استعفای کارگر به چه صورتی خواهد بود؟

قرارداد کار یک قرارداد مهم است که میان کارگر و کارفرما تنظیم و امضا می‌شود. این تعریف در ماده 7 قانون کار ، بیان شده است. موضوع قرارداد کار نیز انجام دادن کار توسط کارگر به طور دائم یا غیر دائم در مقابل دریافت دستمزد است. قرارداد کار از نظر حقوق ایران، یک قرارداد لازم است. به این معنی که به وسیله اراده یک طرفه کارگر یا کارفرما منحل نمی‌شود اما قانون‌گذار با رعایت شرایطی، به کارگر حق داده است که قرارداد را به طور یک طرفه و از جانب خود منحل کند. به برهم زدن یک جانبه قرارداد کار از سوی کارگر؛ استعفای کارگر گفته می‌شود. که ما در این نوشته به طور مفصل استعفای کارگر را بررسی خواهیم کرد.

بررسی ابعاد قانونی قرارداد کار و استعفا

در حقوق ایران قراردادها به دو دسته جایز و لازم تقسیم می‌شوند؛ قراردادهای جایز به گونه‌ای هستند که به وسیله هر یک از طرفین آن منحل می‌شوند یا به عبارت دیگر، از بین می‌روند. مانند، عقد وکالت که موکل و وکیل هر زمان که اراده کردند می‌توانند عقد را منحل کنند. اما قراردادهای لازم پس از ایجاد و امضا به وسیله طرفین، قابل انحلال نیستند؛ جز در صورت وجود برخی شرایط استثنایی که قانون گذار تعیین کرده است. در قانون مدنی اصل بر آن است که تمامی قراردادها لازم هستند مگر مواردی که قانون‌گذار به صراحت، جایز بودن یا به عبارت دیگر قابل انحلال بودن قراردادی را بیان کرده باشد.

بنابر مطالبی که در بالا گفته شد؛ قرارداد کار، در گروه قراردادهای لازم قرار می‌گیرد و طرفین آن یعنی کارفرما و کارگر موظف هستند که به مفاد آن پایبند باشند اما با این حال، قانون‌گذار با رعایت شرایطی، انحلال یک طرفه قرارداد کار را از سوی کارگر و کارفرما مجاز دانسته است. در صورتی که انحلال قرارداد کار همراه با شرایط قانونی و از سوی کارگر باشد به آن استعفا گفته می‌شود.

باید به این نکته نیز توجه کنید که کارگر هر زمان که اراده کرد، نمی‌تواند ترک کار یا غیبت کند بلکه رعایت قانون استعفای کارگر لازم و ضروری است.

قانون استعفا کارگران

مطابق با تعریفی که در ماده 7 از قرارداد کار آمده است؛ قرارداد کار برای زمان مشخص یا نامشخص امضا می‌شود. شرایط استعفای کارگران در این دو نوع از قرارداد کار ( قرارداد کار موقت یا قرارداد کار دائم) کاملاً متفاوت است که در ذیل، شرایط استعفای کارگران در هر یک از انواع قرارداد کار را بررسی می‌کنیم:

در کار دائم

قرارداد کار دائم؛ به قراردادی گفته می‌شود که برای بازه زمانی نامحدودی امضا شده است یا به عبارت دیگر مدت خاتمه قرارداد در آن ذکر نشده است.

بنا به دلایل بسیار زیادی مانند مشکلات خانوادگی، مهاجرت و ناراضی بودن از شرایط شغلی، ممکن است کارگر بخواهد به قرارداد کار پایان دهد یا در اصطلاح قانون کار، استعفا بدهد. مطابق با قانون کار، در صورتی عمل کارگر استعفا محسوب می‌شود که همراه با رعایت شراط قانونی آن باشد. بنابراین اگر کارگر به دلخواه خود ترک کار کند یا از حضور یافتن در محل اشتغال خودداری کند؛ رفتار او استعفا تلقی نمی‌شود. در ادامه این مطلب، استعفای کارگر در کار دائم را بررسی می‌کنیم:

شرایط استعفا در کار دائم

هدف اصلی و اولیه قانون گذار از تصویب قانون کار، حمایت از حقوق کارگران و جلوگیری از بهره‌کشی از آنان بود به همین جهت قانون گذار همراه با رعایت شرایطی، انحلال یک جانبه قرارداد در کار غیر دائم را ممکن کرده است. در اصطلاح قانونی به انحلال یک جانبه قرارداد کار دائم از سوی کارگر؛ استعفا گفته می‌شود.

البته کارگر نمی‌تواند هر زمان که تصمیم گرفت و به دلخواه خود ترک کار کند یا در محل انجام کار حضور پیدا نکند و آن را استعفا به شمار آورد بلکه استعفا باید همراه با رعایت شرایط استعفای کارگر در قانون کار باشد.

شرایط استعفای کارگران در تبصره ماده 21 قانون کار مشخص شده است. مطابق با ماده مذکور استعفای کارگران باید همراه با رعایت شرایطی باشد که در ادامه این مطلب می‌آوریم:

1. کارگر باید تصمیم خود مبنی بر انحلال یک جانبه قرارداد استخدام یا در اصطلاح قانونی، استعفای خود را به طور مکتوب به اطلاع کارفرما برساند.
2. کارگر موظف است به مدت 30 روز به کار خود ادامه دهد تا کارفرما فرصت کافی برای یافتن نیروی جایگزین کارگر مستعفی را داشته باشد. لازم به ذکر است که ابتدای مدت سی ماه از تاریخ تحویل استعفای مکتوب به کارفرما آغاز می‌شود.

