قرارداد ساخت قطعه ؛ تعریف چهارچوب قانونی این قرارداد و شرایط فسخ آن
قطعات، به عنوان کوچک‌ترین و اساسی‌ترین اجزای یک صنعت محسوب می‌شوند. تولیداتی که در صنایع مختلف رخ می‌دهد، همگی به واسطه‌ی استفاده قطعات در حوزه‌های گوناگون است. بنابراین بدون وجود آن‌ها، شاهد هیچ پیشرفت و تحولی در صنایع ، اقتصاد و تجارت نخواهیم بود. برای ساخت قطعات در زمینه‌های مختلف، روزانه قراردادهای بسیاری تنظیم و منعقد می‌شوند. یکی از این قراردادها، قرارداد ساخت قطعه است. تنظیم و انعقاد این قرارداد، به عنوان بخشی از چرخه تولید به حساب می‌آید و روزانه مورد توجه بسیاری از صاحبان صنایع قرار می‌گیرد. به همین دلیل در این قسمت، مهمترین قسمت‌های این قرارداد را مورد اشاره قرار می‌دهیم و نکاتی را در خصوص آن بیان می‌کنیم.
نگاهی به تعریف حقوقی قرارداد ساخت قطعه
قرارداد ساخت قطعه ، یک قرارداد پیمانکاری است که مقصود اصلی از انعقاد آن، تولید و ساخت قطعه است. بنابراین طرفین این قرارداد، کارفرما و پیمانکار نامیده می‌شوند. در این توافق، کارفرما شخصی است که ساخت و تولید قطعه یا قطعات مورد نظر خود را به پیمانکار می‌سپارد و از او می‌خواهد قطعات را با کیفیتی معین و در مدتی مقرر به او ارائه کند. در مقابل پیمانکار یا قطعه ساز، شخصی است که سفارش کارفرما را می‌پذیرد و تعهد می‌کند قطعات مورد نظر کارفرما را مطابق با کیفیت مورد نظر او بسازد.
در پروژه‌های زیادی علاوه بر ساخت، با امضای قرارداد طراحی قطعه ، این مسئولیت را نیز به پیمانکار می‌سپارند. درباره این قرارداد نیز پیش‌تر مقاله‌ای را منتشر کرده‌ایم که پیشنهاد می‌کنیم آن را هم مطالعه کنید. همچنین اگر تمایل دارید درباره معامله قطعات نیز، با اشخاصی همکاری داشته باشید؛ مطالعه مقاله قرارداد فروش قطعه نیز برای شما مناسب خواهد بود.
قواعد حاکم بر حقوق و تعهدات کارفرما و قطعه ساز در قرارداد تولید قطعه
قرارداد ساخت قطعه ، تا حد زیادی از اراده کارفرما و قطعه ساز پیروی می‌کند. به این دلیل که مهمترین ویژگی این قرارداد، پیمانکاری بودن آن است. قراردادهای پیمانکاری در چهارچوب حقوقی حاکم بر قراردادها، از نظام معینی تبعیت نمی‌کنند و در نتیجه قواعد منحصر به فردی ندارند. بنابراین قواعدی که طرفین باید در زمان تنظیم این قرارداد مورد اجرا قرار دهند، قواعدی است که از رضایت و قصد واقعی آن‌ها حاصل می‌شود. این مسئله ذیل اصل حاکمیت اراده طرفین قرارداد مطرح خواهد شد و ماده 10 قانون مدنی به آن اشاره داشته است.
حال ممکن است این سوال مطرح شود که آیا در نمونه قرارداد پیمانکاری ساخت قطعه ، حاکمیت اراده کارفرما و قطعه ساز محدودیتی دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که؛ اراده طرفین این قرارداد، بی حد و حصر نیست. به طوری که در ماده 10 قانون مدنی به این مسئله اشاره و بیان شده است که اراده طرفین در مواردی موثر است که طرفین اصولی را مطابق با شرع و قانون برای قرارداد توافق کنند. برای مثال اگر موضوع قرارداد تولید قطعه ، در خصوص ساخت قطعه برای سلاح شیمیایی غیر قانونی باشد، اساسا این قرارداد باطل تلقی خواهد شد زیرا ساخت قطعات برای کارکردهای شیمیایی، در اختیار دولت است و ورود اشخاص بدون مجوز دولت، غیر قانونی محسوب می‌شود.
دولت به عنوان یکی از طرفین قرارداد ساخت قطعات فلزی
به این مسئله توجه داشته باشید در برخی از موارد، کارفرما یا قطعه ساز، دولت است. در چنین حالتی، قواعد حاکم بر تعیین شرایط قرارداد ساخت قطعه تغییر می‌کند. به این صورت که دیگر جایی برای اعمال اراده و قصد طرفین در قرارداد وجود ندارد. در این مواقع، قرارداد باید مطابق با شرایط عمومی پیمان تنظیم و منعقد شود زیرا زمانی که دولت، به عنوان یکی از طرف‌های قرارداد واقع می‌شود، اراده اشخاص خصوصی نمی‌تواند دربردارنده اثری باشد. این مساله به این دلیل است که منافع عمومی یک دولت در میان خواهد بود.
