راهنمای سهامداران شرکت‌های تجاری در تنظیم قرارداد انتقال سهم
شرکت‌های تجاری به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. قانون گذار در ماده 20 قانون تجارت ، هفت نوع از شرکت‌های تجاری را شمارش کرده است. شرکت سهامی (عام و خاص) و شرکت‌های با مسئولیت محدود از مهم‌ترین انواع شرکت‌های تجاری هستند. تمام سرمایه شرکت‌های سهامی خاص به وسیله موسسان آن‌ها تامین می‌شود اما بخشی از سرمایه شرکت سهامی عام به وسیله فروش سهام تامین خواهد شد. قرارداد انتقال سهم زمانی تنظیم می‌شود که سهامداران شرکت‌های سهامی عام و خاص بخواهند که سهم خودشان را به شخص دیگری منتقل کنند.
شرکت با مسئولیت محدود برای امور تجاری و با مشارکت دو یا چند شخص تشکیل می‌شود. در اصطلاح حقوق تجارت، به آورده شرکای شرکت با مسئولیت محدود، سهم الشرکه می‌گویند. شرکای شرکت با مسئولیت محدود نیز می‌توانند سهم الشرکه خودشان را با تنظیم قرارداد به شخص دیگری منتقل کنند. قانون گذار در قانون تجارت برای منتقل کردن سهام یا سهم الشرکه، شرایط خاصی را در نظر گرفته است.
ما این نوشته را به بررسی شرایط و نکات قانونی انتقال سهام و سهم الشرکه اختصاص داده‌ایم.
آیا قانون تجارت بر این قرارداد نظارت می‌کند؟
سهام شرکت‌های سهامی می‌تواند با نام یا بینام باشد. سهام بینام به صورت سند در وجه حامل صادر می‌شود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که برگه سهم بینام در دست هر کس که باشد، نشان دهنده مالکیت او است. منتقل کردن سهم بینام محدودیت قانونی ندارد و به وسیله داد و ستد آن نیز امکان پذیر خواهد بود.
موسسان شرکت سهامی خاص در هنگام تنظیم اساسنامه می‌توانند منتقل کردن سهام را به موافقت مدیران یا مجامع عمومی شرکت مشروط کنند. اگر این شرط در اساسنامه قید شده باشد، نمونه قرارداد انتقال سهام شرکت سهامی خاص در صورتی معتبر است که مدیران و مجامع عمومی با تنظیم و امضای آن موافقت کرده باشند اما موسسان شرکت‌های سهامی عام در هنگام تنظیم اساسنامه نمی‌توانند شرایطی را برای نقل و انتقال سهام در نظر بگیرند. بنابراین توافق انتقال دهنده و انتقال گیرنده برای منتقل کردن مالکیت سهم این شرکت‌ها کفایت می‌کند.
انتقال سهم با نام، در صورتی معتبر است که در دفاتر شرکت به ثبت برسد. انتقال سهم الشرکه در شرکت‌های با مسئولیت محدود، زمانی امکان پذیر می‌شود که شرکا موافقت خودشان را اعلام کنند. شرکایی باید با منتقل کردن سهم الشرکه موافقت کنند که اکثریت عددی داشته و سه چهارم سرمایه نیز متعلق به آن‌ها باشد. همچنین، منتقل کردن سهم الشرکه باید به وسیله اسناد رسمی انجام شود.
آیا در قانون مدنی شرایطی برای تنظیم قرارداد انتقال سهم در نظر گرفته شده است؟
عقد یک ماهیت حقوقی است که به وسیله توافق میان دو یا چند شخص تحقق پیدا می‌کند. عقود با اهداف مختلفی تنظیم می‌شوند. انتقال دائم و موقت مالکیت اموال، تعهد به انجام کار و تعداد زیادی از موارد دیگر، از جمله اهداف اشخاص از تنظیم عقود هستند. قانون گذار در قانون مدنی، مهم‌ترین عقود را تعریف و شرایط تنظیم آن‌ها را مشخص کرده است. عقد بیع، عقد صلح و عقد هبه، مهم‌ترین عقودی هستند که اشخاص برای انتقال دادن دائم مالکیت یک مال می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. بنابراین، نمونه قرارداد نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص می‌تواند در قالب عقود بیع، صلح یا هبه تنظیم شود.
اگر قرارداد انتقال سهم از عقد بیع تبعیت کند باید چگونه تنظیم شود؟
عقد بیع، هنگامی تنظیم می‌شود که دو یا چند شخص قصد معامله مال یا اموالی را داشته باشند. قرارداد بیع یک ماهیت حقوقی مُعَوَض محسوب می‌شود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که تعیین بهای مال فروخته شده از شرایط صحت عقد بیع است. بنابراین، نمونه قرارداد انتقال سهام در صورتی می‌تواند از عقد بیع تبعیت کند که سهامدار قصد انتقال رایگان سهم خودش را نداشته باشد. مواد 338 الی 463 قانون مدنی به بیان شرایط و ضوابط عقد بیع اختصاص دارد. در اصلاح قانون مدنی به فروشنده سهم، بایع و به خریدار آن نیز مشتری می‌گویند.
