کارگردان و تهیه کننده از قرارداد ساخت فیلم کوتاه چه باید بدانند؟

فیلم کوتاه به دسته‌ای از فیلم‌ها و آثار هنری گفته می‌شود که در مقایسه با فیلم‌های سینمایی، زمان کم‌تری دارند. فیلم‌های کوتاه در اغلب موارد با بودجه پایین و تجهیزات کم ساخته می‌شوند. حداکثر زمان یک فیلم کوتاه باید 40 دقیقه باشد. فیلم‌های کوتاه جزء نخستین فیلم‌های دنیای سینما محسوب می‌شوند. بزرگ‌ترین جشنواره‌های فیلم دنیا مانند جشنواره برلین و جشنواره اسکار بخش ویژه‌ای برای نمایش فیلم کوتاه در نظر گرفته‌اند. ساخت فیلم کوتاه راهکاری مناسب برای بیان اندیشه‌ها و مسائل فرهنگی است. برای نشر مسائل مذهبی و اجتماعی نیز می‌توان از فیلم کوتاه استفاده کرد. تولید محتوای آموزشی از دیگر کاربردهای فیلم کوتاه به شمار می‌آید. نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه میان تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه تنظیم و امضا می‌شود.

فیلم‌های کوتاهی که به موجب این قرارداد ساخته می‌شوند می‌توانند مضامین اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و آموزشی داشته باشند. نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه می‌تواند برای تبلیغ محصولات مختلف تولیدی، صنعتی و تجاری نیز تنظیم شود. در این شرایط، تهیه کننده می‌تواند با کارگردان نیز، قرارداد کارگردانی امضا کند. محتوای این قرارداد به این مساله بستگی خواهد داشت که شرایط همکاری میان طرفین به چه صورت باشد.

این قرارداد یکی از انواع قرارداد پیمانکاری است که البته به صورت پروژه‌های پیمانی سینمایی تهیه و امضا می‌شود.

در این نوشتار، ویژگی‌های قانونی نمونه قرارداد فیلم کوتاه و حقوق مادی و معنوی کارگردان و تهیه کننده فیلم کوتاه را بررسی می‌کنیم.

چرا باید نمونه قرارداد فیلم کوتاه را میان خودمان امضا کنیم؟

نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه یک ماهیت حقوقی دو جانبه است که به وسیله توافق میان تهیه کننده و کارگردان تحقق پیدا می‌کند. توافق میان کارگردان و تهیه کننده نیز به وسیله اعلام اراده و رضایت آن‌ها انجام می‌شود. تهیه کننده و کارگردان می‌توانند رضایت و اراده خودشان را به صورت کتبی یا شفاهی اعلام کنند. اعلام اراده و رضایت شفاهی طرفین به تنظیم قرارداد شفاهی منتهی می‌شود. اراده و رضایت کتبی کارگردان و تهیه کننده نیز به وسیله امضای قرارداد ساخت فیلم کوتاه اعلام خواهد شد.

از نظر موازین قانونی ایران، تنظیم قرارداد مکتوب الزامی نیست اما قرارداد شفاهی ساخت فیلم کوتاه نیز از اعتبار و سندیت لازم برخوردار نمی‌شود. علاوه براین، در هنگام بروز اختلاف نیز اثبات مفاد قرارداد شفاهی ساخت فیلم کوتاه، به سختی امکان پذیر می‌شود.

قرارداد مکتوب ساخت فیلم کوتاه که توسط کارگردان و تهیه کننده امضا شده است از اعتبار یک سند عادی برخوردار می‌شود و در هنگام بروز اختلاف می‌توان به آن استناد کرد.

در این قرارداد باید تمام موضوعات مورد توافق تهیه کننده و کارگردان قید شود. موضوع قرارداد، حق الزحمه کارگردان، شرایط فسخ قرارداد و مدت آن از جمله موارد مهمی هستند که باید در قرارداد مکتوب ساخت فیلم کوتاه نوشته شوند.

مالکیت مادی و معنوی مرتبط با فیلم تولید شده متعلق به کیست؟

حق مالکیت، حقی است که اشخاص نسبت به اموال و دارایی‌های خودشان دارند. حقوق مالکیت فکری یکی از اقسام مالکیت است. موضوع حقوق مالکیت فکری یک شیء قابل لمس نیست بلکه ابداعات و تراوشات ذهن انسان است. حقوق مالکیت فکری می‌تواند مادی یا معنوی باشد. هدف از حقوق مالکیت فکری، حمایت از حقوق مادی و معنوی پدیدی آورنده آثار هنری و ادبی است. مالکیت ادبی و هنری یکی از اقسام مالکیت فکری محسوب می‌شود. فیلم کوتاه نیز یک اثر هنری به حساب می‌آید و مشمول حقوق مالکیت فکری می‌شود.

مطابق با بند 3 ماده 2 قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و مترجمان، حقوق مالکیت فکری تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه تحت شمول این قانون قرار می‌گیرد.

مطابق با ماده 3 این قانون، حقوق پدید آوری فیلم کوتاه شامل حق انحصاری او نسبت به نشر، پخش، عرضه و اجرای فیلم کوتاه است. حق بهره‌برداری مادی و معنوی از فیلم کوتاه نیز از جمله حقوق پدید آورنده آن محسوب می‌شود. شرکت در جشنواره‌ها و بردن جایزه و لوح تقدیر از جمله حقوق معنوی فیلم کوتاه است.

حقوق معنوی کارگردان فیلم کوتاه، محدویت مکانی و زمانی ندارد. کارگردان فیلم کوتاه نمی‌تواند حقوق معنوی خودش را به شخص دیگری واگذار کند.

