تشریفات قانونی اخراج کارمند در انواع قراردادهای موقت، رسمی، پیمانی و آزمایشی

قانون کار، مهم‌ترین قانونی محسوب می‌شود که در زمینه ساماندهی به روابط استخدامی میان کارپذیران و کارفرمایان تصویب شده است. قرارداد کار در ماده 7 این قانون تعریف می‌شود. مطابق با این ماده، قرارداد کار میان کارفرما و کارپذیر تنظیم خواهد شد و ممکن است که کتبی یا شفاهی باشد. اشخاصی که قرارداد کار را امضا کرده‌اند، تحت شمول حمایت قانون کار قرار می‌گیرند و از سوی دیگر، باید از قواعد و شرایط مقرر در آن تبعیت کنند. قانون گذار در قانون کار، شرایط و تشریفات ویژه‌ای را برای فسخ قراردادهای کاری و استخدامی پیش بینی کرده است. اخراج کارمند باعث فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما می‌شود. کارفرما در صورتی می‌تواند کارکنان خودش را اخراج کند که شرایط و تشریفات مقرر در قانون کار را رعایت نکرده باشد.

در این مقاله، قصد داریم از شرایط و تشریفاتی صحبت کنیم که در قانون کار برای اخراج کارکنان پیش بینی شده است.

قانون چه شرایطی را برای اخراج کارپذیران پیش بینی می‌کند؟

در عرف جامعه ما، کارمند به فردی گفته می‌شود که در اداره، سازمان‌ها و ارگان‌های خصوصی و غیر خصوصی مشغول به کار است و در ازای کاری که انجام می‌دهد، دستمزد دریافت می‌کند.

هر ارگان، اداره یا سازمانی دارای قوانین و مقررات خاصی است. کارمندانی که در این نهادها مشغول به کار هستند باید مقررات مربوط به آن را رعایت کنند. البته پیش از استخدام کارکنان باید تمام مقررات و شرایط محل کار به آن‌ها توضیح داده شود. در این حالت، کارمندان در صورتی قرارداد استخدام را امضا و شروع به فعالیت می‌کنند که با مقررات محل کار موافق باشند.

اگر کارمندی از رعایت قوانین، مقررات و اصول انظباطی محل کار خودش خودداری کند، کارفرما باید در ابتدا به او اخطار کتبی بدهد. اگر کارمند به تذکر کارفرما توجهی نداشته باشد و همچنان مقررات محل کار خود را نقض کند، امکان برکنار کردن او فراهم می‌شود.

ضمانت اجرای قانونی عدم رعایت شرایط قانونی فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما

همانگونه که در قسمت قبلی این نوشته نیز توضیح دادیم، اخراج به معنای فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما است و در شرایطی امکان پذیر می‌شود که همراه با رعایت شرایط و تشریفات قانونی باشد. بنابراین، کارفرما نمی‌تواند کارکنان خود را هر زمان که اراده کرد، جواب کند، بلکه لازم است مراحل و تشریفات زیرا را رعایت کرده باشد:

1. اگر کارپذیر در انجام وظایفی که به او سپرده می‌شود، کوتاهی کند؛
2. در صورتی که کارپذیر، آیین نامه‌ها و دستور العمل‌های انظباطی محل کار خود را رعایت نکرده باشد؛
3. کار پذیر به تذکرات کتبی کارفرما توجه نکند؛
4. شورای اسلامی کار با اخراج کارپذیر موافقت کرده باشد؛
5. تمام مطالبات و حقوق معوقه کارپذیر پرداخت شود.

در صورتی که کارمندی به صورت غیر موجه و بدون رعایت مراحل و تشریفات قانونی، اخراج شود، با طرح شکایت در مراجع مستقر در اداره کار و دیوان عدالت اداری، می‌تواند نسبت به برکنار شدن غیر قانونی خودش اعتراض کند. در صورتی که این مراجع به نفع کارپذیر رأی صادر کنند، او می‌تواند دوباره در محل کار سابق خود مشغول شود.

عدم حضور و در برکنار شدن به واسطه آن

مطابق با ماده 27 قانون کار، اگر کارمند آیین نامه‌ها و دستور العمل‌های محل کار را رعایت نکند و به اخطار کتبی کارفرما نیز اعتنایی نداشته باشد، کارفرما می‌تواند او را اخراج کند.

کارمندی که به صورت غیر موجه غیبت می‌کند نیز مقررات محل کار را نقض کرده است. کارمند مذکور اگر پس از تذکر کتبی کارفرما همچنان غیبت کند، کارفرما با جلب موافقت شورای اسلامی کار می‌تواند او (کارمند) را اخراج کند.

در صورتی که غیبت کارمند، موجه باشد، به منزله نقض آیین نامه‌ها و دستور العمل‌های محل کار نیست. بنابراین، کارفرما نمی‌تواند کارمندی که غیبت موجه دارد را اخراج کند. به این ترتیب، برای اخراج کارمند به دلیل غیبت باید به تمام این موارد، توجه داشت.

آیا اخراج کارمند رسمی آزمایشی امکان پذیر است؟

قرارداد کار به انواع و اقسام مختلفی تنظیم می‌شود. قانون گذار برای هر یک از انواع قرارداد کار، شرایط و تشریفات قانونی خاصی را مشخص کرده است. قرارداد کار آزمایشی و قرارداد کار دائم از انواع قراردادهای کار هستند که شرایط و ضوابط قانونی مخصوص به خودشان را دارند. بنابراین منظور از اخراج کارمند رسمی آزمایشی، اخراج کارمندانی است که به موجب قرارداد کار دائم و قرارداد کار آزمایشی استخدام می‌شوند.

