قانون ناظر، شیوه پرداخت و ضمانت‌ها در قرارداد بازیگری در تئاتر و قرارداد بازیگران فیلم

بازیگر یا هنرپیشه ، فردی است که در فیلم‌های سینمایی، سریال‌های تلویزیونی و تئاتر نقش آفرینی می‌کند. بازیگری فیلم و تئاتر نیز یکی از رشته‌های هنری محسوب می‌شود. بازیگران با استفاده از تکنیک‌های خاص به بازآفرینی یک نقش می‌پردازند. موفقیت جهانی و داخلی تعداد زیادی از فیلم‌ها و تئاتر‌ها مرهون نقش آفرینی هنرمندانه بازیگران آن‌ها است. به همین دلیل، سازندگان فیلم و تئاتر در قدم اول سعی می‌کنند که بازیگرهای مناسبی را برای نقش آفرینی کاراکترهای فیلم نامه و نمایش نامه انتخاب کنند. سازندگان فیلم و تئاتر، بازیگران مد نظر خودشان را انتخاب می‌کنند و در خصوص ایفای نقش در فیلم یا تئاتر با آن‌ها به توافق می‌رسند. قرارداد بازیگری زمانی تنظیم می‌شود که سازندگان فیلم و تئاتر، با بازیگران در خصوص ایفای نقش در صحنه فیلم و تئاتر به توافق قطعی رسیده باشند. در تنظیم مفاد نمونه قرارداد بازیگری فیلم به مجموعه توافقات میان سازنده فیلم و بازیگر توجه می‌شود.

سازندگان فیلم به طور معمول و به صورت دوره‌های مشخص از قراردادهایی مانند قرارداد تدوین فیلم ، قرارداد کارگردانی و همچنین قرارداد بازیگری استفاده می‌کنند. این قراردادها از ملزومات شروع همکاری در زمینه ساخت فیلم است که باید درباره آن‌ها بدانید. به همین دلیل مطالعه این مقالات در مجله حقوقی رکلا را به شما پیشنهاد می‌کنم.

قرارداد بازیگری از چه قوانینی پیروی می‌کند؟

حقوق مدنی ایران، قراردادها را به دو گروه عمده دسته بندی می‌کند. قراردادهای معین و قراردادهای نامعین دو نوع این دسته بندی خواهند بود. قراردادهای معین، تعداد مشخص و محدودی دارند و اصول و قواعد آن‌ها، در آموزه‌های فقه امامیه ریشه دارد. از طرف دیگر، تعریف قراردادهای معین و شرایط قانونی مربوط به آن‌ها نیز در مجموعه قوانین ایران مشخص شده است.

همانطور که در بالا نیز گفتیم، قراردادهای معین محدود هستند. بنابراین قراردادهای معین گنجایش تنظیم و ساماندهی روابط پیچیده و متنوع اقتصادی، تجاری و اجتماعی دنیای امروز را ندارند. به همین منظور قانونگذار در ماده 10 قانون مدنی به اشخاص اجازه داده است که برای تنظیم روابط اقتصادی، اجتماعی و تجاری خود، نسبت به تنظیم قراردادهای نامعین اقدام کنند. در اصطلاح به قراردادهای نامعین، قراردادهای خصوصی میان اشخاص نیز گفته می‌شود.

قراردادهای نامعین و توجه به ماده 10 قانون مدنی در قرارداد بازیگر

قرارداد بازیگری یکی از قراردادهای نامعین است که مطابق با ماده 10 قانون مدنی تنظیم می‌شود و براساس توافق میان بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر تحقق پیدا می‌کند. تعریف نمونه قرارداد بازیگری فیلم و شرایط انجام آن براساس توافق میان بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر مشخص می‌شود. مدت انجام پروژه بازیگری، مکان انجام پروژه بازیگری و موارد دیگر در این قرارداد براساس توافق بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر مشخص خواهد شد.

