انواع مرخصی اداره کار در سال ۱۴۰۳ و شرایط برخورداری از آن‌ها
کارپذیرانی که به واسطه تنظیم کتبی یا شفاهی قرارداد کار استخدام می‌شوند، تحت حمایت قانون کار قرار می‌گیرند و از حقوق و مزایای قانونی برخوردار خواهند بود. حق مرخصی گرفتن، یکی از مهمترین حقوق تعریف شده در قانون کار است که به جهت حمایت از حقوق کارپذیران ارائه می‌شود. به عبارت دیگر، مرخصی اداره کار ۱۴۰۳ از حقوقی است که کارپذیران به واسطه امضای قرارداد کار از آن برخوردار خواهند شد.
قانونگذار در قانون کار، مرخصی‌های متعددی را برای کارپذیران پیش بینی کرده و شرایط و ضوابط خاصی را برای استفاده از این مرخصی‌ها در نظر گرفته است. معافیت کاری استحقاقی، ساعتی، بدون حقوق، حج، استعلاجی و معافیت کاری به علت ازدواج و فوت بستگان درجه یک، از انواع مرخصی قانونی اداره کار هستند که در ادامه این مقاله با شرایط و ضوابط استفاده از آن‌ها آشنا می‌شویم.
قانون مرخصی ماهانه اداره کار (مرخصی استحقاقی)
یکی از انواع مرخصی قانونی اداره کار ، مرخصی استحقاقی است. تمام کارپذیران در هر ماه می‌توانند دو روز و نیم معافیت کاری بگیرند که حاصل جمع آن سی روز در سال می‌شود. به عبارت دیگر، هر کارپذیری در طول سال حق استفاده از سی روز مرخصی استحقاقی را دارد. باید به این نکته توجه کنیم که استفاده از این معافیت کاری باعث کسر از حقوق کارپذیران نمی‌شود.
همچنین کارپذیران می‌توانند 9 روز از این سی روز را برای سال بعد ذخیره کنند. مطابق با ماده 66 قانون کار، کارپذیر نمی‌تواند بیشتر از این 9 روز را ذخیره کند. بنابراین اگر کارپذیری اصلاً از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکرده باشد، فقط 9 روز آن را می‌تواند برای سال بعد ذخیره کند. به صورت کلی می‌توان گفت که نحوه استفاد از این مرخصی به توافق میان کارپذیر و کارفرما بستگی دارد. برای مثال، کارفرما می‌تواند در قرارداد کار قید کند که در ازای عدم استفاده کارپذیران از معافیت کاری استحقاقی به آن‌ها حقوق پرداخت می‌کند.
در کارهای سخت و زیان آور مدت این مرخصی، پنج هفته در سال یا به عبارتی، سه روز در ماه تعیین شده و تا جایی که امکان پذیر است باید در دو نوبت و در پایان هر شش ماه از آن استفاده شود.
حال اگر کارفرمایی با مرخصی کارپذیر موافقت نکند یا اینکه مانع استفاده او از حق مرخصی خود شود، در واقع مطابق آنچه در قانون آمده، تخلف کرده است. در این شرایط، کارپذیر می‌تواند نسبت به این حق خود نزد اداره کار معترض شود. این مرجع به اختلافات کارفرما و کارپذیر در این خصوص رسیدگی خواهد کرد. بنابراین، اگر کارفرما هستید، باید بدانید که نمی‌توانید مانع برخورداری کارپذیر از حق مرخصی او شوید. البته اگر کارپذیر با رضایت خود، از مرخصی استفاده نکند و مشغول به کار باشد، کارفرما این وظیفه را به عهده دارد که میزان مرخصی‌های استفاده نشده کارپذیر را محاسبه کند و دستمزد معادل آن را به او بپردازد.
تعداد مرخصی سالانه اداره کار به صورت ساعتی
کارپذیران برای انجام کارهای شخصی و روزانه خود می‌توانند از معافیت کاری ساعتی استفاده کنند. معمولاً، کارپذیران از مرخصی قانون اداره کار به صورت ساعتی برای انجام کارهای بانکی و اداری استفاده می‌کنند. تعداد مرخصی سالانه اداره کار به صورت ساعتی با توجه به نظر کارفرمایان و مقررات مربوط به هر کارگاه، متفاوت است. برخی از کارفرمایان، صرفاً با یک الی دو ساعت مرخصی ساعتی موافقت می‌کنند و برخی دیگر برای برای پنج تا شش ساعت نیز معافیت کاری می‌دهند. مدت این مرخصی از مرخصی استحقاقی کسر می‌شود. به همین دلیل، ممکن است کارپذیر در طول ماه آنقدر از مرخصی ساعتی استفاده کند که باعث تمام شدن مرخصی استحقاقی او شود.
