مدنی بررسی می‌کنیم:

خیار مجلس و خیار رؤیت

خریدار نیز تا زمانی که جلسه تنظیم معامله به پایان نرسیده و از فروشنده جدا نشده است به استناد خیار مجلس می‌تواند نقل و انتقال مالکیت اتومبیل را منحل کند.

از طرف دیگر رؤیت از نظر لغوی به معنای مشاهده دقیق چیزی است. خریدار اگر شرایط ایجاد و استناد خیار رویت را ثابت کند به استناد آن از حق انحلال یک جانبه نقل و انتقال مالکیت اتومبیل برخوردار می‌شود. در ادامه شرایط تحقق خیار رؤیت را شمارش می‌کنیم:

1. در صورتی که خریدار، اتومبیل فروخته شده را ندیده باشد؛
2. اتومبیل براساس توضیحات و توصیفات فروشنده به خریدار فروخته شود؛
3. اتومبیل فروخته شده با توضیحات و توصیفات ارائه شده از سوی فروشنده مطابقت نداشته باشد؛
4. خریدار هنگام نقل و انتقال مالکیت اتومبیل درباره اسقاط خیار رؤیت یا تمام خیارات قانونی با فروشنده به توافق نرسیده باشد؛

خیار تخلف از شرط، خیار تَدلیس و خیار شرط

1. خیار تخلف از شرط در صورتی تحقق پیدا می‌کند که خریدار وصف خاصی را در اتومبیل فروخته شده شرط کرده باشد. اگر اتومبیل فروخته شده از شرایط مورد نظر خریدار برخوردار نباشد، باعث می‌شود که خریدار از حق انحلال یک طرفه نقل و انتقال مالکیت اتومبیل برخوردار شود؛
2. خیار تدلیس: تَدلیس به معنای فریب دادن و به کار بردن حیله و نیرنگ است. خریدار در صورتی به استناد خیار تدلیس از حق انحلال یک طرفه نقل و انتقال اتومبیل برخوردار می‌شود که ثابت کند از فروشنده فریب خورده است.
3. خیار شرط: خریدار در صورتی به استناد خیار شرط از حق فسخ نقل و انتقال اتومبیل برخوردار می‌شود که حق فسخ آن را به نفع خودش یا شخص ثالثی شرط کرده باشد.

شرایط فسخ معامله خودرو به علت عیب شماره موتور چیست؟

خیار عیب یکی از مهم‌ترین خیارات شمارش شده در ماده 396 قانون مدنی است. خریدار و فروشنده در صورتی می‌توانند به خیار عیب استناد کنند که اتومبیل فروخته شده عیب ظاهری یا فنی داشته باشد. عیب شماره موتور یکی از مهم‌ترین عیوبی است که باعث ایجاد خیار عیب می‌شود. در ادامه، شرایط فسخ معامله خودرو به علت عیب شماره موتور را بررسی می‌کنیم:

1. خریدار در هنگام نقل و انتقال اتومبیل از عیب شماره موتور آن بی‌اطلاع باشد؛
2. شخص خریدار درباره اسقاط خیار عیب یا تمام خیارات قانونی با فروشنده به توافق نرسیده باشد؛
3. خریدار به محض اطلاع از عیب شماره، فروشنده را در جریان بگذارد.

خریدار با استناد به خیار عیب می‌تواند معامله را فسخ نکند اما ما به تفاوت قیمت اتومبیلی که سالم است و اتومبیلی که عیب شماره موتور دارد را از فروشنده بگیرد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که خریدار می‌تواند اتومبیلی که عیب شماره موتور دارد را قبول کند اما ما به تفاوت قیمت آن با اتومبیلی که چنین عیبی ندارد را از فروشنده بگیرد. در اصطلاح قانون مدنی به ما به تفاوت قیمت اتومبیلی که سالم است با اتومبیلی که عیب شماره موتور دارد، اَرَش میگویند.

در موارد زیر خریدار با استناد به خیار عیب صرفاً می‌تواند اَرش اتومبیلی که دارای عیب شماره موتور است را از فروشنده بگیرد و حق فسخ معامله را ندارد:

1. اگر اتومبیل معیوب بعد از تحویل آن به خریدار از بین برود؛
2. در صورتی که خریدار مالکیت اتومبیل معیوب را به شخص دیگری واگذار کند؛
3. اگر بعد از تحویل اتومبیل معیوب به خریدار در آن تغییراتی ظاهری یا فنی ایجاد شود؛

در صورتی که بعد از تحویل اتومبیل معیوب به خریدار، در آن عیب فنی یا ظاهری دیگری به وجود آمده باشد.

انتخاب بهترین اقدام!

در این مقاله به تفصیل در خصوص شرایط فسخ معامله خودرو توضیح دادیم و موارد فسخ این معامله از جانب خریدار و فروشنده بررسی شد. حال سوال این است که دقیقا کدام اقدام برای ما مناسب‌تر خواهد بود. باید از کدام شیوه یا کدام خیار برای فسخ این معامله بهره ببریم و چه اقداماتی موجب می‌شود که زیان و ضرر کمتری به ما وارد شود؟

یافتن پاسخ این سوالات، به شما کمک می‌کند که اقدام مورد نظرتان را با اطمینان خاطر بیشتری انجام دهید و مسلم است که برای پاسخ به این سوالات، لازم است که از اشخاص متخصص و کارشناسان مجرب حقوقی اطلاعات بگیرید. تیم حقوقی رکلا با در اختیار داشتن مشاوران حقوقی مجرب و وکلای پایه یک دادگستری، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی را ارائه می‌دهد. برای دستیابی به این خدمات، کافی است که درخواستتان را ثبت کنید.

از طرف دیگر، اگر در مراحل ابتدایی انجام این معامله هستید و تمایل دارید که حتما شروط خاصی در رابطه با فسخ معامله در متن سند معامله شما در نظر گرفته شود، می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی بهره ببرید.