فسخ قرارداد کار توسط کارفرما و مهمترین نکاتی که توصیه می‌کنیم حتما بخوانید!

پس از صنعتی شدن جوامع و رشد روز افزون کارخانه‌ها و افزایش تعداد کارکنان آن‌ها، قوانین متعددی در راستای حفظ حقوق کارکنان و جلوگیری از سوء‌ استفاده و بهره‌ کشی از آنان به تصویب رسید. در سال‌های اخیر نیز قانون‌گذاران کشور ما سعی داشتند قوانینی را در جهت حمایت از حقوق کارکنان و جلوگیری از سوء استفاده از آنان به تصویب برسانند. قانون ناظر بر انواع قرارداد کار مهم‌ترین و کاربردی‌ترین قانونی است که با هدف تنظیم روابط حقوقی میان صاحب کار و کارفرما به تصویب رسیده است. مطابق با آنچه که در این قانون، برای حمایت از حقوق کارکنان آمده است، فسخ قرارداد کار توسط کارفرما یا به عبارت دیگر اخراج کارکنان توسط کارفرما، تنها تحت شرایطی که در این قانون پیش‌بینی شده است، امکان پذیر خواهد بود.

در ابتدا لازم است به این نکته نیز توجه داشته باشید که منظور ما از قانون در ادامه این مطلب، قانون‌ ناظر بر قراردادهای کاری خواهد بود.

قرارداد کار و فسخ

یکی از مسائل مهمی که در هنگام شروع به اشتغال ذهن ما را به خود مشغول می‌کند، میزان وفاداری کارفرما و کارپذیر به تعهداتی است که در توافقات اولیه بیان می‌شود. به همین دلیل ابتدا در ضمن مذاکرات پیش از تنظیم و امضای قرارداد کار، کارفرما و کارپذیر درباره شرایط و تعهدات کاری با یکدیگر توافق خواهند کرد. سپس با توجه به توافقاتی که انجام می‌شود، به تنظیم انواع قرارداد کار، اعم از قرارداد کار موقت ، قرارداد کار ساعتی و انواع دیگر اقدام می‌کنند. مطابق با آنچه که در قانون آمده است، قرارداد کار لزوماً به شکل کتبی تنظیم نمی‌شود، بلکه این قرارداد به صورت شفاهی نیز برقرار می‌شود.

البته بهتر است که قرارداد کار به صورت کتبی باشد تا در صورت بروز اختلاف میان کارفرما و نیروی کار انسانی، سندی برای اثبات یا عدم اثبات ادعای آنان وجود داشته باشد. به این صورت فسخ قرارداد کار توسط کارفرما باید مطابق با قانون و قرارداد انجام شود.

فسخ از نظر حقوقی به چه معنا است؟

فسخ از نظر لغوی به معنای از بین بردن، شکستن، تباه کردن و غیره آمده است. معنای حقوقی و اصطلاحی فسخ قرارداد نیز از معنای لغوی آن دور نیست.

در اصطلاح حقوقی به انحلال عقد به وسیله اراده تنها یکی از طرفین قرارداد ، فسخ گفته می‌شود. همانگونه که در مطالب قبلی نیز گفته شد، فسخ تنها به قراردادهای لازم اختصاص دارد.

شما باید به این نکته نیز توجه داشته باشید که تمام شرایط و آثار قرارداد از زمان انعقاد آن برقرار می‌شوند و تا زمانی که قرارداد فسخ نشده است طرفین ملزم هستند به مفاد آن قرارداد پایبند باشند اما پس از فسخ، قرارداد اثر خود را از دست می‌دهد و تمام تعهدات و شرایط مندرج در آن نیز از بین می‌روند.

برای مثال هنگامی که قرارداد اجاره میان مؤجر و مستاجر فسخ می‌شود، عقد اجاره از تاریخ فسخ، منحل خواهد شد و طرفین قرارداد تنها مکلف هستند که به تعهدات خود در حدود زمان انعقاد عقد تا فسخ آن پایبند باشند.