در ماده 190 قانون مدنی شرایط نفوذ و اعتبار قانونی تمام قراردادهای معین و نامعین مشخص شده است. بنابراین سازنده فیلم و بازیگر در هنگام نوشتن قرارداد با بازیگر باید شرایط ماده 190 قانون مدنی را مدنظر قرار دهند. رعایت نکردن شرایط ماده 190 قانون مدنی یا توافق برخلاف آن‌ها باعث از بین رفتن نفوذ و اعتبار قانونی نمونه قرارداد با بازیگران می‌شود.

لازم به ذکر است که قرارداد بازیگری فیلم به صورت یک قرارداد پیمانکاری و پروژه‌ای تنظیم می‌شود. سازنده فیلم و تئاتر به عنوان کارفرما و بازیگر نیز به عنوان پیمانکار این قرارداد را امضا می‌کنند. بازیگر به عنوان پیمانکار متعهد به نقش آفرینی در پروژه ساخت فیلم یا تئاتر می‌شود و سازنده فیلم و تئاتر نیز به عنوان کارفرما متعهد خواهد شد که حق‌الزحمه بازیگر را پرداخت کند. برای امضای این قرارداد با بازیگر، می‌توانید از قرارداد پیمانکاری انفرادی نیز استفاده کنید.

مبلغ نمونه قرارداد بازیگری در تئاتر چگونه تعیین شود؟

مبلغ قرارداد بازیگری در واقع همان حق‌الزحمه‌ای است که بابت نقش آفرینی در یک پروژه ساخت فیلم یا تئاتر به بازیگر داده می‌شود. میزان حق الزحمه بازیگر به وسیله توافق میان او و سازنده فیلم و تئاتر تعیین خواهد شد. معمولاً بازیگران درجه یک فیلم که از تخصص و مهارت بالاتری برخوردار هستند برای نقش آفرینی در پروژه‌های ساخت فیلم و تئاتر، حق الزحمه بیشتری دریافت می‌کنند. حق الزحمه بازیگران فرعی فیلم و تئاتر معمولاً کمتر از حق الزحمه بازیگران اصلی آن‌ است.

مواردی مانند هزینه ایاب و ذهاب بازیگر و هزینه اقامت او در هتل و دیگر موارد این چنینی نیز می‌تواند به عنوان مبلغ قرارداد بازیگران در نظر گرفته شود. در قرارداد بازیگران زمان پرداخت حق الزحمه نیز به وسیله توافق میان طرفین معین می‌شود. حق الزحمه بازیگر می‌تواند در زمان تنظیم و امضای نمونه قرارداد بازیگری فیلم ، در زمان اجرای پروژه ساخت فیلم و تئاتر یا بعد از انجام پروژه ساخت فیلم و تئاتر پرداخت شود.

شیوه پرداخت حق‌الزحمه بازیگر نیز به واسطه توافق میان طرفین مشخص می‌شود. بنابراین شیوه پرداخت حق الزحمه بازیگر می‌تواند به صورت نقدی یا اقساطی باشد. حق الزحمه اقساطی بازیگر در فواصل زمانی معینی به او پرداخت خواهد شد. همچنین سازنده فیلم و تئاتر می‌تواند مبلغی از حق الزحمه بازیگر را به عنوان ضمانت حسن اجرای تعهدات در نزد خود نگه دارد. این مبلغ در پایان پروژه ساخت فیلم و در صورت انجام بی کم و کاست تعهدات به بازیگر پرداخت می‌شود.

اگر سازنده فیلم و تئاتر از پرداخت حق الزحمه بازیگر خودداری کرد، راه‌حل قانونی چیست؟

سازنده فیلم و تئاتر از نظر قانونی ملزم است که مطابق با قرارداد، حق الزحمه بازیگر را پرداخت کند.

