جریمه غیبت کارگر در قانون کار چیست و آیا می‌توانیم کارگر را جریمه کنیم؟
یکی از مهمترین مشکلات رایج در سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی و غیر دولتی، بی نظمی کارکنان در ورود و خروج است. غیبت کارگر نیز یکی از مهمترین موضوعاتی است که باعث ایجاد بی نظمی و اختلال در روند کار شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و غیر خصوصی می‌شود. غیبت به این معنا است که کارپذیر بدون اطلاع قبلی و همچنین بدون آنکه دلیل موجهی داشته باشد، برای یک یا چند روز در محل کار خودش حاضر نشود. می‌توان گفت کارگری که به صورت غیر موجه در محل کار حاضر نشده در واقع به تعهدات و مسئولیت‌های کاری خود عمل نکرده است. جریمه غیبت کارگر در واقع ضمانت اجرایی است که در صورت غیبت غیر موجه کارپذیر به او تحمیل می‌شود.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که ورود و خروج به موقع از محل کار، یکی از مهمترین تعهدات کارگر در مقابل کارفرما است. در برخی از موارد، عدم رعایت مقررات ورود و خروج به منزله غیبت کارپذیر در نظر گرفته می‌شود.
در این مقاله با معنا و مفهوم غیبت غیر قانونی کارگران و ضمانت اجرای آن، آشنا می‌شویم. عدم حضور در محل کار، یکی از مشکلات متداول در روابط کارگری و کارفرمایی است. بنابراین اگر به هر طریقی قرارداد استخدام امضا می‌کنید؛ چه کارفرما و چه کارگر باشید، باید از شرایط تحقق غیب از کار و میزان جریمه آن اطلاعات دقیقی کسب کنید. در این مقاله این موارد را بررسی می‌کنیم.
علاوه براین، از دیگر مشکلات عمده در روابط استخدامی، مساله تاخیر کارگر (روی لینک بزنید) است که پیشنهاد می‌کنم مقاله مرتبط با آن را نیز مطالعه کنید.
آیا تاخیر و تعجیل در تعیین جریمه غیبت کارگر موثر است؟
قرارداد کار ، قراردادی شفاهی یا مکتوب است که میان کارپذیر و کارفرما تنظیم می‌شود و حدود وظایف و مسئولیت‌های آن‌ها را مشخص می‌کند. مشخص کردن ساعات ورود و خروج کارپذیر به محل کار، یکی از مهمترین موضوعاتی است که باید در قرارداد کار درباره آن تعیین تکلیف شود. کارپذیر باید مطابق با شرایط و ضوابط مقرر در آیین نامه در محل کار خودش حاضر شود. تاخیر به معنای عدم حضور به موقع در محل کار و تعجیل نیز به معنای عدم خروج به موقع از محل کار است. به عبارت دیگر، تعجیل به این معنا است که کارپذیری زودتر از موعد مقرر از محل کار خارج شود. کارگری که در ورود به محل کار، تاخیر و نسبت به خروج از آن نیز تعجیل داشته نیز ممکن است در برخی شرایط خاص، تحت شمول مقررات جریمه غیبت کارگر در قانون کار قرار بگیرد.
اهمیت وجود و رعایت آیین نامه برای جلوگیری از جریمه غیبت کارگر
رعایت نظم و انضباط یکی از مهمترین عوامل در موفقیت و رشد تمام مشاغل و کسب و کارها است. عدم رعایت نظم و انضباط باعث می‌شود که مشاغل و کسب و کارها نتوانند به اهداف مورد نظر خودشان دست پیدا کنند. یکی از مهمترین موضوعاتی که باعث ایجاد برقراری نظم و انضباط در محیط کاری می‌شوند، حضور به موقع کارکنان است. شرکت‌ها و دیگر سازمان‌های دولتی و غیر دولتی، مقررات خاصی برای ورود و خروج کارکنان خود دارند که در اصطلاح به آن، آیین نامه انضباطی گفته می‌شود. کارکنان یک نهاد، شرکت، سازمان یا کارگاه موظف هستند که مطابق با شرایط آیین نامه، در محل کار خودشان حاضر شوند.
