تعهدات طرفین و راهکار مناسب برای انصراف از قرارداد ساخت فیلم مستند
قرارداد ساخت فیلم مستند یک قرارداد مهم و کاربردی در حوزه ساخت فیلم است. فیلم‌های مستند به منظور مستند سازی قسمت‌هایی از واقعیت ساخته می‌شوند. در فیلم‌های مستند موضوعات و رویدادهای واقعی به نمایش درمی‌آیند. انسان‌ها، حیوانات، مکان‌ها، رویدادها و تعداد زیادی از موارد دیگر می‌توانند موضوع فیلم‌های مستند باشند. به عبارت دیگر می‌توان گفت که هر پدیده و اتفاق واقعی می‌تواند موضوع فیلم‌های مستند را تشکیل دهد. فیلم‌های مستند به وسیله مستند سازان ساخته می‌شوند. ساخت فیلم مستند به تجهیزات، لوازم و عوامل حرفه‌ای نیاز دارد. ساخت فیلم مستند، کاری تخصصی است و تنها از عهده کسانی برمی‌آید که با اصول فیلم سازی آشنایی دارند.
مستند ساز باید صبر و شکیایی زیادی داشته باشد زیرا ساخت فیلم مستند با مشکلات بسیار زیادی همراه است. از مهمترین مشکلات ساخت فیلم مستند این است که کارگردان حق هرگونه دخل و تصرف در واقعیت مقابل دوربین را ندارد زیرا مستندساز باید پدیده‌ها و اتفاقات را همان‌گونه که هستند ثبت کند. نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند در راستای ضبط و کارگردانی فیلم‌های مستند تنظیم می‌شود. مستند ساز پس از امضای این قرارداد متعهد می‌شود که پروژه مورد نظر تهیه کننده را ضبط و کارگردانی کند. این قرارداد، یکی از انواع قرارداد کارگردان و تهیه کننده محسوب می‌شود که با توافق و رضایت طرفین، میان آن‌ها امضا خواهد شد.
آیا قرارداد ساخت فیلم مستند می‌تواند بیشتر از دو طرف داشته باشد؟
قراردادها یک ماهیت حقوقی هستند که به وسیله توافق میان دو یا چند شخص به وجود می‌آیند. این قرارداد نیز یک ماهیت حقوقی است که برای تحقق نیاز به توافق دو یا چند شخص دارد. نمونه قرارداد تولید فیلم مستند به وسیله توافق میان مستند ساز و تهیه کننده ایجاد می‌شود. این قرارداد در واقع یک قرارداد پیمانکاری است و مطابق با قواعد و ضوابط قانون مدنی تهیه و تنظیم می‌شود.
طرفین این قرارداد می‌توانند شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشند. در برخی موارد، دو یا چند شخص قصد سفارش ساخت فیلم مستند را دارند. در این مورد، تمام سفارش دهندگان باید نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند را امضا کنند زیرا تمام این اشخاص از طرفین این قرارداد محسوب می‌شوند. سفارش دهندگان فیلم مستند به عنوان تهیه کننده، این قرارداد را امضا می‌کنند.
ممکن است که ساخت مستند مورد نظر تهیه کننده بسیار سخت باشد و یک مستندساز به تنهایی از عهده انجام آن بر نیاید. در این حالت، پروژه مورد نظر به دو یا چند مستندساز سپرده می‌شود. دو یا چند شخصی که مسئولیت انجام این پروژه به آن‌ها سپرده شده است نیز از طرفین این قرارداد محسوب می‌شوند و باید نمونه قرارداد تولید فیلم مستند را امضا کنند.
