قانون نظام صنفی کشور درباره قرارداد مباشرت چه می‌گوید؟

مباشر واژه‌ای عربی و در زبات فارسی به معنی پیشکار است. مباشر به فردی گفته می‌شود که مسئولیت انجام کاری به او سپرده شده باشد. مطابق با ماده 12 قانون نظام صنفی کشور ، افراد قبل از راه اندازی واحد صنفی یا اشتغال به کسب و کار باید از اتحادیه صنفی مربوط، پروانه کسب بگیرند. صاحبان پروانه کسب می‌توانند مدیریت یا انجام برخی از کارهای مرتبط با واحد صنفی خودشان را به مباشر واگذار کنند. قرارداد مباشرت ، میان صاحبان پروانه کسب و مباشر تنظیم می‌شود.

به موجب امضای فرم قرارداد مباشر ، مسئولیت اداره و انجام تمام یا برخی از فعالیت‌های کاری مرتبط با واحد صنفی به مباشر سپرده می‌شود. صاحب پروانه کسب باید مباشر را به اتحادیه صنفی معرفی کند. صلاحیت مباشر باید در اتحادیه احراز شود. اتحادیه صنفی پس از احراز صلاحیت مباشر برای او کارت مباشرت صادر می‌کند. مباشر پس از صدور کارت مباشرت می‌تواند واحد صنفی را مدیریت کند و کارهای مربوط به آن را انجام دهد. حدود اختیارات و مسئولیت مباشر در قراردادهای مباشرت تعیین می‌شود. ما نیز در این نوشته شرایط قانونی مربوط به این نوع قرارداد را بررسی می‌کنیم.

نمونه قرارداد مباشرت در چند نوع تنظیم می‌شود؟

قرارداد مباشرت می‌تواند به صورت یک قرارداد مستقل و در قالب ماده 10 قانون مدنی تنظیم شود. در برخی مواقع نیز، مباشر و صاحب پروانه کسب قصد دارند که به عنوان شریک با یکدیگر همکاری کنند و در سود و زیان واحد صنفی با یکدیگر شریک شوند. برای مثال، مباشر و صاحب پروانه کسب به وسیله تنظیم و امضای قرارداد مباشرت املاک با یکدیگر توافق می‌کنند که در سود و زیان حاصل از بنگاه مشاور املاک با یکدیگر شریک باشند. در این مثال، قرارداد مربوط به مباشرت میان شریک و صاحب پروانه کسب در قالب قرارداد مشارکت یا بهتر بگوییم، در قالب قرارداد شراکت در مشاور املاک تنظیم می‌شود.

در ابتدای این مقاله، قراردادهای مباشرتی که به صورت مستقل تنظیم شده است را بررسی می‌کنیم و پس از آن، به قراردادهای مباشرتی که به صورت مشارکت تنظیم شده است می‌پردازیم.

آیا نمونه قرارداد مباشرت می‌تواند به عنوان یک قرارداد مستقل و نامعین تنظیم شود؟

قرارداد مربوط به مباشرت یک ماهیت حقوقی دو طرفه است که به وسیله توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب تحقق پیدا می‌دهد. قراردادهای مباشرت و شرایط تنظیم آن در قوانین ایران مشخص نشده است. در اصطلاح گفته می‌شود که قرارداد مربوط به مباشرت نامعین است. قرارداد نامعین به قراردادی می‌گویند که تعریف و شرایط تنظیم و امضای آن در قوانین مشخص نشده باشد. قراردادهای نامعین براساس اصل آزادی قراردادها و ماده 10 قانون مدنی تنظیم و امضا می‌شوند. مباشرت نیز یک قرارداد نامعین است و مطابق با اصل آزادی قراردادها و ماده 10 قانون مدنی تنظیم و امضا می‌شود.

موضوع قراردادهای مباشرت و شرایط انجام آن به وسیله توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب، مشخص خواهد شد. موضوع قراردادهای مباشرت باید مشروع و قانونی باشد. قرارداد مربوط به مباشرتی که برای انجام کارهای نامشروع و غیر قانونی تنظم شده باشد، باطل و غیر معتبر است. مباشر و صاحب پروانه کسب می‌توانند در خصوص انجام هر موضوعی با یکدیگر توافق کنند. موضوع قراردادهای مباشرت نباید مخالف با نظم عمومی جامعه باشد.

