چگونه مرخصی بدون حقوق کارمندان بگیریم؟ (بررسی شرایط قانونی برای استفاده از این مرخصی)
مرخصی بدون حقوق کارمندان یکی از مزایای خاص معین در قانون کار کشور است که کارمندان با توجه به شرایط خود، می‌توانند از آن استفاده کنند. مهم‌ترین ویژگی این مرخصی، عدم دریافت هر گونه مزایا و حقوق است. کارمندانی که می‌خواهند از این نوع مرخصی استفاده کنند، باید دلایل خود را برای کارفرما توضیح بدهند. کارپذیران در صورتی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند که کارفرما موافقت کرده باشد. مرخصی‌های کارپذیران در قانون کار به انواع مختفی تقسیم می‌شود. مرخصی بدون حقوق یکی از مهم‌ترین انواع تسهیلات معین در قانون کار است که شرایط و قوانین مخصوص به خود را دارد.
ما در این مقاله قصد داریم که شرایط و قوانین اختصاصی استفاده کارمندان از مرخصی بدون حقوق را بررسی کنیم. آگاهی از این نکات، برای تمام کارمندانی که به واسطه یک قرارداد کار مشغول به فعالیت هستند، مهم و ضروری خواهد بود. لازم است که این اشخاص، از حقوقی که از آن برخوردار هستند، آگاه باشند.
علاوه براین، پیشنهاد می‌کنیم که حتما مقاله دیگری تحت عنوان « مزایای قانون کار » که پیش‌تر در مجله حقوقی رکلا منتشر کرده‌ایم را مطالعه کنید. این مطالب و مقاله‌ها به شما کمک می‌کند که از حقوق و مزایای قانونی که از آن برخوردار هستید، آگاه شوید.
مرخصی بدون حقوق چیست؟
در قانون کار ایران، چند نوع مرخصی برای کارپذیران تعریف شده است. کارپذیرانی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند که به واسطه امضای قرارداد کار تحت حمایت قانون کار قرار می‌گیرند. مهم‌ترین مرخصی‌هایی که در قانون کار برای کارپذیران مشخص شده است، عبارتند از:
- مرخصی استحقاقی : تمام کارپذیران می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند. مدت این مرخصی، یک ماه در سال است و از حقوق کارپذیر کسر نمی‌شود؛
- مرخصی استعلاجی : این مرخصی برای شرایطی در نظر گرفته شده است که کارپذیر بیمار می‌شود. مدت این مرخصی براساس معیارهای مختلفی تعیین خواهد شد. کارپذیری که می‌خواهد از این تسهیلات استفاده کند باید مدارک و گواهی‌های معتبری که اثبات کننده بیماری او باشند را به کارفرما ارائه بدهد؛
- مرخصی بدون حقوق: این تسهیلات، یکی دیگر از انواع مرخصی است که در قانون کار، تعریف و تعیین می‌شود. دلایل استفاده از این نوع مرخصی نیز در قانون کار مشخص شده است. کارمندان با توجه به دلایل و شرایط خاص خود، می‌توانند از این نوع مرخصی استفاده کنند.
نکته: در مرخصی استحقاقی و استعلاجی، نیروی کار در محیط کار حاضر نمی‌شود اما تمام حقوق و مزایای قانونی خودش را دریافت می‌کند.
نکته: مهم‌ترین ویژگی مرخصی بدون حقوق این است که کارمندان در زمان استفاده از این مرخصی، هیچگونه حقوق و مزایایی را دریافت نمی‌کنند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که قرارداد کار کارمند در زمان استفاده از مرخصی بدون حقوق به حالت تعلیق درمیآید.
بازه زمانی قانونی استفاده از این تسهیلات
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که به وجود می‌آید این است که مدت این مرخصی چقدر است و برای چه مدتی می‌توانیم از آن استفاده کنیم؟ برای پاسخگویی به این سوال باید به ماده 72 قانون کار مراجعه کنیم. مطابق با این ماده، طول مدت مرخصی بدون حقوق برای کارمندان رسمی به توافق میان آن‌ها و کارفرما بستگی دارد. نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق، شرایط برگشت به کار پس از استفاده از آن و سایر موارد مشابه نیز براساس توافق میان کارفرما و کارپذیر تعیین می‌شود.
با این حال، در ماده 16 این قانون، مدتی که قرارداد کار به واسطه استفاده از این مرخصی به حالت تعلیق درمیآید را 2 سال دانسته است.
اگر کارپذیران تحت شمول قانون کار از این تسهیلات به منظور تحصیلات رسمی استفاده کرده باشند، با توافق کارفرما می‌توانند مدت آن را به مدت 2 سال دیگر نیز تمدید کنند.
کارمند خانمی که برای همراهی با همسر در دوران ماموریت، مجبور به استفاده از این مرخصی هستند، به مدت حداکثر 6 ماه می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند.
شرایط مرخصی بدون حقوق کارکنان قراردادی و تشریفات قانونی آن
همانگونه که در مطالب قبلی این مقاله نیز توضیح دادیم، شرایط استفاده از این مرخصی در قانون کار مشخص شده است. در ادامه، شرایط مرخصی بدون حقوق کارکنان قراردادی و تشریفات قانونی آن را بررسی می‌کنیم:
- کارمند از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده کرده باشد؛
- نیروی کار به مسئول ارشد یا کارفرما ثابت کند که به مرخصی استحقاقی نیاز دارد؛
- کارفرما یا مسئولین ارشد با مرخصی بدون حقوق کارپذیر موافقت کنند.