حقوق مادی فیلم کوتاه شامل فروش، نمایش، تکثیر و استفاده از فیلم کوتاه در کارهای هنری، تجاری و علمی است. مطابق با ماده 13 قانون حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و مترجمان، حقوق مادی فیلم کوتاه ساخته شده تا سی سال از زمان ساخت آن متعلق به تهیه است.

البته کارگردان و تهیه کننده فیلم هنگام تنطیم و امضای نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه می‌توانند با یکدیگر توافق کنند که حقوق مادی فیلم کوتاه در مدتی کمتر از سی سال به تهیه کننده تعلق داشته باشد.

پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مفهوم و ماهیت مالکیت فکری ، روی همین عبارت بزنید و مقاله اختصاصی آن را مطالعه کنید.

اگر بخواهیم در زمان اختلاف، با سرعت بیشتری به مشکل پیش آمده رسیدگی شود، چاره چیست؟

تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه اگر نتوانستند در خصوص حل و فصل اختلافات حقوقی خودشان به تفاهم برسند باید به مراجع دادگستری مراجعه کنند. شورای حل اختلاف و دادگاه عمومی حقوقی از مراجع رسیدگی محسوب می‌شوند که اختلافات حقوقی میان تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه را مورد رسیدگی قرار می‌دهند.

تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه برای اقامه دعوا بر علیه یکدیگر باید به دادگاه عمومی حقوقی و شورای حل اختلاف محل تنظیم نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه یا محل اقامت خوانده مراجعه کنند. خوانده به شخصی گفته می‌شود که در دادگاه عمومی حقوقی و شورای حل اختلاف بر علیه او اقامه دعوا شده است. خوانده در اینجا می‌تواند هریک از تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه باشد. اقامه دعوا در شورای حل اختلاف و دادگاه عمومی حقوقی مستلزم پرداخت هزینه دادرسی و تقدیم دادخواست از سوی خواهان است. خواهان به شخصی گفته می‌شود که در دادگاه عمومی حقوقی و شورای حل اختلاف بر علیه شخص دیگری اقامه دعوا کرده است. خواهان نیز می‌تواند هر کدام از تهیه کننده و کارگردان باشد.

مراحل رسیدگی به دعوا در دادگاه عمومی حقوقی و شورای حل اختلاف زمان بر است و پیچ و خم‌های قانونی زیادی دارد.

اهمیت انتخاب داور در قرارداد ساخت فیلم کوتاه

شرط داور و تعیین داور در نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه راهکاری قانونی و هوشمندانه برای سرعت بخشیدن به حل و فصل اختلافات حقوقی میان تهیه کننده و کارگردان است.

شرط داوری بدین صورت است که تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه با توافق یکدیگر، فردی را به عنوان داور و مرجع حل اختلاف تعیین می‌کنند. پس از نوشتن شرط داوری در قرارداد، داور مرجع قانونی حل و فصل اختلافات حقوقی میان تهیه کننده و کارگردان فیلم محسوب می‌شود. کارگردان و تهیه کننده فیلم کوتاه برای حل و فصل اختلافات حقوقی خودشان باید به داور مراجعه کنند. رایی که داور در خصوص حل و فصل اختلافات حقوقی میان تهیه کننده و کارگردان صادر می‌کند از نظر قانونی، لازم الاجرا است. تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه باید مطابق با رأیی که داور صادر می‌کند به اختلاف خودشان پایان دهند.

لازم است که یک نسخه از نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه به داور داده شود.

آیا می‌توان کارگردان را از فروش فیلم کوتاه به اشخاص ثالث منع کرد؟

در بند مربوط به حقوق مالکیت فکری فیلم کوتاه نیز توضیح دادیم که فیلم کوتاه یک اثر هنری است و از حقوق مادی و معنوی برخوردار می‌شود. حقوق معنوی فیلم کوتاه، متعلق به کارگردان آن خواهد بود. حقوق مادی فیلم کوتاه نیز تا سی سال پس از ساخت آن به تهیه کننده تعلق دارد. حق فروش فیلم کوتاه از حقوق مادی آن محسوب می‌شود و این حق نیز در واقع در اختیار تهیه کننده خواهد بود. علی‌الاصول، حق فروش فیلم کوتاه تا سی سال در انحصار و متعلق به تهیه کننده است مگر آنکه تهیه کننده و کارگردان فیلم کوتاه در خصوص زمان کوتاه‌تری با یکدیگر توافق کرده باشند. در نظر داشته باشید که کارگردان در مدت مذکور حق فروش فیلم کوتاه به شخص دیگری را ندارد.

تهیه کننده در نمونه قرارداد ساخت فیلم کوتاه می‌تواند کارگردان را به صورت مادام العمر از حق فروش فیلم کوتاه منع کند. در این حالت، کارگردان حتی پس از گذشت سی سال از زمان ساخت فیلم کوتاه نیز نمی‌تواند آن را به شخص دیگری بفروشد.

درباره این قرارداد به خاطر داشته باشید

درباره این نوع همکاری باید به خاطر داشته باشید که مهمترین اقدامات پیش از شروع همکاری طرفین، تنظیم و امضای قرارداد است. برای تنظیم قرارداد ، لازم است که طرفین شروط و تعهداتی که مدنظر دارند را به دقت در متن قرارداد بیان کنند. از طرف دیگر، آگاهی از شرایط قانونی امضای این قرارداد کاربرد زیادی برای طرفین خواهد داشت.

به منظور آگاهی از شرایط حقوقی و قانونی امضای قرارداد، به شما پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی نیز بهره ببرید.