همه چیز درباره ماده ۱۸۴ قانون مدنی و دسته بندی عقود در این ماده
در فقه و قوانین ما عقود متنوعی مطرح شده است. برای اینکه مطالعه و بررسی این عقود، دقیق‌تر صورت بگیرد، حقوقدانان این عقود را به شیوه‌های گوناگونی تقسیم‌بندی کرده‌اند. ماده ۱۸۴ قانون مدنی یکی از موادی است که درباره دسته بندی عقود توضیح می‌دهد. در این ماده، عقود به پنج دسته مهم تقسیم شده‌اند. این ماده، عقود و معاملات را به عقد لازم ، جایز، خیاری، منجز و معلق تقسیم می‌کند. برای درک بهتر این ماده و آگاهی از شرایط عقودی که در این ماده معرفی شده‌اند، در این مقاله تعریف آن‌ها را به همراه آثاری که به همراه دارند، مورد بررسی قرار دهیم.
ماده ۱۸۴ قانون مدنی چیست؟
عقود و معاملات از مهم‌ترین مباحث در حقوق مدنی محسوب می‌شوند که در زندگی مردم و شکل‌گیری روابط شخصی و اجتماعی آن‌ها نیز تاثیر فراوانی دارند. آشنایی با انواع قرارداد به اشخاص کمک می‌کند تا قبل از انعقاد هر قراردادی، به خوبی از شرایط و آثار آن عقد، آگاهی داشته باشند. به تبع انعقاد عقود و معاملات، تعهداتی بر عهده طرفین قرار می‌گیرد که لازم است این تعهدات را ایفا کنند.
با هدف آشنایی بیشتر با قراردادها و آثار آن‌ها، در موادی از قانون مدنی ، دسته‌بندی‌هایی از انواع عقود و معامله‌ها مطرح شده است. ماده ۱۸۴ قانون مدنی یکی از انواع تقسیم‌بندی‌های عقود و معاملات را بیان می‌کند. مطابق این ماده، عقود و معاملات به اقسام لازم، جایز، خیاری، منجز و معلق تقسیم می‌شوند.
تفسیر ماده ۱۸۴ قانون مدنی به زبان ساده؛ تفسیر دقیق و شفاف این ماده قانونی
ماده ۱۸۴ قانون مدنی یکی از دسته‌بندی‌های مهم عقود و معاملات را بیان می‌کند و از این جهت ماده بسیار مهمی در قانون مدنی شناخته می‌شود. اولین قسم از عقودی که در ماده ۱۸۴ قانون مدنی مطرح شده است، عقود لازم هستند. در ادامه نیز انواع دیگر عقود مانند جایز، خیاری، منجز و معلق توضیح داده می‌شوند. در ادامه این مقاله، هر کدام از این عقود را به زبان ساده توضیح می‌دهیم تا به این صورت، این ماده قانونی را تفسیر کرده باشیم.
عقد لازم چیست و چه اهمیتی دارد؟ همه چیز درباره قراردادهای غیرقابل فسخ در ماده 184
منظور از عقد لازم عقدی است که هیچ یک از طرفین نمی‌تواند آن را به صورت یک طرفه بر هم بزند. در واقع طرفین در قرارداد لازم، نمی‌توانند آن را فسخ کنند، مگر زمانی که در قانون یا قرارداد شرایط فسخ قرارداد و برهم زدن آن عقد پیش بینی شده باشد.
برای مثال، اگر دو شخص یک خودرو را با یکدیگر معامله کنند، در واقع به انجام عقد بیع و امضای مبایعه نامه اقدام کرده‌اند. عقد بیع نیز، یکی از عقود لازم محسوب می‌شود. بنابراین، چنانچه بعد از معامله، خریدار عیب و نقصی را در خودرو مشاهده کند و معلوم شود که این خودرو معیوب بوده است، در این حالت خریدار می‌تواند به دلیل معیوب بودن خودرو این معامله را فسخ کند زیرا معیوب بودن مبیع (آن مالی که خریدار و فروشنده آن را معامله می‌کنند) به عنوان یکی از شرایط فسخ در قانون مدنی پیش بینی شده است.
مطابق نظام حقوقی ما اصل بر لازم بودن عقود است. یعنی قراردادهایی که اشخاص با یکدیگر منعقد می‌کنند، اصولا لازم محسوب می‌شود و یکی از طرفین نمی‌تواند به صورت یک طرفه و بدون وجود جهت قانونی یا قراردادی آن را فسخ کند.