به زبان ساده‌تر هر نیروی کار انسانی می‌تواند در طول یک ماه کاری، دو روز نیم مرخصی دریافت کند. حال ممکن است یک نفر دو روز و نیم را به صورت کلی دریافت کند یا اینکه مجموع ساعات مرخصی دو روز و نیم را در روزهای متفاوتی از ماه مرخصی بگیرد. این امکان نیز وجود دارد که نیروی کار انسانی در موارد متعدد و برای انجام امور بانکی، پزشکی یا سایر امور مهمی که باید انجام دهد، به صورت ساعتی از میزان مرخصی ماهانه خود استفاده کند. برای مثال ممکن است شما برای مراجعه به بانک، 3 ساعت مرخصی دریافت کرده باشید. به این ترتیب، میزان 3 ساعت از ساعات کلی روزهای مرخصی ماهانه شما کسر خواهد شد.
قانون مرخصی ماهانه اداره کار به صورت بدون حقوق
برخی از مرخصی‌ها بدون حقوق هستند. معمولاً، کارپذیران برای سفرهای طولانی، مشکلات خانوادگی، ادامه تحصیل و موارد مشابه، از این معافیت کاری استفاده می‌کنند. تمام کارپذیران می‌توانند به مدت دو سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند و این معافیت کاری به مدت 2 سال دیگر نیز قابل تمدید است. گرفتن این معافیت کاری به موافقت کتبی کارفرما نیاز دارد.
در طول مدتی که کارپذیران از این حق استفاده می‌کنند به آن‌ها مزایای قانون مانند حق مسکن، حق اولاد و حق خوار و بار، سنوات, عیدی و پاداش سالانه تعلق نمی‌گیرد.
میزان مرخصی سالانه اداره کار برای حج
هر کارپذیر در طول خدمت خود فقط یک بار می‌تواند از معافیت کاری برای انجام حج استفاده کند. این نوع از مرخصی، بدون حقوق است. در صورتی که کارپذیری از مرخصی استحقاقی خود استفاده نکرده باشد، می‌تواند به مدت یک ماه مرخصی حج بگیرد. اگر کارپذیر، از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده کرده باشد، مرخصی یک ماهه‌ای که برای حج می‌گیرد، بدون حقوق محسوب می‌شود.
میزان مرخصی سالانه اداره کار در نوع استعلاجی
مرخصی استعلاجی مخصوص به زمانی است که کارپذیر بیمار باشد. زمان بندی این حق براساس نظر پزشک و با توجه به مدتی که طول می‌کشد تا کار پذیر بیمار به صورت کامل بهبود پیدا کند، تعیین می‌شود. کارپذیر بیماری که از این حق استفاده کرده است، 75 % از دستمزد خالص روزانه خود را دریافت می‌کند.
همچنین، این مرخصی به حوادث ناشی از کار نیز تعلق می‌گیرد. در این صورت، کارفرما و بیمه باید تمام (100%) حقوق و مزایای کارپذیر بیمار را تا بهبودی کامل او پرداخت کنند.
قانون مرخصی اداره کاری برای زایمان
در ابتدا باید بگوییم قانون مرخصی اداره کاری برای زایمان، یکی از انواع مرخصی‌های با حقوق تعریف شده در قانون کار است. این مرخصی به ایام بارداری و شیردهی کارپذیران خانم اختصاص دارد. مدت استفاده از این مرخصی، شش ماه است. کارپذیران خانم می‌توانند انتخاب کنند که برای قبل از زایمان، بعد از زایمان یا برای هر دو زمان از این حق استفاده کنند. کارفرما باید تمام حقوق و مزایای کارپذیران خانم که از این معافیت کاری استفاده می‌کنند را پرداخت کند. همچنین، کارفرما در طول این مدت شش ماه حق اخراج کارپذیر خانم را ندارد. بنابراین، اگر کارپذیر خانم بعد از استفاده از این مرخصی بخواهد به محل کار خود برگردد، کارفرما نمی‌تواند مانع او شود.
علاوه براین، با توجه به قانون اصلاح ماده 3 قانون ترویج تغذیه با شیر مادر و حمایت از مادران در دوران شیردهی (مصوب 1386)، برای مدت سه ماه به مرخصی مادرانی که کودکانشان را با شیر خودشان تغذیه می‌کنند، اضافه می‌شود.