شرایط قراردادهای مباشرت نیز به وسیله توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب مشخص می‌شود اما آن‌ها نمی‌توانند برخلاف شرایط و ضوابط آمره قانونی با یکدیگر توافق کنند. ضوابط و شرایط آمره قانونی، لازم الاجرا هستند و به همین دلیل، توافق برخلاف آن‌ها باعث باطل شدن قراردادهای مباشرت می‌شود.

شرایط اساسی تنظیم و امضای تمام قراردادهای معین و نامعین در ماده 190 قانون مدنی مشخص شده است. تمامی شرایط و ضوابط ماده 190 قانون مدنی، آمره و لازم الاجرا هستند. قراردادهای مباشرت نیز باید مطابق با شرایط و ضوابط ماده 190 قانون مدنی تنظیم شوند.

حضور اشخاص حقوقی در نمونه قرارداد مباشرت

همانطور که در مطالب بالا نیز توضیح دادیم، قراردادهای مباشرت به وسیله توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب تحقق پیدا خواهد کرد. شخصی که قراردادهای مباشرت را به عنوان صاحب پروانه کسب امضا می‌کند، ممکن است شخص حقوقی یا شخص حقیقی باشد. منظور از شخص حقیقی، افراد انسانی است. برای مثال، مشاور املاکی که قرارداد مباشرت املاک را به عنوان صاحب پروانه کسب امضا کرده است، یک شخص حقیقی محسوب می‌شود.

منظور از اشخاص حقوقی نیز شرکت‌ها و نهادهایی است که مطابق با قوانین تشکیل شده‌اند. مانند قرارداد مربوط به مباشرت که میان شرکت سهامی و مباشر تنظیم شده باشد. در این شرایط، شرکت سهامی امضا کننده قرارداد، یک شخص حقوقی است.

اشخاص حقوقی نمی‌توانند به عنوان مباشر، قراردادهای مباشرت را امضا کنند زیرا آن‌ها قادر به انجام وظایف مباشر نیستند. بنابراین، تنها اشخاص حقیقی هستند که می‌توانند قراردادهای مباشرت را به عنوان مباشر امضا کنند. برای مثال در نمونه قرارداد مباشر املاک ، وظیفه تنظیم قراردادها به مباشر سپرده می‌شود. اشخاص حقوقی نمی‌توانند این قرارداد را امضا کنند زیرا قادر به تنظیم قرارداد نیستند.

آیا مباشر در نمونه قرارداد مباشرت بر اساس ماده 10 قانون مدنی، قابل عزل است؟

عزل به معنای برکناری مباشر است. علی‌الاصول، مباشر قابل عزل است. صاحب پروانه کسب و مباشر در هنگام تنظیم و امضای قرارداد می‌توانند شرایط عزل مباشر را نیز پیش بینی کنند.  صاحب پروانه کسب و مشاور می‌توانند در خصوص عدم عزل مباشر نیز با یکدیگر توافق کنند. برای مثال، مباشر و صاحب پروانه کسب در نمونه قرارداد مباشر املاک با یکدیگر توافق می‌کنند که صاحب پروانه کسب حق عزل مباشر را نداشته باشد.

قرارداد مباشرت در قالب یک شراکت مدنی

مشارکت، قراردادی است که میان دو یا چند شریک تنظیم می‌شود. قرارداد مشارکت برای مزج و درهم آمیختن سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی شرکا تنظیم و امضا خواهد شد. در اصطلاح حقوقی به سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی شرکا، «آورده» می‌گویند.

مباشر و صاحب پروانه کسب می‌توانند در قالب قرارداد شراکت نیز با یکدیگر همکاری کنند. در این صورت، مباشر و صاحب پروانه کسب، نمونه قرارداد مباشرت را به عنوان شریک امضا خواهند کرد.

قرارداد مشارکت میان مباشر و صاحب پروانه کسب نیز در راستای اصل آزادی قراردادها و مطابق با ماده 10 قانون مدنی تنظیم و امضا می‌شود. شرایط قرارداد مشارکت میان مباشر و صاحب پروانه کسب نیز به وسیله توافق میان آن‌ها مشخص خواهد شد.

