انواع قرارداد پروژه ؛ برای انعقاد این قراردادها به چه مواردی باید توجه داشت؟
همانطور که می‌دانید، ساخت بناها، سدها، راه‌ها، پالایشگاه‌ها و به طور کلی هر پروژه خرد و کلانی که به تخصص مهندسی نیاز دارد، توسط کارفرما و مقاطعه‌کار انجام می‌شود. برای انجام پروژه‌های عمرانی یا مهندسی، لازم است که قراردادی تنظیم شود. انواع قرارداد پروژه را می‌توان از جهت‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. آگاهی نسبت به این تقسیم‌بندی موجب تنظیم قراردادهای کاربردی، دقیق و متناسب با اهداف مدنظر طرفین می‌شود. این قراردادها اغلب یکی از انواع قرارداد پیمانکاری هستند. پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با این نوع قرارداد، ابتدا با زدن روی لینک، مقاله اختصاصی مربوط به آن را در مجله حقوقی رکلا مطالعه کنید.
تعداد زیادی از پروژه‌های مربوط به ساخت و بازسازی را‌ه، پل، ساختمان و پروژه‌های سنگین توسط کارفرما به مقاطعه‌کار واگذار می‌شود. کارفرما وظیفه دارد هدف خود را به مقاطعه‌کار اعلام کند و منابع مالی مورد نیاز را در اختیار او قرار دهد یا مقاطعه‌کار نیز موظف است پروژه را مطابق با اهداف کارفرما پیش ببرد و آن را در موعد مقرر تحویل دهد.
آشنایی ابتدایی با انواع قرارداد پروژه با ذکر مثال
تصور کنید قرارداد ساخت استخر میان مقاطعه‌کار و کارفرما منعقد می‌شود. کارفرما طرح مورد نظر و اهداف خود را بیان می‌کند. همچنین متعهد می‌شود که هزینه‌های احداث استخر را به طور کامل بپردازد. در مقابل، مقاطعه‌کار متعهد می‌شود با استفاده از تخصص نیروی انسانی متعهد و تجهیزات مناسب این پروژه را در زمان مقرر به کارفرما تحویل دهد.
آن‌ها می‌توانند برای این قرارداد ضمانت اجرایی نیز تعیین کنند. این مورد یکی از نمونه‌های انواع قرارداد پروژه است.
اگر کارفرما به موجب قرارداد عمرانی، سدسازی بر روی یک رودخانه را به مقاطعه‌کار واگذار کند، مقاطعه‌کار مکلف است شرایط احداث سند بر رودخانه را مورد بررسی قرار دهد. سپس با استفاده از تجهیزات و نیروی متخصص سدسازی را آغاز کند. مقاطعه‌کار باید سدسازی را به صورت اصولی و کاملا دقیق انجام دهد. این مورد نیز یکی دیگر از انواع قرارداد پروژه های عمرانی محسوب می‌شود.
پیش‌تر در مقاله‌ای با عنوان انواع قرارداد ، تلاش کردیم انواع قراردادها را معرفی کنیم. در این مقاله به صورت اختصاصی به آشنایی با انواع قراردادهای پروژه محور می‌پردازیم.
تقسیم‌بندی انواع قرارداد پروژه
انواع قراردادها در پروژه بر اساس ترکیب عوامل مختلف، تقسیم کار بین افراد، تعهدات و شیوه پرداخت هزینه‌ها در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرد. امروزه انعقاد قراردادهای مربوط به پروژه افزایش چشمگیری داشته است. به همین دلیل شناخت و آگاهی نسبت به این قراردادها موضوعی ضروری محسوب می‌شود. انتخاب مناسب قرارداد مربوط به پروژه و انعقاد آن می‌تواند هزینه‌های پروژه را تا حد زیادی کاهش دهد. همچنین این اقدام موجب کاهش زمان اجرای پروژه خواهد شد. هر قرارداد پروژه دارای خصوصیات و شرایط منحصر به فردی است. برای اینکه پروژه به درستی پیش برود، باید این قرارداد مطابق با نیاز کارفرما و بر اساس شرایط و امکانات موجود، منعقد شود.