قرارداد کار چگونه منحل می‌شود؟

مطابق با آنچه که در قانون آمده است؛ قرارداد کار ممکن است به دو صورت زایل شود. یک حالت، انحلال قرارداد بدون دخالت و اراده طرفین است و مورد بعدی انحلال به واسطه فسخ قرارداد خواهد بود. در برخی موارد قرارداد کار به طور خود به خود و بدون دخالت اراده کارفرما یا کارپذیر منحل می‌شود. این موارد عبارتند از:

1. به پایان رسیدن موضوع قرارداد کار : هنگامی که قرارداد کار برای انجام پروژه مشخصی منعقد شده است، بعد از خاتمه یافتن کار و انجام پروژه، قرارداد کار به طور خود به خود منحل می‌شود. برای مثال در صورتی که موضوع قرارداد زه‌کشی یک زمین کشاورزی باشد پس از اتمام کار، قرارداد به خودی خود منحل می‌شود.
2. به پایان رسیدن مدت قرارداد کار : در صورتی که قرارداد کار برای بازه زمانی معینی برقرار شده باشد، پس از اتمام مدت، قرارداد نیز به خودی خود و بدون دخالت اراده طرفین منحل می‌شود.
3. بازنشستگی و از کارافتادگی کارپذیر : در صورت بازنشستگی و از کارافتادگی کارپذیر نیز قرارداد کار به خودی خود و بدون نیاز به فسخ از سوی طرفین آن منحل می‌شود.

در این بخش مواردی را ذکر کردیم که در آن شرایط قرارداد کار به خودی خود و بدون نیاز به دخالت و اراده طرفین منحل می‌شود. اما ممکن است هیچ یک از مواردی که بیان شد وجود نداشته باشد اما به هر دلیلی کارفرما و کارپذیر مایل به ادامه همکاری با یکدیگر نباشند. در چنین مواردی فسخ قرارداد راه ‌حل پیش بینی شده از سوی قانون‌گذار است که به کارفرما و کارپذیر پیشنهاد می‌شود.

در ادامه مطلب به تفصیل به فسخ قرارداد کار از سوی طرفین و به خصوص فسخ قرارداد کار توسط کارفرما و  همچنین شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارفرما می‌پردازیم و درباره آن‌ها توضیح می‌دهیم.

فسخ قرارداد از جانب کارپذیر

در قانون، فسخ قرارداد کار از جانب کارفرما و کارپذیر پیش ‌بینی شده است.

تنها راه فسخ قرارداد کار از سوی کارپذیر استعفا است. در صورتی که استعفا همراه با رعایت شرایط و ضوابط پیش بینی شده در قانون باشد مزایا و حقوقی به کارکنان تعلق خواهد گرفت.

همانگونه که گفتیم قانون در راستای حمایت از حقوق کارپذیران تصویب شده است تا مانع بهره کشی، سوء استفاده و از بین رفتن حقوق آنان شود. در خصوص فسخ قرارداد کار توسط کارفرما و همچنین در شرایط فسخ قرارداد توسط کارفرما نیز قانون گذار از کارپذیران حمایت کرده است. بنابراین شما باید به این نکته مهم توجه داشته باشید که فسخ قرارداد از جانب کارفرما و یا به عبارت دیگر اخراج کارکنان، تنها در صورت وجود شرایط و رعایت ضوابطی امکان‌پذیر خواهد بود که قانون گذار در متن قانون پیش بینی کرده است.

فسخ قرارداد کار توسط کارفرما

همانطور که در بخش قبل نیز اشاره کردیم، قانون در موضوع فسخ قرارداد از طرف کارفرما و در بیان شرایط فسخ قرارداد توسط کارفرما نیز از حقوق کارپذیران حمایت کرده است. بنابراین فسخ قرارداد کار توسط کارفرما باید همراه با تمام شرایط و ضوابط قانونی باشد. شما باید به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که کارفرما نمی‌تواند هر زمان که اراده کرد و به دلخواه خود، قرارداد کار را فسخ کند. بلکه رعایت شرایط فسخ قرارداد از سوی کارفرما الزامی است.

