قرارداد وام قابل تبدیل به سهام چه شرایطی دارد و چگونه می‌توانیم آن را کسب کنیم؟
شرکت‌های نوپا و به ویژه استارتاپ‌های تازه کار، کسب و کارهایی هستند که به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و در راستای کارآفرینی ، ایده‌ای نوین را پرورش می‌دهند. شرکت‌های نوپا برای رشد و پیشرفت خود به سرمایه نیاز دارند و به همین دلیل، جذب سرمایه یکی از چالش‌هایی است که پیش روی استارت آپ‌ها قرار دارد. در عمل، بنیان گذاران و موسسان استارت آپ، سرمایه اولیه آن را تأمین می‌کنند اما این سرمایه اولیه به تنهایی برای دوام یک استارت آپ کفایت نمی‌کند بلکه آن‌ها برای پیشرفت و رونق کسب و کارشان به جذب فوری سرمایه نیاز دارند. استارت آپ‌ها منابع مالی خود را از راههای مختلفی تهیه می‌کنند. قرارداد وام قابل تبدیل به سهام یکی از مهم‌ترین روش‌های جذب سرمایه در این گونه کسب و کارها است.
این قرارداد در واقع یک قرارداد سرمایه گذاری و یکی از راههای جذاب و پرکاربرد برای استارت آپ‌ها و اشخاصی است که به تازگی کسب و کارشان را راه‌اندازی کرده‌اند و برای رشد کسب و کار خود به دنبال جذب سریع سرمایه هستند. همچنین کارآفرین‌هایی که در مرحله ابتدایی راه اندازی کسب و کارشان قرار دارند و قادر به اخذ وام از بانک‌های معتبر نیستند، به وسیله این قرارداد می‌توانند سرمایه مورد نیاز برای رشد کسب و کار خود را فراهم کنند. ما در ادامه این مطلب به این قرارداد می‌پردازیم.
نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام چیست؟
وام در واقع نوعی قرض است که در آن فرد یا موسسه‌ای به عنوان وام دهنده، مبلغی پول را به دیگری میدهد و زمان بازپرداخت، اقساط آن را همراه با سود مشخص و معینی دریافت می‌کند. وام دهنده در نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام ، سرمایه گذاری است که به صورت اعطای وام، سرمایه مورد نیاز استارت آپ‌ها را در اختیار آن‌ها قرار میدهد و زمانی که استارت آپ به موفقیت رسید، به جای دریافت اصل و سود مبلغ وام، سهام استارت آپ را دریافت خواهد کرد. به این ترتیب، وام دهنده یکی از سهامداران استارت آپ محسوب خواهد شد. این قرارداد را می‌توانیم یکی از حالت‌های قرارداد سرمایه گذاری در ازای سهام در نظر بگیریم. اگرچه دارای شرایط اختصاصی است.
به عبارت دیگر، وام قابل تبدیل به سهام (Convertible Note) یا بدهی قابل تبدیل، یک نوع وام کوتاه، همراه با شرط تبدیل به سهام در زمان بازپرداخت است. وام دهنده در این قرارداد یک شخص حقیقی یا شخص حقوقی است که به استارت آپ وام میدهد اما در زمان سررسید، به جای آنکه مبلغ وام و بهره آن را مطالبه کند، بخشی از سهام استارت آپ که معمولاً سهام ممتاز آن است را دریافت می‌کند. میزان ارزش گذاری مبلغ اولیه وام و چگونگی تخصیص سهام اولیه به وام دهنده، در ضمن قرارداد وام قید می‌شود. علاوه براین، اینطور شرط می‌کنند که اگر استارت آپ شکست بخورد و نتواند به موفقیت برسد، باید علاوه بر وام، بهره آن را نیز به وام دهنده پرداخت کند.
نکته: درخواست تبدیل مبلغ وام به سهام از سوی وام دهنده (سرمایه گذار) مطرح می‌شود و این درخواست، غیر قابل رجوع است، یعنی وام دهنده حق ندارد که پس از مطرح کردن درخواست تبدیل وام به سهام منصرف شود و درخواستش را پس بگیرد.
انواع نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام
سر رسید وام در واقع تاریخی است که به وسیله توافق وام دهنده و وام گیرنده تعیین می‌شود. در تاریخ سر رسید، باید اصل مبلغ وام و بهره آن به سرمایه گذار (وام دهنده) پس داده شود یا آنکه سرمایه او به سهام شرکت تبدیل شده باشد.
در برخی از قراردادهای قابل تبدیل به سهام قید می‌شود که وام دریافتی، به صورت خودکار در زمان سررسید تبدیل به سهام خواهد و در برخی دیگر از قراردادهای وام نیز به سرمایه گذار (وام دهنده) و وام گیرنده اختیار داده می‌شود که در تاریخ سر رسید وام درباره بازپرداخت یا تبدیل وام به سهام شرکت، با یکدیگر مذاکره کنند و به توافق برسند.
