قانون مدنی ایران چیست؟ آشنایی با ابعاد مهم قانون مدنی از قوانین مهم کشور
یکی از قوانین مهم کشور ما، قانون مدنی است. تقریبا همه افراد نام این قانون را شنیده‌اند. با این حال ممکن است اطلاعات زیادی در خصوص آن نداشته باشند. در این متن قصد داریم درباره این قانون نکاتی را مطرح کنیم. آشنایی شما با مقررات این قانون موجب می‌شود تا حقوق خود را بشناسید و بتوانید برای احقاق آن تلاش کنید.
همه افراد جامعه به محض تولد از حقوقی برخوردار می‌شوند. حقوقی مانند ارث و مالکیت از این موارد هستند. یعنی ممکن است جنین هنوز به دنیا نیامده باشد و مالی به او ارث برسد. چنانچه او زنده متولد شود، از این حق برخوردار خواهد شد.
بسیاری از حقوق و قواعد مربوط به زندگی انسان در قانون مدنی مطرح شده‌اند. در حقیقت این قانون در مورد تولد، ازدواج، طلاق، حجر و فوت انسان قواعدی را تعیین می‌کند. پیروی از این قوانین بر اساس روابط و اقدامات اشخاص، یک موضوع ضروری است.
ممکن است شخصی در طول زندگی خود هرگز معامله‌ای انجام ندهد و نیازی به قواعد عمومی قراردادها نداشته باشد. با این وجود ممکن است همان شخص به قواعد مربوط به ارث، نکاح و حضانت نیاز داشته باشد. شرایط زندگی هر فرد مسلمان ایرانی مطابق این قانون تعیین می‌شود. در واقع قانون مدنی با زندگی انسان پیوندی عمیق دارد، چون ممکن است شخصی در طول زندگی خود هیچ جرمی مرتکب نشود و به قوانینی در مورد مجازات آن نیاز نداشته باشد. با این وجود این فرد با تولد به مواردی مربوط به حق بنوت (پدر و فرزندی)، ارث و اهلیت مرتبط خواهد بود.
تقسیم بندی قانون مدنی به مدنی 1 تا 8 بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟
این قانون بر اساس موضوع آن به ۸ بخش مهم تقسیم می‌شود. افرادی که دانشجوی حقوق هستند، باید این ۸ بخش را در زمان دانشجویی با موفقیت طی کنند. این تقسیم بندی در میان حقوقدانان به مدنی ۱ تا ۸ شهرت دارد.
اشخاص و محجورین در قانون مدنی
یکی از تقسیم‌بندی‌های قانون مدنی شامل حقوق اشخاص و محجورین است که در دانشکده‌های حقوق به عنوان مدنی ۱ شناخته می‌شود. مطابق قانون، اشخاص به محض تولد و حتی در دوران جنینی دارای حقوقی هستند. چنانچه جنین زنده متولد شود، از این حقوق برخوردار خواهد شد. اشخاص با تولد از حقوقی مانند حق داشتن نام، دارایی، ارث‌بری و حق بنوت (حق پدر و فرزندی) برخوردار می‌شوند.
در حقوق مدنی ۱ به حق محجورین نیز پرداخته می‌شود. محجورین به اشخاصی می‌گویند که مطابق قانون، اهلیت لازم برای بعضی از موارد مانند انعقاد قراردادها را ندارند. افراد مجنون، سفیه و طفل صغیر به عنوان محجور شناخته می‌شوند. با این حال اگر به آن‌ها مالی برسد، به عنوان مالک آن محسوب خواهند شد. هر چند برای این موضوع در حقوق، شرایطی وجود دارد و ولی قهری یا قیم مالکیت اموال این افراد را بر عهده دارند.
اموال و مالکیت در قانون مدنی
دسته دیگری از این تقسیم‌بندی، حقوق اموال و مالکیت است که با عنوان مدنی ۲ شناخته می‌شود. در تقسیم‌بندی قانون مدنی در دانشگاه این موارد به عنوان حقوق مدنی ۲ تدریس می‌شوند. حقوق مدنی ۲ به مباحثی مانند انواع مال، مالکیت، شاخه‌های مالکیت و شرایط هرکدام از آن‌ها می‌پردازد.
حقوق قراردادها و تعهدات در قانون مدنی
این عنوان در دانشکده‌های حقوق در ترم ۳، ۶ و ۷ تدریس می‌شود. اهمیت این مباحث بسیار زیاد است. در حقوق قراردادها و تعهدات، مسئولیت طرفین، زمان اجرای تعهد بر اساس قانون، انحلال، شرایط صحت قرارداد و آثار آن نسبت به طرفین صحبت می‌کند. این بخش از قانون مدنی اهمیت زیادی دارد. مباحث مربوط به عقود معین، قراردادها و قواعد عمومی قراردادها به عنوان مدنی ۳، ۶ و ۷ تدریس می‌شوند این بخش از حقوق مدنی به تعبیر بسیاری از حقوقدانان به عنوان مهمترین بخش حقوق مدنی شناخته می‌شود.
الزامات خارج از قرارداد
دسته دیگری از تقسیم‌بندی مسئولیت مدنی وجود دارد که به عنوان الزامات خارج از قرارداد شناخته می‌شوند. یعنی اگر شخصی بدون داشتن قرارداد و بر اثر سهل انگاری به شخص دیگری ضرری وارد کند، مطابق قواعد عمومی خارج از قراردادها به آن رسیدگی می‌شود. این دسته از حقوق در دانشکده‌ها به عنوان مدنی ۴ شهرت دارد.