البته در حالتی که هر دو طرف قرارداد ساخت قطعات صنعتی ، اشخاص خصوصی باشند، ممکن است طرفین، شرایط عمومی پیمان را برای قرارداد در نظر بگیرند. این مسئله می‌تواند به دلایلی همچون گسترده بودن برخی از پروژه‌های قطعه سازی و حواشی آن باشد. به همین دلیل، طرفین، برای جلوگیری از ایجاد چالش‌های مضاعف، کلیه شرایط حاکم بر قرارداد را مطابق با شرایط عمومی پیمان یا سایر قوانین مرتبط تعیین می‌کنند.
کارفرما در فرم قرارداد ساخت قطعه چه تعهداتی دارد؟
کارفرما در قرارداد ساخت قطعه ، ساخت قطعه یا قطعاتی را درخواست می‌کند. بنابراین هدف اصلی از انعقاد قرارداد این است که قطعات مورد نظر کارفرما تولید شوند. به همین منظور کارفرما متعهد است که ویژگی‌های قطعات را برای قطعه ساز به طور دقیق و صریح توضیح دهد. ویژگی‌هایی که می‌توان در مورد قطعات به آن‌ها اشاره کرد شامل نوع، جنس، مدل و رنگ قطعه است. از سویی دیگر، کارفرما باید مبلغ توافق شده قرارداد را به مقدار و شیوه‌ای که در قرارداد معین می‌کنند؛ به پیمانکار پرداخت کند.
قطعه ساز در نمونه قرارداد پیمانکاری ساخت قطعه چه تعهداتی دارد؟
پیمانکار تعهد دارد پس از انعقاد قرارداد ساخت قطعه ، ساخت قطعات را آغاز کند. در این راستا، ساخت قطعات باید براساس چهارچوبی باشد که کارفرما برای تولید در نظر گرفته و در متن قرارداد آن‌ها را شرح داده است. البته باید به این مساله نیز توجه کنید که در مواردی کارفرما، توضیح لازم برای ساخت و تولید قطعات را ارائه نمی‌کند. در این مواقع قطعه ساز باید بر اساس چه الگویی، قطعات موضوع قرارداد را بسازد؟
در چنین حالتی، قطعه ساز باید بر اساس اصول کلی و عام صنف خود عمل کند. او باید در نظر بگیرد که به طور عرفی، برای ساخت تولید قطعات موضوع قرارداد، باید از چه روش، مواد و استانداردهایی استفاده شود. در این حالت، کارفرما نمی‌تواند اظهار کند که قطعات تولید شده مطابق معیارهای او نیست زیرا او به وظیفه خود نسبت به تعیین اوصاف حاکم بر قطعات عمل نکرده است.
در ادامه اگر قطعه ساز در مواقعی برای ساخت و تولید قطعات، با اشخاص دیگر رابطه کاری برقرار کند؛ تعهد دارد که حق و حقوق آن اشخاص را (همانند حق بیمه) بپردازد. از سوی دیگر او به صورت ضمنی متعهد است تمامی استانداردهای فنی-تخصصی لازم جهت ایمنی پروژه را اجرا کند. در غیر این صورت اگر او باعث ورود خسارت شود، مسئولیت جبران خسارات را بر عهده خواهد داشت. همچنین او در برابر هر گونه قصور، کوتاهی و عدم توجه کارگرانش نیز در برابر کارفرما مسئول است.
برای خاتمه قرارداد چه شرایطی لازم است؟
ماهیت الزامی قرارداد ساخت قطعه ، مانع از آن می‌شود که کارفرما و قطعه ساز، بر اساس میل شخصی خود قرارداد را به پایان برسانند. این نکته تحت ماده 219 قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است. البته مطابق با این ماده، خاتمه قرارداد تحت شرایطی امکان پذیر است. به این صورت که اگر عواملی رخ دهند که در قانون پیش بینی شده باشند، می‌توان با استناد به آن‌ها قرارداد را به پایان رساند. برای مثال زمانی که کارفرما به تعهد خود مبنی بر پرداخت هزینه پروژه اقدام نکند، قطعه ساز می‌تواند مطابق با قانون، قرارداد ساخت قطعات صنعتی را به پایان رساند. این حالت در قانون، فسخ قرارداد نامیده می‌شود.
در یک مورد دیگر نیز، امکان خاتمه قرارداد وجود دارد. ممکن است کارفرما و قطعه ساز، به صورت جمعی توافق کنند که قرارداد ساخت قطعه را به پایان رسانند. این حالت در حقوق، اقاله نام دارد. البته در دو حالت دیگر نیز، قرارداد خود به خود خاتمه می‌یابد:
- زمانی که موضوع قرارداد ساخت قطعات فلزی محقق شود؛
- در مواردی که از زمان مقرر در قرارداد بگذرد. در این حالت، امکان تمدید قرارداد برای طرفین وجود دارد.
پیشنهاد اختصاصی برای این قرارداد
مشاوره حقوقی تلفنی ؛ خدماتی است که به شما این امکان را می‌دهد که در خصوص سوالات حقوقی خود، با مشاوران حقوقی مجرب گفتگو کنید. بعد از آگاهی از ابعاد قانونی و حقوقی قراردادی که در نظر دارید، می‌توانید مطابق با خواست خود و طرف مقابلتان، قرارداد را امضا کنید. برای این منظور نیز، پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات تنظیم قرارداد بهره ببرید. بعد از ثبت درخواست، با شما تماس می‌گیریم.
نمونه قرارداد پیمانکاری
این نمونه فرم خام از قرارداد پیمانکاری، برای اجرای پروژه‌های پیمانی کاربرد دارد. برای دریافت آن، اینجا بزنید.
