توافقی برای فعالیت در امور بازرگانی با نام قرارداد مشارکت بازرگانی

بازرگانی که به آن کامرس نیز گفته می‌شود به معنای فعالیت اقتصادی است که به کسب سود و درآمد منجر خواهد شد. قرارداد مشارکت بازرگانی نیز به معنای همکاری دو یا چند شخص در راستای راه‌اندازی یک فعالیت اقتصادی و کسب درآمد از آن است.

قرارداد شرکت که به آن (societe) نیز گفته می‌شود، یکی از انواع قرارداد معین در قانون مدنی است. اشخاص به صورت معمول برای دست یابی به سود یا دیگر اهداف مالی، نسبت به تنظیم قرارداد مشارکت مدنی اقدام می‌کنند اما در برخی مواقع، قرارداد مشارکت در راستای دست یابی به یک منفعت اجتماعی یا سیاسی تنظیم می‌شود. در برخی مواقع نیز انگیزه افراد از تنظیم قرارداد مشارکت یک هدف اخلاقی و انسان‌ دوستانه است. در ادامه این نوشته، نکات قانونی مربوط به مشارکت بازرگانی را شرح می‌دهیم.

قرارداد مشارکت بازرگانی ؛ تعریف و ویژگی‌های آن

قرارداد در اصطلاح حقوقی به معنای پیمان بستن و متعهد شدن دو یا چند شخص نسبت به انجام امری است. به همکاری منظم و متقابل میان دو یا چند شخص نسبت به انجام کاری نیز مشارکت گفته می‌شود.

قرارداد مشارکت بازرگانی نیز به معنای توافق میان دو یا چند شخص در راستای راه‌اندازی، مدیریت و انجام یک فعالیت اقتصادی است که به کسب درآمد و سود ختم می‌شود. سود و زیان حاصل از فعالیت اقتصادی، میان شرکا تقسیم خواهد شد. میزان سود و ضرری که به هر یک از شرکا تعلق می‌گیرد نیز، به توافق میان آن‌ها بستگی دارد.

بعضی از سرمایه دارانی که تمایل دارند سرمایه خود را در امور بازرگانی هزینه کنند، ترجیح می‌دهند با اشخاصی کار کنند که پیش‌تر با آن‌ها به منظور قرارداد کارگزاری انجام امور بازرگانی در ارتباط بوده‌اند و تصمیم می‌گیرند که به این شیوه از تخصص و تجربه آن‌ها استفاده کنند. علاوه براین، ممکن است که یک سرمایه دار، ترجیح دهد که به جای استفاده از قرارداد استخدام مدیر بازرگانی ، با این شخص متخصص شراکت کند.

بررسی قوانین مرتبط با قرارداد مشارکت بازرگانی

به قرارداد شراکت کاری بین دو نفر در اصطلاح قانون مدنی، مشارکت مدنی و عقد شرکت نیز گفته می‌شود. شرایط مربوط به قرارداد مشارکت در امور بازرگانی در قانون مدنی و در مبحث مربوط به عقد شرکت و همچنین در ضمن مواد 571 الی 606 آورده شده است.

مطابق با ماده 573 قانون مدنی، قرارداد مشارکت بازرگانی یکی از انواع شراکت مدنی اختیاری به شمار می‌آید زیرا در نمونه قرارداد مشارکت مدنی بازرگانی ، شرکا به صورت اختیاری سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی خود را در راستای راه‌اندازی، مدیریت و انجام یک فعالیت اقتصادی مشترک به کار می‌گیرند تا بدین وسیله در سود و زیانی که به دست می‌آید با یکدیگر مشارکت کنند.

اصل آزادی قراردادها در ماده‌ 10 قانون مدنی ایران مورد پذیرش قرار گرفته است. اصل آزادی قراردادها به اشخاص اجازه می‌دهد که در خصوص هر موضوعی که غیر قانونی، غیر مشروع و برخلاف نظم عمومی جامعه نباشد، با یکدیگر توافق کنند.

مطابق با اصل آزادی قراردادها و ماده 10 قانون مدنی، نحوه عملکرد و سرمایه گذاری شرکا در فعالیت بازرگانی مشترک و تقسیم سود و زیان حاصل، به توافق میان آن‌ها بستگی دارد و با توجه به هر قراردادی، شکل خاصی خواهد داشت. در واقع، اراده طرفین در تعیین حدود تعهدات و حقوق، با توجه به توافق آن‌ها در متن قرارداد نوشته خواهد شد و متن این توافق در هر قرارداد با قرارداد دیگر متفاوت است. این تفاوت، باعث بی اعتباری یک قرارداد در مقایسه با قرارداد دیگر نیست و دو قرارداد متفاوت در این حوزه، علی رغم محتوای متفاوت، اعتبار یکسانی خواهند داشت.