قرارداد کار دائم برای بازه زمانی نامحدود و غیر مشخصی تنظیم می‌شود. اصولاً، فسخ قرارداد کار دائم امکان پذیر نیست مگر با رعایت شرایط و تشریفاتی که در قانون کار مشخص می‌شود. قانون گذار شرایط فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما را در ماده 27 قانون کار پیش بینی کرده است. باید به این نکته نیز اشاره داشته باشیم که منظور ما از فسخ قرارداد کارمند از سوی کارفرما در واقع همان اخراج کارپذیر است. اگر کارپذیری که به موجب قرارداد کار دائم استخدام شده است، نسبت به انجام وظایفی که به او محول می‌شود یا رعایت اصول و دستور العمل‌های انظباطی کارگاه خودداری کند، کارفرما با جلب موافقت شورای اسلامی کار می‌تواند او را اخراج کند.

قرارداد کار آزمایشی یکی دیگر از انواع قرارداد کار است که به صورت غیر دائم و برای بازه زمانی محدودی تنظیم می‌شود. حداکثر مدت قرارداد کار آزمایشی، یک الی سه ماه است. اخراج کارمند در قرارداد کار آزمایشی موضوعیت ندارد زیرا قانون گذار برای فسخ این قرارداد شرایط و تشریفات خاصی در نظر نگرفته است. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که کارفرما هر زمان که اراده کرد، می‌تواند به رابطه استخدامی میان خود و کارپذیری که به موجب قرارداد کار آزمایشی استخدام کرده است، پایان بدهد و برای اینکار به رعایت هیچ گونه تشریفات و شرایط قانونی خاصی نیاز ندارد.

شرایط اخراج کارمند رسمی قطعی

منظور از کارمند قطعی رسمی، کارپذیری است که به موجب قرارداد کار دائم، استخدام شده است. در قسمت‌های قبلی این نوشته نیز توضیح دادیم که اخراج کارمندی که به واسطه قرارداد کار دائم استخدام شده باشد، به معنای فسخ این قرارداد از سوی کارفرما است و در شرایطی امکان پذیر می‌شود که قانون گذار اجازه بدهد. شرایط اخراج کارمند رسمی قطعی در ماده 27 قانون کار مشخص شده است که در مطالب قبلی این نوشته به صورت مفصل از آن‌ها صحبت کردیم.

بررسی شرایط و تشریفات قانونی اخراج کارمند قرارداد معین

در مطالب قبلی این نوشته نیز گفتیم که قرارداد کار به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. قرارداد کار معین یکی از انواع قرارداد کار است که به صورت غیر دائم و برای انجام کار مشخصی تنظیم خواهد شد.

مطابق با ماده 25 قانون کار، فسخ قراردادهای کار معین امکان پذیر نیست. اخراج نیز به معنای فسخ قرارداد کار از سوی کارفرما است. با توجه به این ماده باید بگوییم که کارفرما حق اخراج کارمند قرارداد معین را ندارد، حتی در صورتی که تمام شرایط و تشریفات قانونی را رعایت کرده باشد. باید به این نکته اشاره داشته باشیم که در رویه و رابطه کاری مرسوم در جامعه، کارپذیرانی که به واسطه قرارداد کار معین استخدام شده‌اند نیز اخراج می‌شوند.

بررسی شرایط اخراج کارمندان قراردادی در قانون کار و عرف

قرارداد کار موقت یکی دیگر از انواع قرارداد کار است که برای بازه زمانی نامحدود و غیر مشخصی تنظیم می‌شود. با توجه به ماده 25 قانون کار باید بگوییم که شرایط اخراج کارمندان قراردادی در هیچ صورتی فراهم نمی‌شود. به موجب این ماده، قراردادهای کار موقت قابل فسخ نیستند. اخراج کارپذیر نیز به معنای فسخ قرارداد کار موقت از سوی کارفرما است. با توجه به ماده فوق الذکر، کارفرما به هیچ وجه نمی‌تواند کارپذیری که به واسطه قرارداد کار موقت استخدام کرده است را اخراج کند، حتی با رعایت شرایط و تشریفاتی که در قانون مشخص شده است. با این حال، در رویه و عرف روابط کاری مرسوم در جامعه، کارفرمایان، کارپذیرانی که به واسطه قرارداد کار معین استخدام می‌شوند را نیز اخراج می‌کنند.

این پیشنهاد را در نظر داشته باشید:

قرارداد کار باید به گونه‌ای تنظیم شود که از حقوق و منافع قانونی کارفرما و کارپذیر حمایت کند. همچین رعایت شرایط و تشریفات قانون کار در این قرارداد، الزامی خواهد بود. درست است که قانون گذار تنظیم قرارداد کار شفاهی را جایز می‌داند اما قراردادی که به صورت شفاهی تنظیم می‌شود، زمینه بروز اختلاف میان کارفرما و کارپذیر را فراهم می‌کند. این قرارداد باید به صورت اصولی و مطابق با قانون کار و قانون تامین اجتماعی تنظیم شود. افرادی می‌توانند قرارداد کار را به صورت دقیق تنظیم کنند که در این زمینه از دانش، تجربه و اطلاعات کافی برخوردار باشند. تیم رکلا در این خصوص به ارائه خدمات حقوقی پرداخته است.

خدمات تنظیم قرارداد ، این امکان را برای کارفرمایان و کارپذیران فراهم می‌کند که در کوتاه ترین زمان ممکن به قراردادهای استخدامی مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند. کارفرمایان و کارمندان برای آشنایی با اصول و ضوابط قانونی حاکم بر روابط کاری خودشان، می‌توانند از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا نیز استفاده کنند.