ممکن است که کارفرما (سازنده فیلم و تئاتر) از پرداخت حق الزحمه بازیگر خودداری کند. در این حالت، بازیگر می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه و بر علیه سازنده فیلم و تئاتر اقامه دعوا کند. بازیگر با اقامه دعوا می‌تواند حق الزحمه خود و خسارت دیرکرد پرداخت آن را از سازنده فیلم و تئاتر (کارفرما) بگیرد.

بازیگر در زمان امضای نمونه قرارداد با بازیگران می‎تواند شرط کند که در صورت عدم پرداخت به موقع حق‌الزحمه‌، حق فسخ قرارداد را پیدا خواهد کرد. برای مثال، بازیگر در قرارداد قید می‌کند که اگر تا یک ماه بعد از امضای قرارداد، حق الزحمه به او پرداخت نشود، از حق فسخ قرارداد بازیگری برخوردار خواهد بود.

بازیگر تنها زمانی مستحق دریافت تمام حق‌الزحمه‌ خود است که تمام تعهدات و وظایف خود را مطابق با برنامه زمانی قرارداد انجام داده باشد. بنابراین بازیگری که بدون دلیل موجه از حضور در تمرین‌ها و صحنه خودداری می‌کند و با تاخیر خود باعث تاخیر در روند انجام پروژه می‌شود از نظر قانونی مستحق دریافت تمام حق‌الزحمه نیست.

راهکار قانونی در هنگام خودداری بازیگر از ایفای نقش چیست؟

بازیگر پس از امضای فرم مخصوص قرارداد با بازیگر متعهد به نقش افرینی در صحنه فیلم و تئاتر می‌شود. در مواردی ممکن است که بازیگر، بعد از امضای قرارداد در صحنه فیلم برداری یا اجرای نمایش حاضر نشود و از نقش آفرینی در فیلم تئاتر خودداری کند. خودداری و تاخیر بازیگر از حضور در صحنه فیلم برداری یا اجرای نمایش، می‌تواند موجه یا غیر موجه باشد. در ادامه درباره هر کدام از این شرایط توضیح خواهیم داد:

تاخیر موجه در قرارداد با بازیگران

در تاخیر موجه، مانعی برای حضور و نقش آفرینی بازیگر به وجود می‌آید که خارج از اراده و کنترل او است. برای مثال؛ در اثر وقوع تصادف دست و پای بازیگر شکسته می‌شود و نمی‌تواند مطابق با برنامه زمانی در صحنه فیلم برداری یا اجرای نمایش حاضر شود. در تاخیر موجه بازیگر، مدت قرارداد بازیگری تمدید می‌شود و از بازیگر خسارت گرفته نمی‌شود. در تاخیر موجه، بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر می‌توانند با توافق یکدیگر قرارداد مربوط به بازیگری را به هم بزنند که در اصطلاح حقوقی به آن اِقاله قرارداد گفته می‌شود.

تاخیر غیر موجه در قرارداد

در تاخیر غیر موجه، بازیگر بدون آنکه دلیل موجهی داشته باشد در صحنه فیلم برداری حاضر نمی‌شود یا از اجرای تئاتر خودداری می‌کند. در تاخیر غیر موجه بازیگر، مدت قرارداد تمدید نمی‌شود و از بازیگر خسارت گرفته می‌شود. بنابراین در تاخیر غیر موجه، سازنده فیلم و تئاتر می‌تواند بر علیه بازیگر اقامه دعوا کند و بخواهد که قانون حضور شخص در صحنه فیلم برداری و اجرای نمایش را الزامی کند.

اگر الزام قانونی بازیگر ممکن نشد، سازنده فیلم و تئاتر با بازیگر دیگری قرارداد تنظیم می‌کند. در این حالت، سازنده فیلم و تئاتر می‌تواند خساراتی که در اثر تاخیر غیر موجه بازیگر به او (سازنده فیلم تئاتر) وارد شده است را از بازیگر بگیرد. برای مثال، سازنده فیلم و تئاتر می‌تواند حق‌الزحمه بازیگر دوم و هزینه‌های اضافه‌ایی که بابت تاخیر در انجام پروژه ساخت فیلم بر او (سازنده فیلم و تئاتر) وارد شده است را از بازیگر بگیرد.