آشنایی با عقد جایز؛ قراردادهای قابل فسخ در ماده ۱۸۴ قانون مدنی
دسته دیگری از عقود که در تفسیر ماده ۱۸۴ قانون مدنی به آن می‌پردازیم، عقود جایز هستند. این دسته از عقود، توسط قانونگذار تصریح شده‌اند. یعنی اگر عقدی در قانون مدنی به عنوان یک عقد جایز معرفی نشده باشد، نمی‌توانیم آن عقد را جایز بدانیم زیرا همانطورکه بیان شد، اصل بر لازم بودن عقود است.
عقد جایز به عقدی گفته می‌شود که هر کدام از طرفین هر زمانی که مایل باشد، می‌تواند آن را بر هم بزند. یعنی نیازی به جهت قانونی یا قراردادی برای بر هم زدن آن عقد نیست. هر کدام از طرفین این امکان را دارد که با اراده و خواست خود، عقد را به صورت یک طرفه فسخ کند. قرارداد جعاله و قرارداد مضاربه نمونه‌هایی از عقد جایز هستند که طرفین، می‌توانند آن را به صورت یک طرفه بر هم بزنند.
عقد خیاری چیست؟ نگاهی به قراردادهایی که اختیار فسخ دارند!
دسته دیگری از عقود که باید در تفسیر ماده ۱۸۴ قانون مدنی آن را توضیح دهید، عقد خیاری است.
مطابق ماده ۱۸۴ قانون مدنی ، عقود خیاری نیز یکی از اقسام عقود محسوب می‌شوند. دسته‌ای از عقود که در آن طرفین می‌توانند اختیار فسخ و بر هم زدن قرارداد را برای خودشان یا برای شخص ثالث تعیین کنند، با عنوان عقود خیاری شناخته می‌شوند. منظور از خیار، اختیار برهم زدن معامله برای طرفین قرارداد یا شخص ثالث است. در توضیح ماده ۱۸۴ قانون مدنی باید به این موضوع اشاره کنیم که مطابق نظر حقوقدانان، عقد خیاری به عنوان یکی از اقسام عقود لازم شناخته می‌شود. به جهت اینکه عقد جایز خودش قابلیت فسخ دارد و برای بر هم زدن آن نیازی به تعیین شرط خیار توسط طرفین نیست.
در شرایطی که دو شخص با یکدیگر قراردادی را امضا می‌کنند و برای خودشان یا شخص سوم اختیار بر هم زدن معامله را قرار می‌دهند، در این صورت این عقد به عنوان عقد خیاری محسوب می‌شود. مانند اینکه دو همسایه با یکدیگر قرارداد معامله خانه را امضا کنند و در آن شرط کنند که تا یک هفته پس از انعقاد قرارداد، اختیار فسخ و بر هم زدن معامله را داشته باشند. این نوع قرارداد به جهت اینکه در آن شرط بر هم زدن یا اختیار فسخ مطرح شده است، با عنوان عقد خیاری شناخته می‌شود.
عقد منجز در ماده ۱۸۴ قانون مدنی ؛ معامله‌ای بدون شرط و شروط
در تفسیر ماده ۱۸۴ قانون مدنی به بیان شرایط دسته دیگری از عقود به نام عقود مُنَجَز می‌پردازیم. منجز به معنی واضح، روشن و بدون ابهام بودن امری است. زمانی که دو طرف با یکدیگر قراردادی را امضا می‌کنند و انعقاد این قرارداد را وابسته به موضوع و شرط دیگری نمی‌دانند، در واقع، میان آن‌ها قرارداد منجز واقع می‌شود. یعنی برای انعقاد این عقد، طرفین شرطی نمی‌گذارند و اثر آن را به موضوع دیگری وابسته نمی‌کنند.
پیشنهاد ما
اگر در نظر دارید با انواع عقود و شرایط قانونی هر یک از آن‌ها آشنا شوید یا در خصوص انتخاب نوع عقد مناسب برای توافقاتتان، به راهنمایی و مشاوره نیاز دارید، می‌توانید از خدمات مشاوره و نگارش قرارداد رکلا بهره‌مند شوید. تیم حقوقی ما آماده است تا شما را در تهیه و تنظیم قراردادهای لازم، جایز، خیاری، منجز یا معلق همراهی کند. با کلیک بر روی عبارت تنظیم قرارداد ، به صفحه اختصاصی ثبت سفارش تنظیم قرارداد وارد می‌شوید و می‌توانید درخواست خود را ثبت کنید.
همچنین، در صورت داشتن سوالات حقوقی درباره شرایط فسخ، الزام و یا تعلیق قراردادها، خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا در اختیار شما است. کافی است درخواست خود را ثبت کنید تا از راهنمایی‌های تخصصی و حرفه‌ای تیم رکلا بهره‌مند شوید.