شرایط فسخ قرارداد از سوی کارفرما

قانون گذار در راستای حمایت از حقوق کارپذیران، منحصراً با بیان شرایط فسخ قرارداد کار توسط کارفرما و تاکید به رعایت این شروط، اجازه فسخ قرارداد را داده است.

شرایط فسخ قرارداد توسط کارفرما که در قانون بیان شده است، به ضوابط و قوانینی اشاره می‌کند که در ادامه درباره آن توضیح خواهیم داد.

در ماده 27 قانون برای جلوگیری از ضرر و زیان کارفرما، بیان شده است که کارفرما تحت شرایط خاصی می‌تواند قرارداد را فسخ کند. بنابراین، با استناد به این ماده، شرایط فسخ قرارداد کار توسط کارفرما به شرح زیر خواهد بود:

1. کارفرما نمی‌تواند بدون دلیل کارپذیر را اخراج کند. برای اخراج کارپذیر، او در حدودی که در قانون بیان شده است، در انجام وظایف و تعهدات خود کوتاهی کرده باشد.
2. کارفرما قبل از فسخ قرارداد باید به کارپذیر تذکر کتبی بدهد و به او متذکر شود که در صورت ادامه کوتاهی در انجام وظایف یا رعایت دستورالعمل‌ها و ضوابط محل کار، قرارداد میان آن‌ها فسخ می‌شود.
3. کارفرما باید با کارپذیر مذاکره کند و در خصوص فسخ قرارداد کار یا ادامه دادن آن به توافق برسند.
4. در صورتی که کارپذیر و کارفرما نتوانستند به توافق برسند، کارفرما پس از جلب نظر موافق شورای اسلامی کار یا مراجع دیگری که مطابق با قانون صلاحیت دارند، اقدام به فسخ یک طرفه قرارداد کار می‌کند.

باید به این نکته مهم نیز توجه داشته باشید که در صورت فسخ قرارداد کار توسط کارفرما ، او مکلف به پرداخت تمامی حقوق عقب افتاده و سنوات مطابق با قانون است و همچنین باید بیمه تامین اجتماعی کارپذیر را نیز مطابق با قانون تامین اجتماعی پرداخت کند.

مرجع رسیدگی به حل اختلاف در خصوص فسخ قرارداد کار توسط کارفرما

به احتمال بسیار زیاد ممکن است میان کارفرما و کارپذیر در خصوص فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما اختلاف به وجود بیاید. برای حل اختلاف باید به مراجع زیر مراجعه کنند:

• شورای اسلامی کار، اولین مرجعی است که در قانون برای حل اختلاف میان کارفرما و کارپذیر در مورد فسخ قرارداد توسط کارفرما پیش بینی شده است. در صورتی که شورای اسلامی کار تشکیل نشده باشد این وظیفه برعهده انجمن صنفی است.
• در صورتی که اختلاف آن‌ها در هیچ یک از مراجع بالا حل نشد به هیات تشخیص اداره کار  و هیات حل اختلاف اداره کار مراجعه می‌کنند.

پیشنهاد

اگر به واسطه یک قرارداد کار در یک رابطه کاری حضور دارید یا اگر کارفرمایی هستید که یک یا چند نیروی کار انسانی را با استفاده از قرارداد استخدام به خدمت گرفته‌اید، برای شما مناسب است که از اصول قانونی مرتبط با فسخ قرارداد کار توسط کارفرما آگاه باشید. به همین جهت به شما پیشنهاد می‌کنیم که پیش از هر اقدامی در این خصوص، حتما از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید و در این زمینه اطلاعات بگیرید. در کنار شما هستیم.