این نکته نیز قابل ذکر است که از تاریخ تحویل درخواست کتبی استعفا، کارگر تنها به مدت 15 روز فرصت انصراف از استعفا را دارد.

بررسی تفاوت میان استعفای کارگر ، ترک کار و غیبت

برای بررسی تفاوت میان استعفا، ترک کار و غیبت در ابتدا باید هر کدام از این سه مفهوم را تعریف می‌کنیم.

استعفا به معنای انحلال یک جانبه قرارداد کار از سوی کارگر، همراه با رعایت شرایط قانونی مندرج در ماده 21 قانون کار یا دیگر قوانین است.

ترک کار به این معنی است که کارگر تمایلی به ادامه همکاری با کارفرما نداشته باشد و تصمیم به انحلال یک جانبه قرارداد کار بگیرد و بدون رعایت شرایط قانونی که برای استعفا مقرر شده است، مفاد قرارداد کار را زیر پا بگذارد.

باید به این نکته مهم توجه کنید که غیبت و ترک کار کارگر دو معنای متفاوت از هم دارند. غیبت به این معنی است که کارگر قصد انحلال قرارداد کار را ندارد اما به دلیل بروز مشکلاتی مانند بیماری، مسائل خانوادگی، حبس یا دیگر موارد، طی یک بازه زمانی مشخص در محل انجام کار حضور پیدا نمی‌کند.

در استعفا تمامی حقوق و مزایای قانونی مانند حق سنوات به کارگر تعلق می‌گیرد. مطابق با نظر هیات عمومی دیوان عدالت اداری کشور، به کارگری که ترک کار کرده است نیز نسبت به مدت کارکرد، مزایای قانونی و سنوات تعلق می‌گیرد اما در صورتی که در نتیجه ترک کار او، ضرری متوجه کارفرما شده باشد کارفرما می‌تواند علیه او طرح دعوا کند. چنانچه در مرجع قانونی ثابت شود که ضرر و زیان کارفرما در نتیجه ترک کار از جانب کارگر است رأی به جبران ضرر و زیان از سوی کارگر صادر و در نتیجه کارگر ملزم به جبران خسارات کارفرما می‌شود.

استعفای کارگر در قراردادهای کار غیر دائم

مطابق با تعریفی که در قانون از قرارداد کار ارائه شده است؛ قرارداد کار می‌تواند به طور دائم یا غیر دائم امضا شود. در این بخش از مطلب به بررسی قانون استعفا کارگران در قراردادهای با بازه زمانی مشخص (قراردادهای کار غیر دائم)، می‌پردازیم:

شرایط استعفا در کار غیر دائم

همانطور که در مطالب بالا نیز ذکر کردیم؛ در ماده 21 قانون کار، استعفا یکی از راهکارهای خاتمه دادن به قرارداد کار است. استعفا به معنای انحلال یک جانبه قرارداد کار از سوی کارگر است. باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که ماده 21 ، عام است و به طور کلی استعفا را یکی از موارد انحلال قرارداد کار به شمار آورده ولی به وسیله ماده 25 همان قانون تخصیص خورده است، به این معنا که؛ در ماده 25 به طور خاص تصریح کرده‌اند: قراردادهای کار که برای بازه زمانی مشخص امضا می‌شوند به وسیله اراده یکی از طرفین آن اعم از کارفرما و کارگر قابل انحلال نیستند.

بنابر مطالب بالا استعفای کارگر در قراردادهای کار غیر دائم امکان‌پذیر نیست. البته در حال حاضر آن چیز که در عرف در حال انجام است، به این صورت خواهد بود که کارگر و کارفرما با توافق کامل یکدیگر، قرارداد را به پایان می‌رسانند یا اینکه آن را با رضایت یکدیگر فسخ می‌کنند. بنابراین، در عرف، اینطور مشاهده می‌شود که روابط کاری بسیار زیادی با توافق دو طرف، پیش از موعد فسخ شده است.

استعفای کارگر بدون قرارداد

مطابق با تعریف ماده 7 قانون کار؛ قراردادهای کار به دو صورت شفاهی و کتبی ایجاد می‌شوند.

1. قرارداد کار کتبی: قرارداد کار که به صورت کتبی تنظیم شده است و طرفین یعنی کارفرما و کارگر، آن را امضا کرده‌اند از اعتبار و امتیاز یک سند عادی برخوردار است. در صورتی که قرارداد به صورت مکتوب باشد و در خصوص رعایت مفاد آن، بین طرفین اختلافی به وجود بیاید آن‌ها می‌توانند به متن قرارداد مراجعه کنند و شخصی که مفاد قرارداد را زیر پا گذاشته است شناسایی کنند.
2. قرارداد کار شفاهی: قانون گذار، قرارداد کار شفاهی را نیز مجاز دانسته است. اما در قرارداد شفاهی امکان سوء استفاده از جانب کارگر یا کارفرما وجود دارد زیرا سندی برای اثبات ادعا در دست ندارند اما با این حال، رعایت تمامی مفاد قانون کار در قراردادهای کار شفاهی الزامی است. بنابراین لازم است که استعفای کارگر بدون قرارداد نیز همراه با رعایت تمامی شرایط قانونی استعفای کارگر باشد.

پیشنهاد ما

اگر تمایل دارید که استعفا دهید و رابطه کاری خود را با کارفرما قطع کنید یا اگر کارفرما هستید و تمایل دارید که در خصوص استعفا، ترک کار یا فسخ قرارداد با کارگر سوال کنید، به شما پیشنهاد می‌کنم که برای یافتن پاسخ این سوالات، با مشاور حقوقی گفتگو کنید و از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید. در کنار شما هستیم. این اقدام قطعا پیش از تنظیم قرارداد ، باعث آسودگی خاطر شما می‌شود.