انواع قرارداد پروژه را می‌توان از سه بعد، نحوه تعیین منابع مالی، روش اجرا و نحوه پرداخت هزینه‌ها مورد بررسی قرار داد. انعقاد قراردادی که ابعاد پروژه را به درستی پوشش دهد، می‌تواند در موفقیت آن تأثیرگذار باشد. در حقیقت لازم است کارفرما و شخصی که قرار است تخصص خود را در این پروژه به کار بگیرد، قراردادی مطابق با اهداف و امکانات پروژه تنظیم کنند.
قرارداد پروژه چیست؟
این قرارداد توافق‌نامه‌ای است که طرفین در آن تعهدات و شرایط خود را بیان می‌کنند. در این توافق‌نامه یک یا چند شخص در مقابل یک یا چند شخص دیگر تعهداتی را مطرح خواهند کرد و هر دو طرف آن را قبول می‌کنند. هر کدام از طرفین قرارداد در مقابل یکدیگر مسئولیت‌هایی دارند.
تعداد زیادی از کارفرمایان برای رسیدن به هدف موردنظر خود، از افراد متخصص استفاده می‌کنند. این افراد به عنوان مقاطعه‌کار در راستای هدف کارفرما عمل خواهند کرد. انواع قرارداد پروژه مطابق با شرایط خاص پروژه و براساس توافقات طرفین تنظیم می‌شوند. تعداد زیادی از افراد برای انجام پروژه، قراردادی را امضاء می‌کنند. در این قرارداد، توافقات و شروط هر کدام از آن‌ها مطرح می‌شود. سپس هر دو طرف آن را امضا خواهند کرد.
انواع قراردادها در پروژه
به وجود آمدن قراردادهای مختلف عمرانی اعم از تک عاملی، دو عاملی، سه عاملی، چهار عاملی و سایر قراردادهای مختلف، موجب شده است که شرکت‌ها، کارفرما و مقاطعه‌کار، در انتخاب قرارداد موردنظر شان دچار سردرگمی شوند. در این متن هر کدام از قراردادهای مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهیم و معایب و مزایای هر کدام را بیان خواهیم کرد. کارفرما و مقاطعه‌کار، می‌توانند براساس اهداف پروژه، هر یک از قراردادهای مربوط به هدف خود را تنظیم کنند.
قرارداد تک عاملی یا امانی؛ از انواع قرارداد پروژه
قرارداد تک عاملی یکی از انواع قرارداد پروژه است. در این روش کارفرما خودش خدمات مربوط به ساخت و مدیریت را انجام می‌دهد. یعنی کارفرما راسا عوامل اجرایی لازم اعم از نیروی انسانی، ماشین‌آلات، تجهیزات ساختمانی را فراهم می‌کند و مدیریت پروژه را بر عهده دارد. در واقع می‌توان گفت در این روش کارفرما بر اساس امکاناتی که در اختیار دارد، پروژه را مدیریت می‌کند. این قرارداد برای پروژه‌های کوچک تنظیم می‌شود. قرارداد امانی به عنوان یکی از انواع قرارداد پروژه های عمرانی است که به نام قرارداد خود اجرا نیز شهرت دارد.
در این روش هزینه‌های مربوط به پیگیری و استخدام مقاطعه‌کار حذف می‌شود و هزینه اجرا به درستی مشخص نیست. علاوه بر آن تضمینی برای اتمام کار در موعد مقرر وجود ندارد. این روش برای پروژه‌های ساده مناسب‌تر است. افرادی که در زمینه مدیریت سابقه و تجربه بیشتری دارند، تا حد ممکن این روش را برای اجرای پروژه‌های خود انتخاب نمی‌کنند. به دلیل اینکه در این قرارداد بیشترین مسئولیت متوجه کارفرما و افراد تحت استخدام او است.
اگر تمام مراحل یک پروژه پیمانی صرفا توسط یک نفر انجام شود، قرارداد پیمانکاری تک نفره می‌تواند مثال خوبی برای این نوع قراردادها باشد.
قرارداد دو عاملی؛ از انواع قرارداد پروژه
یکی دیگر از انواع قرارداد پروژه قرارداد دو عاملی است. این شیوه به عنوان یکی از روش‌های نوین جهت مدیریت پروژه محسوب می‌شود. در این روش کارفرما مسئولیت چندانی ندارد اما در ابتدا نظر کلی خود را در مورد ایجاد طرح، تدوین و تعیین می‌کند. سپس سایر مراحل تحقق طرح را به مقاطعه‌کار محول خواهد کرد.