ویژگی‌های قانونی قرارداد مشارکت بازرگانی

مشارکت بازرگانی در واقع نوعی مشارکت مدنی محسوب می‌شود که از عقد شرکت در قانون مدنی، تبعیت می‌کند. شرایط و قواعد مربوط به چگونگی انجام توافق به منظور ایجاد شراکت میان شرکا، در بخش مربوط به قواعد عقد شرکت در قانون مدنی بیان شده است. بنابراین، می‌توانیم بگوییم اگر به دنبال مرجعی برای مطالعه قوانین مربوط به شراکت هستید، می‌توانید به قانون مدنی رجوع کنید.

درباره لازم الاجرا یا جایز بودن قرارداد مشارکت بازرگانی اختلاف‌ نظرهایی زیادی وجود دارد. لازم الاجرا بودن قرارداد مشارکت به معنای عدم قابلیت فسخ قرارداد از سوی یکی از شرکا است اما جایز تلقی کردن قرارداد مشارکت باعث مجاز دانستن فسخ آن از سوی هر یک از شرکا می‌شود زیرا فسخ قراردادهای لازم به اراده طرفین آن بستگی ندارد و تنها با اجازه قانون گذار امکان پذیر است اما فسخ قراردادهای جایز به اراده طرفین قرارداد بستگی دارد.

با این حال، شرکا می‌توانند برای اطمینان خاطر بیشتر، در هنگام تنظیم و امضای نمونه قرارداد مشارکت مدنی بازرگانی، حق فسخ را از خود و دیگر شرکا ساقط کنند. به این امر در اصطلاح حقوقی، اسقاط حق فسخ قرارداد در ضمن عقد خارج لازم گفته می‌شود. به یاد داشته باشید که اسقاط حق فسخ قرارداد مشارکت باید در شراکت نامه نوشته شود.

مسئولیت شرکا در قرارداد مشارکت بازرگانی

قرارداد مشارکت بازرگانی از نوع قراردادهای اذنی محسوب می‌شود. اذن به معنای اجازه دادن به شخصی برای انجام کاری است. به محض تنظیم و امضای قرارداد مشارکت، شرکا اجازه هرگونه دخل و تصرف در مال موضوع فعالیت بازرگانی را پیدا می‌کنند و برای تصرف در آن، نیازی به کسب اجازه از سایر شرکا ندارند.

قانون مدنی رابطه شرکا با مال مشترک را در حکم رابطه امین با مال مورد امانت تلقی کرده است. امین ضامن خسارت‌ دیدن و تلف شدن مورد امانت نیست. شرکا نیز ضامن تلف شدن یا از بین رفتن مال مشترک نیستند اما شریکی که به صورت عمدی یا در اثر کوتاهی و اهمال کاری خود به مال مشترک آسیب وارد کرده است، به پرداخت خسارات سایر شرکا ملزم خواهد شد.

شریکی که مسئولیت اداره و مدیریت فعالیت بازرگانی به او سپرده شده است نیز ضامن خساراتی که بر دیگر شرکا وارد می‌آید نیست مگر در مواردی که به صورت عمدی یا در نتیجه کوتاهی خود به مال مشترک آسیب وارد کرده باشد.

اهمیت تاکید بر قرارداد مشارکت در امور بازرگانی کتبی

تنظیم دقیق و اصولی شراکت نامه از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا هر یک از شرکا دارای سلیقه و ایده‌ای خاص برای اداره فعالیت بازرگانی و کسب درآمد از آن است. همکاری میان شرکا هنگامی میسر می‌شود که آن‌ها به یک توافق کلی و همه جانبه در زمینه نحوه اداره فعالیت بازرگانی، میزان عملکرد اعضا و نحوه تقسیم سود و زیان برسند. تمام توافق‌های میان شرکا باید به صورت دقیق و با ذکر جزئیات در شراکت نامه نوشته شود.

قرارداد مشارکت در امور بازرگانی ، به صورت عادی یا رسمی تنظیم می‌شود:

شراکت نامه عادی توسط شرکا تنظیم و امضا می‌شود و شراکت نامه رسمی نیز در دفتر اسناد رسمی تهیه و امضا خواهد شد.