با فرض اینکه سفارش دهنده فیلم مستند به تعهدات خود عمل نکند تکلیف چیست؟
سفارش دهنده پروژه در واقع تهیه کننده آن است. امضای این قرارداد نیز باعث به وجود آمدن وظایف و تکالیفی برای تهیه کننده و مستند ساز می‌شود. تعهدات این قرارداد همان وظایف و تکالیفی است که پس از امضا کردن آن بر عهده طرفین قرار می‌گیرد. تهیه کننده و مستند ساز پس از امضای نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند باید به تمام وظایف و تعهدات خودشان عمل کنند.
پرداخت حق الزحمه، مهمترین تعهدی است که به موجب امضای قرارداد بر عهده تهیه کننده قرار می‌گیرد. در برخی موارد، تهیه تجهیزات و لوازم مورد نیاز برای ساخت فیلم مستند نیز بر عهده تهیه کننده قرار می‌گیرد. تهیه کننده باید حق الزحمه مستند ساز را در زمان و مکان مقرر پرداخت کند.
دو فرض در خصوص عدم انجام تعهدات تهیه کننده قابل بررسی است:
- فرض اول: تهیه کننده از پرداخت تمام یا قسمتی از حق الزحمه مستند ساز خوداری کند. در این حالت، مستند ساز می‌تواند در مراجع قضایی بر علیه تهیه کننده اقامه دعوا کند و الزام قانونی او به پرداخت حق الزحمه را بخواهد. مستند ساز می‌تواند خسارت تأخیر در پرداخت حق الزحمه را نیز از تهیه کننده مطالبه کند.
- فرض دوم: تهیه کننده، تجهیزات و مقدمات لازم برای ساخت مستند را در اختیار مستند ساز قرار نمی‌دهند. در این مورد نیز مستند ساز می‌تواند در مراجع قضایی برعلیه تهیه کننده اقامه دعوا کند و الزام قانونی او به فراهم کردن تجهیزات و لوام ساخت مستند را بخواهد. اگر الزام قانونی تهیه کننده امکان پذیر نشد، مستند ساز می‌تواند لوازم و تجهیزات مورد نیاز برای ساخت فیلم مستند را تهیه کند. در این حالت، تهیه کننده موظف است که هزینه تهیه تجهیزات و لوازم ساخت پروژه را پرداخت کند.
برای مقابله با انصراف تهیه کننده در میانه همکاری چه باید کرد؟
قرارداد سفارش و ساخت فیلم مستند، لازم الاجرا است. هیچ یک از مستند ساز و تهیه کننده تا پایان مدت قرارداد، حق برهم زدن و انحلال آن را ندارند.
ممکن است که تهیه کننده پس از امضای نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند پشیمان شود و بخواهد به این همکاری پایان دهد. تعیین وجه التزام در این قرارداد راهکاری قانونی برای مقابله با انصراف تهیه کننده از سفارش فیلم مستند است. وجه التزام، خسارتی است که تهیه کنند باید به دلیل نقض قرارداد و تعهدات خودش به مستند ساز پرداخت کند.
میزان وجه التزام به وسیله توافق میان مستند ساز و تهیه کننده مشخص می‌شود. مستند ساز و تهیه کننده در هنگام امضای نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند باید مبلغ وجه التزام را مشخص کنند.
آیا قانونگذار برای شیوه تعیین مبلغ نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند ، ساختار خاصی تعریف کرده است؟
مبلغ نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند در واقع همان حق‌الزحمه‌ای است که باید توسط تهیه کننده پرداخت شود. قانونگذار ساختاری در خصوص میزان حق الزحمه مستند ساز، نحوه پرداخت آن و زمان پرداخت حق الزحمه مشخص نکرده است و آن را به اراده و توافق میان مستند ساز و تهیه کننده واگذار می‌کند.