همچنین، قانونگذار در ماده 27 قانون کار، تمام پرسنل و کارکنان را ملزم به رعایت آیین نامه انضباطی محل کار کرده است. ضمانت اجرای عدم رعایت مقررات و دستورات آیین نامه انضباطی محل کار نیز در این ماده مشخص می‌شود.
بنابراین، می‌توان گفت که آیین نامه انضباطی در واقع مجموعه قوانین و مقرراتی است که توسط کارفرما یا هیئت مدیره شرکت تهیه شده است و تمام پرسنل ملزم به رعایت آن هستند. بنابراین، عدم رعایت آیین نامه انضباطی در واقع یکی از معیارهای تعیین جریمه غیبت کارگر است.
در قانون کار منظور از جریمه غیبت کارگر چیست؟
قانون کار، جنبه حمایتی دارد. یعنی اکثر قواعد و مقررات قانون کار برای حمایت از حقوق کارپذیران وضع شده است. با این حال، قانونگذار در برخی از مواد قانون کار، حقوق و منافع کارفرمایان را نیز در نظر می‌گیرد. به عبارت دیگر، برخی از مقررات قانون کار از حقوق کارفرمایان حمایت می‌کنند. مقررات مربوط به جریمه غیبت کارگر یکی از آن دسته مقرراتی است که با هدف حمایت از حقوق کارفرمایان تعیین می‌شود. در همین راستا، قانونگذار به کارفرما اجازه می‌دهد که در صورت وجود دلایل موجه نسبت به اخراج کارپذیر اقدام کند. غیبت غیر موجه یکی از دلایل قانونی است که کارفرما می‌تواند برای اخراج کارپذیر به آن استناد کند. بنابراین، می‌توان گفت که اخراج در واقع شدید‌ترین جریمه غیبت کارگر در قانون کار است. کارفرما برای اخراج کارگری که به صورت غیر موجه تاخیر کرده است، باید مراحل و تشریفات زیر را طی کند:
- غیبت کارگر غیر موجه باشد و او با میل و اراده خودش در محل کار حاضر نشود؛
- کارفرما در ابتدا باید به کارپذیری که بدون داشتن عذر موجه در محل کار حاضر نشده است، اخطار کتبی بدهد؛
- کارگر به اخطار کتبی کارفرما توجهی نداشته باشد و همچنان به صورت غیر موجه تاخیر کند؛
- شورای اسلامی کار، موافقت خودش را با اخراج کارپذیر اعلام کرده باشد؛
- کارفرما تمام حقوق، مطالبات و حق سنوات آن کارگر را پرداخت کند.
آیا کسر از حقوق می‌تواند جریمه غیبت کارگر در قانون کار باشد؟
با توجه به آنچه که در مطالب بالا گفتیم، جریمه غیبت کارگر زمانی موضوعیت پیدا می‌کند که کارپذیری بدون اطلاع قبلی و همچنین بدون آنکه عذر موجهی داشته باشد، برای یک یا چند روز در محل کار حاضر نمی‌شود. همچنین به این نکته اشاره کردیم که تاخیر چند ساعته کارپذیر نیز می‌تواند تحت شمول مقررات غیبت غیر موجه قرار بگیرد.
همان گونه که گفتیم، غیبت غیر موجه به معنای نقض تعهدات مقرر در قرارداد کار از سوی کارگر است. به عبارت دیگر، کارگری که به صورت غیر موجه غیبت می‌کند یا نسبت به ورود و خروج از محل کار، تاخیر یا تعجیل دارد، در واقع به قسمتی از تعهداتی که در برابر کارفرما داشته، عمل نکرده است. کسر از حقوق نیز می‌تواند جریمه غیبت کارگران باشد. به این معنا که کارفرما می‌تواند قسمتی از حقوق کارگری که به صورت غیر موجه تاخیر کرده است را کسر کند. مبلغی که از حقوق کارگر کسر می‌شود به مقررات و دستورات آیین نامه انضباطی محل کار بستگی دارد. همچنین، توافقات کارفرما و کارگر در قرارداد کار می‌تواند در تعیین مبلغی که از حق الزحمه او کسر می‌شود، موثر باشد.