عقد بیع در صورتی تحقق پیدا می‌کند که بایع و مشتری رضایت خودشان را نسبت به نقل و انتقال سهم اعلام کرده باشند. مالی که به موجب تنظیم عقد بیع معامله می‌شود باید معلوم و مشخص باشد. بنابراین، اگر نمونه قرارداد انتقال سهام از عقد بیع تبیعت کند، در صورتی صحیح است که مورد معامله مشخص باشد. لازم به توضیح است که سهم به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. بنابراین، بایع و مشتری در هنگام تنظیم این قرارداد باید نوع و مبلغ سهم مورد معامله را تعیین کنند.
انتقال سهم الشرکه در شرکت‌های با مسئولیت محدود باید به وسیله تنظیم سند رسمی انجام شود. بنابراین، نمونه قرارداد انتقال سهم الشرکه که در قالب عقد بیع تنظیم شده هنگامی معتبر است که در دفاتر اسناد رسمی ثبت شده باشد.
زمانی که قرارداد انتقال سهم به صورت صلح باشد، چگونه باید عمل کنیم؟
انواع صلح نامه از کاربردی‌ترین و مهم‌ترین عقود شمارش شده در قانون مدنی هستند. این عقد موضوع خاصی ندارد. منتقل کردن مالکیت موقت یا دائم، تعهد برای انجام یک کار و توافق برای موضوعات دیگر، می‌تواند دلیلی برای امضای این عقد باشد. بنابراین سهامداران شرکت‌های سهامی (عام و خاص) به وسیله تنظیم مصالحه نامه می‌توانند سهم خودشان را انتقال بدهند. مصالحه نامه‌ای که در این باره تنظیم شده ممکن است مُعَوَض یا غیر مُعَوَض باشد. مصالحه نامه در صورتی غیر معوض است که سهامدار، سهم خودش را به صورت رایگان منتقل کرده باشد. اگر سهامدار شرکت بخواهد سهم خودش را در ازای دریافت وجه به شخص دیگری منتقل کند باید صلح نامه معوض تنظیم شود.
در اصلاح حقوق مدنی به طرفین عقد صلح، مصالح و متصالح می‌گویند. معلوم بودن مصالح و متصالح از شرایط صحت عقد صلح است. بنابراین، هویت انتقال دهنده و انتقال گیرنده‌ای که مصالحه نامه را امضا کرده‌اند باید معلوم و مشخص باشد. از دیگر شرایط صحت مصالحه نامه، معلوم بودن مورد صلح است. بنابراین، مبلغ و نوع سهمی که به موجب مصالحه نامه منتقل شده است باید معلوم و مشخص شود. اگر نمونه قرارداد انتقال سهم الشرکه به صورت مصالحه نامه تنظیم شود باید در دفاتر اسناد رسمی ثبت شده باشد.
چگونه قرارداد انتقال سهم را در قالب عقد هبه بنویسیم؟
هِبِه یکی دیگر از عقود بررسی شده در قانون مدنی است. عقد هبه زمانی تنظیم می‌شود که شخصی قصد داشته باشد مال خودش را به دیگری ببخشد. در اصلاح حقوق مدنی به شخصی که مالش را به دیگری می‌بخشد، واهِب می‌گویند. مُتَهِب نیز شخصی است که مال واهب به او بخشیده می‌شود. عِین موهوبه نیز مال بخشیده شده است. سهامداران شرکت سهامی می‌توانند سهم خودشان را با تنظیم قرارداد هبه به دیگری منتقل کند. سهم الشرکه در شرکت با مسئویت محدود نیز می‌تواند به موجب عقد هبه منتقل شود. هبه یک عقد غیر مُعَوَض است. یعنی واهب در ازای مالی که می‌بخشد وجهی از متهب نمی‌گیرد. اگر سهامدان قصد انتقال رایگان سهم خودشان را داشته باشند باید از عقد هبه استفاده کنند.
هبه نامه که برای انتقال سهم الشرکه یک شرکت با مسئولیت محدود تنظیم شده است باید در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد.
نکته: واهب در هنگام تنظیم هبه نامه می‌تواند شرط عَوَض کند. در این حالت، متهب در ازای سهمی که به او بخشیده می‌شود باید عوضی به واهب بدهد. این عوض می‌تواند وجه نقد، وجه غیر نقد یا دیگر اموال منقول و غیر منقول باشد.
مهم است بدانید که؛
اگر اشخاصی که قصد معامله سهام را دارند با شرایط و ضوابط قانونی انتقال آن آشنایی نداشته باشند، با مشکلات حقوقی بسیار زیادی مواجه می‌شوند. نه تنها فروشنده سهم بلکه خریدار آن نیز باید با نکات قانونی نقل و انتقال سهام شرکت‌های تجاری آشنایی داشته باشند. برای آشنایی با نکات قانونی معامله سهام، باید به قانون تجارت و قانون مدنی تسلط کامل داشت. به همین دلیل اگر قصد معامله سهام شرکت‌های تجاری را دارید به شما توصیه می‌کنیم با وکلایی مشورت کنید که به قانون مدنی و قانون تجارت تسلط کامل دارند. وکلای مجرب گروه رکلا خدمات منحصر به فردی را در زمینه تنظیم قرارداد ارائه می‌دهند. برای استفاده از این خدمات، کافی است که درخواستتان را در بخش تنظیم قرارداد اختصاصی ثبت کنید.
علاوه براین، این امکان وجود دارد که در رابطه با این قرارداد، از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی بهره ببرید و به این وسیله، سوالات خود را از کارشناسان حقوقی تیم رکلا بپرسید.