میزان حق الزحمه مستند ساز به توافق میان او و تهیه کننده بستگی دارد. میزان حق الزحمه مستند ساز در مذاکرات پیش از امضای قرارداد تعیین می‌شود و پس از آن در نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند قید خواهد شد. زمان و نحوه پرداخت حق الزحمه مستند ساز نیز براساس توافق میان او و تهیه کننده معین می‌شود. تهیه کننده و مستند ساز می‌توانند در خصوص پرداخت نقدی یا اقساطی حق الزحمه با یکدیگر توافق کنند و حق الزحمه مستند ساز می‌تواند در زمان امضای قرارداد؛ زمان ساخت مستند یا در خاتمه مدت قرارداد به او پرداخت شود.
آیا وکیل هر یک از طرفین، می‌تواند از طرف موکل خود قرارداد ساخت فیلم مستند را تنظیم کند؟
به موجب ماده 656 قانون مدنی، وکالت عقدی است که میان موکل و وکیل تنظیم می‌شود. عقد وکالت از سه رکن اصلی تشکیل می‌شود:
- اول، وکیل: فردی که مامور شده است که کارهایی را به نمایندگی از موکل انجام دهد.
- دوم، موکل: شخصی (حقیقی یا حقوقی) است که وکیل را نماینده خودش کرده است.
- سوم، مورد وکالت: عملی حقوقی است که وکیل می‌تواند به نمایندگی از موکل خودش آن را انجام بدهد.
امضای نمونه قرارداد ساخت فیلم مستند نیز یک عمل حقوقی است که وکیل می‌تواند به نمایندگی از موکل خودش آن را انجام بدهد. وکیلی که این قرارداد را امضا می‌کند می‌تواند نماینده قانونی هر یک از مستند ساز و تهیه کننده باشد. در برخی موارد نیز وکیل نماینده قانونی هر دو طرف قرارداد (تهیه کننده و مستند ساز) است و به نمایندگی از هر دوی آن‌ها قرارداد را امضا می‌کند.
اگر موکل در وکالت نامه به وکیل، اختیار داده باشد، وکیل می‌تواند قرارداد را امضا کند. قراردادی که وکیل بدون اذن و اختیار از سوی موکل امضا می‌کند، غیر نافذ است و از آثار قانونی لازم برخوردار نخواهد شد.
وضعیت مالکیت مادی و معنوی فیلم مستند تولید شده چگونه است؟
مالکیت به معنای سلطه و اختیاری است که اشخاص نسبت به اموال و دارایی‌های خودشان دارند. در واقع برخورداری از حق مالکیت به اشخاص اجازه می‌دهد که در اموال و دارایی‌های خودشان تصرف کنند. مالکیت فکری یکی از انواع حق مالکیت محسوب می‌شود که در نظام قانونی ما نیز به رسمیت شناخته شده است. اموال موضوع حقوق مالکیت فکری، اختراعات و خلاقیت‌های ذهن انسان هستند. حقوق مادی و معنوی که تهیه کننده و مستند ساز نسبت به فیلم مستند خود دارند نیز از انواع حقوق مالکیت فکری محسوب می‌شود. یکی از مهمترین قوانینی که حقوق مادی و معنوی مربوط به مالکیت فکری را مشخص می‌کند، قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان (مصوب 1348) است. به موجب بند 3 ماده 2 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان، حقوق مادی و معنوی فیلم مستند نیز تحت حمایت این قانون قرار می‌گیرد.
توصیه می‌کنیم:
برای انجام این پروژه ابتدا با یکدیگر مذاکره کنید. نتیجه مذاکرات، توافقات، شروط و تعهداتی که میان طرفین برقرار می‌شود، از جمله مواردی هستند که باید حتما به طور دقیق در متن قرارداد نوشته شوند. برای این منظور شما می‌توانید از خدمات تخصصی و حرفه‌ای تنظیم قرارداد بهره ببرید و به مشاوران حقوقی متذکر شوید که تمایل دارید محتوای قرارداد شما به چه صورتی باشد.
علاوه بر تنظیم قرارداد به صورت اختصاصی، این امکان نیز وجود دارد که هر کدام از طرفین قرارداد، از خدمات مشاوره تخصصی حقوقی تلفنی بهره ببرند.