ابعاد قانونی نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام
نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام، به وسیله توافق وام دهنده و وام گیرنده و مطابق با مواد 10 و ماده 190 قانون مدنی تنظیم و امضا می‌شود. مهم‌ترین ویژگی‌های این قرارداد عبارت است از:
- نامعین است: این قرارداد در نتیجه پیشرفت و گسترش دنیای کسب و کار به وجود آمده است و از انواع قرارداد نامعین به شمار می‌رود. تعریف این قرارداد و همچنین مشخص کردن شرایط و ضوابط آن و چگونگی تبدیل وام به سهام به توافق میان وام دهنده و وام گیرنده بستگی دارد. طرفین این قرارداد می‌توانند درباره هر موضوعی که لازم می‌دانند با یکدیگر توافق کنند و آن را در ضمن قرارداد بنویسند اما شرایط و موضوعاتی که درباره آن‌ها به توافق رسیده‌اند نباید مخالف با قوانین آمره، غیر مشروع یا مخالف با نظم عمومی جامعه باشد.
- لازم است: این قرارداد بعد از آنکه به امضای وام دهنده و وام گیرنده رسید، لازم الاجرا و غیر قابل انحلال می‌شود. فسخ قرارداد وام قابل تبدیل به سهام تنها با رعایت شریط قانونی امکان پذیر است و به اراده وام دهنده یا وام گیرنده بستگی ندارد.
- معوض است: وام دهنده، مبلغ وام را به صورت رایگان در اختیار وام گیرنده قرار نمی‌دهد بلکه بهره (سود) وام یا سهام شرکت وام گیرنده را مطالبه می‌کند.
- تملیکی است: موضوع اصلی این قرارداد تملیک سهام شرکت به وام دهنده است و به عنوان قراردادی تملکی شناخته می‌شود.
شرایط صحت قرارداد
مطابق با ماده 190 قانون مدنی مهم‌ترین شرایط صحت این قرارداد، عبارت هستند از:
عدم ورشکستگی وام دهنده و وام گیرنده: اشخاصی که حکم ورشکستگی آن‌ها از سوی دادگاه صادر شده است، از انجام قراردادهای مالی ممنوع هستند و نمیتواند به عنوان وام دهنده یا وام گیرنده نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام را امضا و ایجاد کنند. برای مثال؛ تاجری که حکم ورشکستگی او از جانب دادگاه صادر شده است نمیتواند به عنوان وام دهنده این قرارداد را امضا کند زیرا او حق ندارد در اموال خود هیچ گونه دخل و تصرفی داشته باشد. همچنین شرکت سهامی یا شرکت‌هایی با مسئولیت محدوی که حکم ورشکستگی آن‌ها صادر شده است نیز نمی‌توانند به عنوان وام گیرنده این قرارداد را امضا کند زیرا گرفتن وام نیز یک تصرف مالی به شمار می‌رود که اشخاص ورشکسته از انجام آن ممنوع هستند.
مشروعیت جهت قرارداد را نیز باید در نظر داشته باشید. جهت این قرارداد در واقع هدف و انگیزه نهایی وام دهنده و وام گیرنده از امضای آن است. انگیزه و هدف نامشروع یا غیر قانونی وام دهنده یا وام گیرنده برای امضای قرارداد ، باعث باطل شدن آن می‌شود. برای مثال، قرارداد وامی که وام دهنده با انگیزه و هدف پولشویی امضا کرده باطل و بدون اثر است.
معایب نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام
در نمونه قرارداد وام قابل تبدیل به سهام ، حق تصمیم گیری در خصوص نحوه بازپرداخت وام به اختیار سرمایه گذار (وام دهنده) گذاشته شده است و او می‌‌تواند سهام شرکت یا اصل مبلغ وام و بهره آن را از شرکت طلب کند و در صورتی که بنیان گذاران استارت آپ، بودجه کافی برای بازپرداخت اصل وام و سود آن را در اختیار نداشته باشند، مجبور به انحلال شرکت می‌شوند.
یکی دیگر از معایب این روش نیز این است که سرمایه‌گذار، فقط وام را در اختیار بنیان گذاران استارت آپ قرار میدهد و آن‌ها نمی‌توانند از ارتباطات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی سرمایه گذار استفاده کنند.
پیشنهاد ما
بدون شک برای تنظیم چنین قراردادی نیاز است که از مشاوران حقوقی متخصص در زمینه تنظیم قرارداد کمک بگیرید. برای این منظور به شما پیشنهاد می‌کنیم که با ثبت درخواست تنظیم قرارداد ، مسئولیت تنظیم قرارداد خود را به تیم حقوقی رکلا بسپارید. علاوه براین، این امکان نیز وجود دارد که با ثبت درخواست مشاوره حقوقی تلفنی ، با یک مشاور حقوقی مجرب گفتگو کنید. در کنار شما هستیم.