حقوق خانواده
تمام مسائلی که مربوط به رابطه و تعامل افراد در خانواده است، تحت عنوان حقوق خانواده شناخته می‌شود. مسائلی مانند نکاح، طلاق، مهریه، اجرت‌المثل، تمکین، نفقه و مسائل مربوط به آن‌ها در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. در دانشکده‌های حقوق این مورد به عنوان مدنی ۵ شناخته می‌شود.
وصیت و ارث
مورد آخر که به عنوان مدنی 8 شهرت دارد مربوط به ارث و وصیت است. یعنی درباره نحوه ارث‌بری، نحوه تنظیم وصیت‌نامه و میزان سهم هر کدام از وراث و حقوق شخص وصیت کننده صحبت می‌کند.
این مواردی که بیان شد تقسیم‌بندی‌های مربوط به قانون مدنی است. مطابق این قانون انسان از زمان تولد تا زمان مرگ و حتی پس از مرگ در حمایت قانون خواهد بود. حقوق و تکالیف او نیز بر اساس قانون معین می‌شود.
قانون مدنی ایران چیست؟
قانون مدنی ایران به عنوان یکی از مشهورترین قوانین کشور محسوب می‌شود. این قانون بر اساس فقه تصویب شده است. یعنی بسیاری از مواد این قانون مطابق فقه و شرع مطرح شده‌اند. در قانون مدنی ایران، ۱۳۳۵ ماده وجود دارد. این قانون شامل ۳ جلد اموال، اشخاص و ادله اثبات دعوا می‌شود. هر کدام از این جلدها به مباحث مربوط به همان موضوع اختصاص دارند.
به عنوان مثال، جلد اول قانون مدنی که درباره اموال است، به بیان اموال، مالکیت، حقوق مالکان، اثبات تملک، احیاء اراضی موات، عقود و معاملات، اثر معاملات، شروط ضمن عقد، الزامات خارج از قرارداد و موارد مانند آن می‌پردازد. به هر کدام از این عناوین در قانون، موادی اختصاص داده شده است. به عنوان مثال، در مورد عقود معین موادی در قانون مدنی وجود دارد که این موارد، مقررات مربوط به این عقود، شرایط فسخ قرارداد یا ابطال آن‌ها را بیان می‌کند.
شخصی که در ایران متولد شده است و در اینجا سکونت دارد، باید مطابق حقوق ایران اقدام کند.
تفاوت اصطلاحات در حقوق مدنی با اصطلاحات رایج در جامعه به چه صورت است؟
یکی از مسائلی که در حقوق کشور ما وجود دارد، تفاوت معنایی کلمات و اصطلاحات در حقوق و معنای رایج آن در بین مردم است. زمانی که شخصی بدون داشتن اطلاعات حقوقی مطالب و قوانین را مطالعه کند، یکی از مباحثی که معنای آن با آنچه در جامعه رایج است، تفاوت دارد، قرارداد رهن است این مورد یکی از مهمترین مسائل در حقوق ما محسوب می‌شود. رهن در قانون مدنی به عقدی گفته می‌شود که بر مبنای یک دین به وجود می‌آید و نسبت به مالی ایجاد می‌شود. مانند اینکه فردی به دیگری ۱۰۰ میلیون تومان بدهکار است. او برای اطمینان خاطر طلبکار مالی را نزد او قرار می‌دهد. بعد از آن تاریخی را مشخص می‌کند که اگر دین و بدهی خود را تا آن تاریخ پرداخت نکرد، طلبکار بتواند آن مال را بفروشد و از محل فروش آن طلب خود را وصول کند. این موضوع در قانون مدنی به عنوان عقد رهن شناخته می‌شود.
در جامعه مردم رهن را به عنوان عقدی می‌دانند که شخصی به شخص دیگری مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت برای اجاره ملک می‌دهد، این موضوع در حقوق با همان عنوان اجاره مطرح می‌شود. یعنی حتی اگر موجر از مستأجر هیچ مال دیگری جز پیش‌پرداخت دریافت نکند، باز هم این موضوع مطابق قانون مدنی ما اجاره است و رهن صرفا همان موردی است که بیان کردیم.
عاریه دادن مال به دیگران در قانون ما با عنوان عقد عاریه مطرح شده است ولی در بین مردم به عنوان قرض شناخته می‌شود. اگر شخصی کتابی را به شخص دیگری بدهد و طرف مقابل ملزم باشد که همان کتاب را به او پس بدهد، این عقد عاریه است. در حالی که بعضی از مردم آن را به عنوان قرض می‌شناسند.
خدمات حقوقی رکلا
آشنایی با قانون مدنی لازمه انعقاد عقود و قراردادها است. تیم حقوقی رکلا به طور تخصصی در زمینه تنظیم قرارداد فعالیت دارد.
چنانچه قصد تنظیم قراردادی را دارید، توصیه می‌کنیم قبل از هر اقدامی از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا بهره‌مند شوید. کارشناسان ما به طور دقیق شما را راهنمایی می‌کنند و پاسخگوی سوالات شما هستند.
اگر در رابطه با این متن، سوالی دارید، لطفا سوال خود را در قسمت ثبت سوال بپرسید. در اسرع وقت پاسخگوی شما هستیم.
نظرات