شرایط قانونی انصراف بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر از نمونه قرارداد بازیگری در تئاتر چگونه است؟

در قانون مدنی، قراردادها براساس قابلیت دوام و بقاء آن‌ها در یک دسته بندی کلی به قراردادهای جایز و لازم تقسیم می‌شوند.

قراردادهای لازم به صورت قطعی و غیر قابل انحلال تنظیم می‌شوند.

قراردهای جایز، قطعی و لازم الاجرا نیستند. هریک از طرفین قرارداد جایز می‌توانند آن را منحل کنند.

قانون گذار به دلیل حفظ نظم اجتماعی، اقتصادی و تجاری جامعه اصل را بر لازم بودن قراردادها گذاشته است.

مطابق با اصل لازم بودن قراردادها، قرارداد بازیگری به صورت قطعی، لازم‌الاجرا و غیر قابل انحلال تنظیم می‌شود. بنابراین بعد از تنظیم قرارداد مربوط به بازیگری هیچ یک از بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر، حق انحلال و برهم زدن قرارداد را ندارند و باید به تمام تعهدات و وظایف قراردادی خودشان عمل کنند. تنها راه حل قانونی برای برهم زدن قراردادهای بازیگری از سوی بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر، فسخ آن است. فسخ قرارداد‌های بازیگری تنها در مواردی امکان پذیر خواهد شد که قانون گذار اجازه داده باشد.

قانون گذار به بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر اجازه داده است که در هنگام تنظیم قرارداد بازیگری حق فسخ آن را پیش بینی کنند. برای مثال، سازنده فیلم و تئاتر در متن قرارداد مربوط به بازیگری قید می‌کند که تا یک هفته بعد از تنظیم قرارداد، حق فسخ آن را داشته باشند.

لازم به ذکر است که مدت حق فسخ قراردادهای بازیگری باید دقیق و مشخص باشد. مجهول یا نامعلوم بودن مدت حق فسخ، باعث باطل و بی اثر شدن قراردادهای بازیگری می‌شود.

حق فسخ قراردادهای بازیگری می‌تواند به نفع بازیگر، سازنده فیلم و تئاتر، هردوی آن‌ها یا شخص ثالث شرط شود. منظور از شخص ثالث، شخصی غیر از سازنده فیلم و تئاتر و بازیگر است. برای مثال، بازیگر در هنگام تنظیم و امضای قرارداد مربوط به بازیگری قید می‌کند که خودش، مدیر ‌برنامه‌اش یا هردوی آن‌ها تا یک هفته بعد از امضای قرارداد حق فسخ آن را داشته باشند. مدیر برنامه در اینجا شخص ثالث است.

همچنین قانون گذار به طرفین قراردادهای لازم اجازه داده است که با تواقق یکدیگر قرارداد را منحل کنند. در اصطلاح قانونی به انحلال قرارداد با موافقت طرفین آن، اِقاله گفته می‌شود. بنابراین، بازیگر و سازنده فیلم و تئاتر با موافقت یکدیگر می‌توانند قرارداد مربوط به بازیگری را اِقاله کنند.

یک پیشنهاد برای انجام این قرارداد

همانطور که در این مقاله نیز توضیح دادیم، قرارداد حاضر از جمله قراردادهایی است که لازم است به دقت و مطابق با توافقات طرفین تهیه و تنظیم شود. علاوه براین، لازم است که محتوای قرارداد نیز دقیقا مطابق با قانون باشد. به همین دلیل، مناسب‌ترین اقدام در خصوص این قرارداد، بهره برداری از خدمات تنظیم قرارداد و همچنین خدمات مشاوره حقوقی تلفنی است. بعد از ثبت درخواست، با شما ارتباط می‌گیریم.