مراتب و مراحل کسر از حقوق
مراتب و مراحل کسر کردن از حقوق کارگر به علت عدم حضور غیر موجه او در محل کار را به ترتیب بیان می‌کنیم:
- کسر از حقوق و مزایای قانونی کارپذیر به ازای مدت غیبت و به همراه اخطار شفاهی کارفرما؛
- عدم پرداخت کامل حقوق و مزایای قانونی کارپذیر به ازای مدت غیبت و به همراه اخطار کتبی با درج در پرونده؛
- کسر از حقوق و مزایای قانونی کارپذیر به همراه توبیخ کتبی و درج در پرونده؛
- اخراج کارگر پس از کسب موافقت شورای اسلامی کار.
رسیدگی به اختلافات ناشی از جریمه غیبت کارگر در صلاحیت کدام مراجع قانونی است؟
در ابتدا باید بگوییم که رسیدگی به اختلافات ناشی از جریمه غیبت کارگر در صلاحیت مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما مستقر در اداره کار است. مطابق با شرایط و مقررات قانون کار، کارفرما و کارپذیر برای حل و فصل اختلافات ناشی از جریمه غیبت کارگران باید مراحل زیر را طی کنند:
- مراجعه به شورای اسلامی کار: در شورای اسلامی کار سعی خواهد شد که اختلافات میان کارفرما و کارپذیر در حضور شخص ثالث و به صورت کدخدامنشانه و مسالمت آمیز حل و فصل شود؛
- طرح اختلاف در هیات تشخیص اداره کار : این هیات یکی از مراجع حل اختلاف مستقر در اداره کار است که اختلافات ناشی از جریمه غیبت کارگر را مورد رسیدگی قرار می‌دهد و برای حل و فصل آن رای صادر می‌کند؛
- تجدید نظر خواهی در هیات حل اختلاف: هیات حل اختلاف اداره کار در واقع مرجع تجدید نظر خواهی نسبت به آرای صادر شده از هیات تشخیص است. بنابراین اگر کارفرما و کارپذیری که به صورت غیر موجه غیبت کرده، قصد اعتراض و تجدید نظرخواهی نسبت به رای صادره از هیات تشخیص را داشته باشند، باید به هیات حل اختلاف مراجعه کنند؛
- فرجام خواهی در دیوان عدالت اداری: این دیوان، مرجع فرجام خواهی و اعتراض نسبت به رای صادره از هیات حل اختلاف است. بنابراین اگر کارفرما یا کارگری که غیبت کرده است، قصد فرجام خواهی و اعتراض نسبت به رای صادره از هیات حل اختلاف را داشته باشد، باید به دیوان عدالت اداری مراجعه کند.
خوب است بدانیم
تنظیم دقیق و همه جانبه قرارداد کار می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری از بروز اختلاف میان کارفرما و کارپذیر داشته باشد. به همین دلیل، تنظیم دقیق و همه جانبه قرارداد کار بسیار دارای اهمیت است. همچنین، آشنایی با قانون کار و دیگر قوانین مرتبط با آن مانند قانون تامین اجتماعی نیز از شرایط لازم برای تنظیم انواع قرارداد کار است. بنابراین تنظیم قرارداد کار باید به افرادی واگذار شود که در زمینه مقررات و حقوق کار متخصص هستند.
برای تهیه و نوشتن یک قرارداد اختصاصی که مطابق با شرایط شما تنظیم شده باشد، می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی رکلا استفاده کنید.
همچنین برای آشنایی با ضوابط و شرایط حاکم بر قرارداد کار نیز می‌توانید با وکلای ما در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی در تماس باشید.