متن شراکت نامه عادی و رسمی در واقع سند اثبات کننده قرارداد مشارکت بازرگانی هستند.

نکاتی درباره محتوای متن قرارداد

در ماده 1289 قانون مدنی ادله اثبات دعوا شمارش شده‌اند. منظور از ادله اثبات دعوا، دلایل محکمه پسندی است که در هنگام بروز اختلاف می‌توان به آن‌ها استناد کرد. اسناد عادی یا رسمی قرارداد نیز جزء ادله دعوا محسوب می‌شوند. شراکت نامه نیز سند قرارداد مشارکت بازرگانی و اثبات کننده آن است. هر یک از شرکا در هنگام بروز اختلاف می‌تواند به مشارکت نامه استناد و ادعای خودش را اثبات کند. تمام کلمات و جملاتی که در مشارکت نامه نوشته می‌شود دارای آثار قانونی و حقوقی است. بنابراین بهتر است که قبل از تنظیم مشارکت نامه با نکات قانونی مربوط به آن آشنا شوید و با افرادی که در زمینه تنظیم قرارداد مهارت دارند نیز مشورت کنید. در این زمینه بهترین راهکار استفاده از خدمات مشاوره حقوقی قراردادها است.

تعیین آورده نقدی و غیر نقدی شرکا

آورده شرکا در قرارداد مشارکت بازرگانی همان سرمایه‌های نقد و غیر نقدی است که آن‌ها در راستای راه‌اندازی، مدیریت و انجام یک فعالیت بازرگانی گرد هم آورده‌اند. بنابراین آورده شرکا می‌تواند به صورت سرمایه نقدی یا غیر نقدی باشد.

فراهم کردن سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی فعالیت بازرگانی، فراهم آوردن مکان مناسب برای فعالیت بازرگانی، کسب مجوز فعالیت بازرگانی از مراجع قانونی ذی ربط، تخصص و مهارت در زمینه راه‌ اندازی و مدیریت فعالیت بازرگانی و بسیاری از موارد دیگر، می‌تواند سرمایه نقد و غیر نقد شرکا را در مشارکت بازرگانی تشکیل دهند.

ارزش اقتصادی آورده‌های شرکا یکسان نیست و در اغلب موارد، نحوه تقسیم سود و زیان براساس آورده‌های شرکا تعیین می‌شود. بنابراین لازم است که آورده‌های نقد و غیر نقد شرکا و ارزش اقتصادی آن‌ها به صورت دقیق و با ذکر جزئیات در شراکت نامه نوشته شود.

تعهدات و شرایط در قرارداد شراکت بازرگانی

منظور از تعهدات در قرارداد مشارکت بازرگانی همان وظایف و تکالیفی است که در راستای راه‌اندازی، مدیریت و کسب درآمد از فعالیت بازرگانی بر عهده هر یک از شرکا قرار می‌گیرد.

تا زمانی که قرارداد شراکت باقی است، شرکا باید به وظایف و تعهدات خودشان پایبند باشند. همانطور که در مطالب بالا نیز گفتیم شرکا در حکم امین هستند و به همین دلیل هیچ یک از آن‌ها به تنهایی نسبت به خساراتی که بر مال مشترک وارد شده است، مسئول نیست زیرا زیان حاصل از مشارکت میان تمام شرکا و نسبت به سهم آن‌ها تقسیم می‌شود اما هر یک از شرکا که به وظایف خود عمل نکند به پرداخت تمام خساراتی ملزم می‌شود که در نتیجه کوتاهی او به دیگر شرکا وارد شده است.

پیشنهاد یک اقدام کاربردی پیش از امضای قرارداد

قراردادتان را به صورت اختصاصی تنظیم کنید. تنظیم قرارداد اختصاصی همیشه بهترین گزینه برای انجام معاملات و توافقاتی است که سرمایه نقدی و غیر نقدی قابل توجهی برای آن هزینه می‌شود. شما می‌توانید در این خصوص به سهولت درخواست تنظیم قرارداد خود را ثبت کنید تا بعد از ثبت درخواست، با شما تماس بگیریم. علاوه براین، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی نیز از دیگر خدماتی است که به منظور دسترسی آسان‌تر به خدمات حقوقی، توسط تیم رکلا ارائه می‌شود.