مرخصی برای ازدواج یا فوت بستگان درجه یک
مطابق با آنچه که در قانون کار آمده است، کارپذیرانی که بستگان درجه یک (پدر، مادر، همسر و فرزند) آن‌ها فوت کند، می‌توانند از قانون مرخصی در اداره کار به صورت ارفاقی استفاده کنند. در قانون کار، مدت این مرخصی، حداکثر سه روز تعیین شده و همراه با حقوق و مزایا است.
مدت مرخصی ازدواج نیز حداکثر سه روز خواهد بود و صرفاً برای ازدواج دائم به کارپذیران داده می‌شود. استفاده از مرخصی ازدواج باعث کسر از حقوق و مزایای قانونی کارپذیر نمی‌شود.
قانون مرخصی اداره کار ۱۴۰۳ برای تحصیل
هر کارپذیر در طول خدمت خود می‌تواند از دو سال مرخصی قانون اداره کار برای تحصیل استفاده کند. این معافیت کاری، بدون حقوق است و برای تحصیلات رسمی به کارپذیر داده می‌شود. مدت مرخصی تحصیلی به مدت 2 سال قابل تمدید است. مزایای قانون کار مانند حق اولاد، حق مسکن و کمک هزینه خوار و بار به کارپذیری که از مرخصی تحصیلی استفاده می‌کند، تعلق نمی‌گیرد.
حل و فصل اختلافات ناشی از این موضوع
ممکن است که کارفرما و کارپذیر در خصوص استفاده از مرخصی‌های قانون کار با یکدیگر اختلاف پیدا کنند. اگر کارفرما و کارپذیر نتوانستند در خصوص حل و فصل اختلافات ناشی از معافیت‌های کاری به تفاهم برسند باید به روش زیر اقدام کنند:
- حل اختلاف به صورت مسالمت آمیز و در حضور شخص ثالث: در این روش، کارفرما و کارپذیر در حضور یک شخص ثالث با یکدیگر مذاکره می‌کنند و سعی در حل و فصل مسالمت آمیز اختلاف خودشان خواهند داشت
- حل اختلاف با مراجعه به هیات حل اختلاف : این هیات در اداره کار مستقر است و مرجع تجدید نظر از آرای هیات تشخیص محسوب می‌شود. کارفرما و کارپذیر اگر قصد تجدید نظر خواهی نسبت با رای صادره از هیات تشخیص را دارند باید به هیات حل اختلاف مراجعه کنند؛
- دیوان عدالت اداری: این دیوان، مرجع فرجام خواهی از آرای هیات حل اختلاف است. بنابراین، کارفرما و کارپذیر در صورتی به دیوان عدالت اداری مراجعه می‌کنند که قصد فرجام خواهی از آرای هیات حل اختلاف را داشته باشند.
- مراجعه به هیات تشخیص: این هیات در اداره کار مستقر است و از افراد زیر تشکیل می‌شود:
- یک نفر نماینده کارپذیر؛
- فردی به عنوان نماینده کارفرما؛
- یک نفر نماینده اداره کار.
نکته: هیات تشخیص اولین مرجع قانونی است که اختلافات میان کارفرما و کارپذیر را مورد رسیدگی قرار می‌دهد و در خصوص حل و فصل آن‌ها رأی صادر می‌کند.
از رکلا بخواهید
کارپذیرانی می‌توانند از مرخصی‌های قانونی استفاده کنند که قرارداد استخدام آن‌ها مطابق با قانون کار تنظیم شده باشد. از طرف دیگر فردی می‌تواند یک قرارداد استخدام را به صورت قانونی تنظیم کند که به قانون کار، قانون خدمات کشور و قانون تامین اجتماعی تسلط کافی داشته باشد. توصیه می‌کنیم که برای تنظیم قراردادهای استخدامی خودتان از وکلا و کارشناسان حقوقی کمک بگیرید.
شرایط ثبت درخواست برای دریافت خدمات تنظیم قرارداد از تیم رکلا و همچنین شرایط تهیه سریع نمونه قراردادهای کاری و استخدامی موجود در سایت به شما امکان می‌دهند که در اسرع وقت به قرارداد کاری مورد نظر خودتان دسترسی پیدا کنید.
همچنین برای آشنایی با شرایط و ضوابطی که در قانون کار و سایر قوانین مرتبط با قراردادهای کاری پیش بینی شده‌اند، می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا استفاده کنید.