باید به این نکته توجه داشته باشید که در هیچ صورتی بدون کسب رضایت کارفرما نمی‌توانید از حضور در محل کار خودداری کنید زیرا هر نوع غیبت غیر موجه به منزله ترک کار است. بنابراین در صورتی که قصد استفاده از مرخصی بدون حقوق را دارید، باید دلایل خودتان را برای کارفرما توضیح بدهید و رضایت او را جلب کنید در غیر این صورت، حق استفاده از این تسهیلات را ندارید.
مرخصی بدون حقوق کارمند رسمی آزمایشی
کارمند رسمی به کارمندی گفته می‌شود که به واسطه قرارداد کار دائم استخدام شده است. کارمند آزمایشی نیز به کارمندی می‌گویند که قرارداد کار او به صورت قرارداد کار موقت یا قرارداد کار آزمایشی تنظیم شده باشد. حداکثر مدت قرارداد کار آزمایشی یک الی سه ماه خواهد بود.
کارمندان رسمی، با رعایت شرایط و تشریفات قانونی می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.
کارمندی که به واسطه قرارداد کار آزمایشی استخدام شده است نیز با رعایت شرایط و تشریفات قانونی می‌تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.
در ادامه، شرایط قانونی مرخصی بدون حقوق کارمند رسمی آزمایشی را بررسی می‌کنیم:
- کارمند از تمام مرخصی استحقاقی خود استفاده کرده باشد ولی شرایط خاصی برای او به وجود بیاید که مجبور به استفاده از این تسهیلات شود؛
- مدت مرخصی استعلاجی کارمند تمام شود و با وجود آنکه ابتلای او به بیماری صعب العلاج به تایید نرسیده است اما کارمند به دلیل همان بیماری یا بیماری دیگری، قادر به کار کردن نباشد؛
- کارپذیر برای همراهی با همسر خود به محل خارج از خدمت، مجبور به ترک کار شود؛
- نیروی کار قصد ادامه تحصیل داشته باشد و مدارکی در این رابطه نیز به کارفرما ارائه بدهد.
بازگشت به کار پس از مرخصی بدون حقوق کارکنان قرارداد کار معین
در قسمت‌های قبلی این نوشته نیز اشاره کردیم که در زمان استفاده از مرخصی بدون حقوق ، قرارداد کار به حالت تعلیق درمیآید و به همین دلیل، نیروی کار پس از پایان دوره مرخصی می‌تواند به محل کار برگردد. این موضوع که استفاده از مرخصی بدون حقوق باعث تعلیق قرارداد کار می‌شود، در ماده 16 قانون کار تصریح شده است. بنابراین، کارمند بعد از مرخصی بدون حقوق می‌تواند دوباره کار خود را آغاز کند و کارفرما نیز موظف به پذیرش او است.
مرخصی بدون حقوق کارکنان قرارداد کار معین چه ضمانت اجرایی دارد؟
با وجود آنکه در دوران مرخصی بدون حقوق به کارمند حقوق و مزایای قانونی تعلق نمی‌گیرد اما قرارداد کار فسخ نمی‌شود و تنها به حالت تعلیق درمیآید. عدم تعلیق قرارداد کار در دوران استفاده از این تسهیلات، آثار زیر را به دنبال دارد:
- کارفرما موظف به پذیرش نیروی کار پس از دوره مرخصی بدون حقوق خواهد شد؛
- نیروی کار نیز موظف است که به محض تمام شدن دوران مرخصی، در محل کار خود حاضر شود.
قانون مرخصی بدون حقوق کارمندان پیمانی و شرایط استفاده از این تسهیلات
کارمند پیمانی به کارمندی گفته می‌شود که به واسطه قرارداد استخدام به خدمت گرفته شده است. این کارمندان نیز در صورتی می‌توانند از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند که از شرایط قانونی لازم برخوردار باشند. مدت مرخصی بدون حقوق کارمندان پیمانی نیز به توافق میان آن‌ها و کارفرما بستگی دارد. همچنین، تمدید مدت مرخصی بدون حقوق کارمندان پیمانی در شرایط خاصی امکان پذیر است. شرایط مرخصی بدون حقوق کارکنان پیمانی نیز مانند دیگر کارپذیرانی است که به واسطه قرارداد کار استخدام شده‌اند.
نکته: جلب رضایت و موافقت کارفرما یکی از مهم‌ترین شرایط مرخصی بدون حقوق کارکنان پیمانی است.
در رابطه با این تسهیلات مشاوره بگیرید
تنظیم قراردادهای کاری و استخدامی به صورت اصولی و قانونی، اهمیت زیادی دارد زیرا کارمندان در صورتی از حمایت‌های قانون کار برخوردار می‌شوند که قرارداد استخدامی آن‌ها مطابق با اصول و ضوابط این قانون تنظیم شده باشد. برای دسترسی به قراردادهای کاری و استخدامی مورد نیاز خودتان می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد استفاده کنید. همچنین برای آشنایی با ضوابط و اصول تنظیم قراردادهای کاری و استخدامی نیز می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
نظرات