آورده شرکا در قرارداد شراکتی چگونه مشخص می‌شود؟

آورده به سرمایه‌های نقد و غیر نقد شرکا گفته می‌شود. آورده‎‌های نقد و غیر نقد مباشر و صاحب پروانه کسب براساس توافق میان آن‌ها مشخص خواهد شد. مهم‌ترین آورده صاحب پروانه کسب، مجوزی است که در راستای راه‌اندازی واحد صنفی از اتحادیه مربوطه گرفته شده است. سرمایه نقد و غیر نقد مباشر و صاحب پروانه کسب می‌تواند نقدی یا غیر نقدی باشد. برای مثال، سرمایه مورد نیاز برای راه‌اندازی واحد صنفی، یک آورده نقدی است.

این آورده غیر نقد می‌تواند از سوی هر یک از صاحب پروانه کسب و مباشر یا از سوی هر دوی آن‌ها تأمین شود. مکان مورد نیاز برای راه‌اندازی واحد صنفی نیز یک آورده غیر نقدی است. صاحب پروانه کسب و مباشر یا هر دوی آن‌ها می‌توانند این آورده غیر نقدی را تامین کنند. در هنگام تنظیم و امضای نمونه قرارداد مباشرت باید ارزش اقتصادی آورده‌های نقد و غیر نقد مباشر و صاحب پروانه کسب مشخص شود.

چگونگی تقسیم سود و ضرر راه‌اندازی واحد صنفی در نمونه قرارداد مباشرت به منظور مشارکت

سود و زیان حاصل از راه‌اندازی و فعالیت واحد صنفی به وسیله توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب مشخص خواهد شد. مباشر و صاحب پروانه کسب در هنگام تنظیم و امضای نمونه قرارداد مباشرت باید نحوه تقسیم سود را نیز مشخص کنند. معمولاً سود حاصل از راه‌اندازی و فعالیت واحد صنفی براساس ارزش اقتصادی آورده‌های نقدی و غیر نقدی مباشر و صاحب پروانه کسب، میان آن‌ها تقسیم می‌شود.

ضرر و زیان مالی که در نتیجه راه‌اندازی و فعالیت واحد صنفی حاصل شده است نیز میان مباشر و صاحب پروانه کسب تقسیم می‌شود. ضرر و زیان حاصل از واحد صنفی براساس توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب میان آن‌ها تقسیم خواهد شد. مباشر و صاحب پروانه کسب در هنگام تنظیم و امضای قرارداد مربوط به مباشرت باید در خصوص چگونگی تقسیم ضرر و زیان نیز با یکدیگر توافق کنند.

تعیین مدت نمونه قرارداد مباشرت در قالب مشارکت

منظور از مدت قرارداد، بازه زمانی مشخصی است که مباشر و صاحب پروانه کسب به عنوان شریک با یکدیگر همکاری می‌کنند. مدت قراردادهای مباشرت به واسطه‌ توافق میان مباشر و صاحب پروانه کسب تعیین و مشخص می‌شود. مدت قراردادهای مباشرت را می‌توانید از چند ماه تا چند سال تعیین کنید. یعنی اینکه محدودیتی برای تعیین مدت این قرارداد وجود ندارد اما قرارداد شما نمی‌تواند بدون تاریخ باشد و حتما باید تاریخ دقیق شروع و پایان قرارداد را مشخص کنید.

نکته: مباشر و صاحب پروانه کسب می‌توانند با توافق یکدیگر، مدت قرارداد مربوط به مباشرت را پیش از انقضای آن تمدید کنند.

در نظر داشته باشید که

انتخاب قرارداد مناسب و تنظیم و امضای آن، اهمیت زیادی دارد. ممکن است که تا به حال اطلاعات زیادی درباره مباشر یا قرارداد آن نشنیده باشید. به این جهت پیشنهاد می‌کنیم که پیش از امضای قرارداد و انجام توافقات نهایی، حتما از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید. علاوه براین، استفاده از خدمات تنظیم قرارداد نیز اقدامی کاربردی برای در اختیار گرفتن قرارداد مورد نظرتان خواهد بود.