در این روش کارفرما مسئولیت‌های سنگین از قبیل خرید تجهیزات، عملیات ساخت، نصب و راه‌اندازی را به طرف مقابل و واگذار می‌کند. در پروژه‌هایی که از پیچیدگی خاصی برخوردار هستند، از این روش استفاده می‌شود. به دلیل اینکه تمام امور به مقاطعه‌کار سپرده خواهد شد.
معمولاً در قرارداد این پروژه نوشته می‌شود که کارفرما مسئولیتی در قبال صحت اطلاعات ندارد و اطلاعات صرفاً جهت اطلاع بیان شده است. در روش دو عاملی مطالعات اولیه توسط کارفرما یا مشاور او صورت می‌گیرد. سپس مقاطعه‌کار از طراحی تا انتهای اجرا را برعهده دارد.
در این شیوه از قرارداد، مقاطعه‌کار مسئولیتی در مورد فازهای قبلی پروژه ندارد. اگر هزینه‌ای در زمینه مطالعات قبلی به پروژه تحمیل شود، این هزینه‌ها بر عهده کارفرما خواهد بود. قرارداد دو عاملی سبب صرفه‌جویی در زمان می‌شود. هماهنگی طراحی و اجرا در این شیوه وجود دارد و کمترین ریسک متوجه کارفرما است.
قرارداد مدیریت پروژه می‌تواند یکی از انواع این مدل قرارداد پروژه باشد.
روش قرارداد سه عاملی
یکی دیگر از انواع قرارداد پروژه قرارداد سه عاملی است. در این شیوه کارفرما، مشاور و مقاطعه‌کار حضور دارند. این روش به عنوان شیوه سنتی یا متعارف برای اجرای پروژه‌ها محسوب می‌شود. در این نوع از قرارداد، مسئولیت و ریسک هماهنگی بین طراحی و اجرا بر عهده کارفرما است.
در این شیوه کارفرما طراحی را توسط مشاور انجام می‌دهد و بعد پروژه برای اجرا به مقاطعه‌کار واگذار می‌شود. کارفرما مسئولیت تأمین منابع مالی را بر عهده دارد. روش سه عاملی پرکاربردترین شیوه از انواع قرارداد پروژه است. کارفرما در این شیوه از اجرای پروژه مسئولیت هماهنگی میان مشاور و مقاطعه‌کار را برعهده می‌گیرد.
روش چهار عاملی
یکی دیگر از انواع قرارداد پروژه روش چهار عاملی یا مدیریتی است. در این شیوه علاوه بر کارفرما، مشاور و مقاطعه‌کار، عامل چهارمی نیز وجود دارد. عامل چهارم قسمتی از مسئولیت‌های کارفرما را بر عهده می‌گیرد. وظیفه این نهاد یا سازمان مدیریت و کنترل پروژه است. این نهاد باید بین طرح و ساخت ایجاد هماهنگی کند. استفاده از این روش ریسک کارفرما و مسئولیت او را کاهش می‌دهد.
پیشنهاد ما
تنظیم قراردادهای عمرانی و پروژه‌ای یک کار تخصصی است. طرفین باید به طور دقیق و با توجه به هدف خود این قراردادها را تنظیم کنند تا به مشکلات پس از آن گرفتار نشوند. مجموعه رکلا به صورت تخصصی تنظیم انواع قرارداد را انجام می‌دهد.
چنانچه قصد دارید در خصوص قراردادهای پروژه‌ای اطلاعاتی کسب کنید، بهتر است سوالات حقوقی خود را با مشاوران رکلا در میان بگذارید. این اقدام موجب افزایش آگاهی شما در خصوص جنبه حقوقی قراردادهای عمرانی خواهد شد. به این منظور می‌توانید درخواست خود را جهت مشاوره حقوقی تلفنی در وب سایت رکلا ثبت کنید.
شما می‌توانید تنظیم قراردادهای مربوط به پروژه‌های عمرانی را از صفر تا صد به تیم حقوقی رکلا واگذار کنید. مشاور حقوقی یا وکیل مربوطه با استفاده از تخصص و تجربه خود، قراردادی دقیق و کارآمد را برای شما تنظیم خواهند کرد. برای ثبت درخواست، روی لینک تنظیم قرارداد اختصاصی بزنید.
در صورتی که در مورد این مطلب سوالی دارید، می‌توانید پرسش خود را قسمت ثبت سوال مطرح کنید. کارشناسان ما پاسخگوی شما خواهند بود.