جایگاه اجتماعی و شغلی مهندس ناظر معماری به همراه شرح وظایف این نیروی متخصص
کلیه ساخت و سازهایی که در کشور انجام می‌گیرند، از مراحل ابتدایی تا انتهای پروژه ساخت، به طور قطع باید تحت نظارت یک مهندس ناظر معماری اجرا شوند. شغل مهندس ناظر، یکی از مشاغل حساس و دارای اهمیت است چرا که کوچک‌ترین سهل انگاری ممکن است خسارات و عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته باشد. از این رو فرد شاغل در این حرفه باید به صورت مستمر در محل حاضر شود و تمام فرآیند ساخت و طراحی یک پروژه عمرانی را مورد ارزیابی و بررسی دقیق قرار دهد تا در صورت لزوم، تذکرات یا اقدامات مورد نیاز را به موقع، اعمال کند. مهندسان ناظر همچنین وظیفه دارند که گزارشات کلیه فعالیت‌ها و عملکردهای خود را در پایان کار، به سازمانهای مربوطه ارائه دهند. حال در ادامه مقاله، توضیحات جزئی‌تری درباره وظایف مهندس ناظر معماری ساختمان و همینطور میزان اهمیت و کارآیی این حرفه ارائه خواهیم کرد.
علاوه بر موضوع این مقاله، پیشنهاد می‌کنیم که مقالات مرتبط دیگر با این حوزه کاری مانند مقاله قرارداد کار مهندس عمران و مدیریت پروژه عمران را مطالعه کنید. این قبیل قراردادها برای انجام پروژه‌های عمرانی و ساخت و ساز، کاربرد زیادی دارند.
به چه کسی مهندس ناظر معماری می‌گویند؟
به شخصی که وظیفه نظارت و همچنین انجام اقدامات لازم در راستای تطابق طرح‌های عمرانی با نقشه‌ها و برنامه‌های تایید شده توسط سازمانهای مربوطه را دارد، مهندس ناظر معمار می‌گویند. فردی که در این حوزه فعالیت می‌کند به جهت برخورداری از صلاحیت لازم برای این کار، باید حتما دارای پروانه اشتغال از سازمان نظام مهندسی و همینطور شهرداری داشته باشد.
مهندس ناظر معماری چه اختیاراتی دارد؟
خدماتی که مهندس ناظر برای صحیح اجرا شدن یک پروژه ساخت و ساز انجام می‌دهد معمولا بر اساس قوانین ناظر بر فعالیت او و همچنین قراردادی است که بین طرفین (مالک و مهندس) منعقد می‌شود. شخص مربوطه به محض صادر شدن پروانه اجرایی شدن پروژه موظف است که تا اتمام کار، به صورت مستمر مطابق طرح‌های تایید شده تمام مراحل ساخت و ساز را تحت نظارت دقیق خود قرار دهد. به همین جهت فرد مورد نظر باید علاوه بر دانش و سواد آکادمیک از تجربه و سوابق کافی در این زمینه نیز برخوردار باشد.
مراحلی که مهندسین ناظر معماری برای نظارت بر فرآیند ساخت و ساز یک پروژه عمرانی انجام می‌دهند، معمولا شامل سه مرحله نظارت هنگام اجرای فرآیند، نظارت در حین کار و همینطور نظارت در پایان پروژه است که در هر یک از این مراحل وظایف مهندس ناظر معماری ساختمان متفاوت است. در ادامه تمام مراحل فوق را به تفصیل شرح خواهیم داد.
وظایف مهندس ناظر معماری ساختمان
نظارت بر مراحل ساخت و ساز یک پروژه ساختمانی طبق قوانین تعیین شده باید توسط چهار مهندس ناظر انجام شود که هر یک نیز موظف هستند در ساعات کاری خود به طور کامل در محل حضور مداوم داشته باشند. با این حال، ممکن است در برخی مواقع به صورت تک نفره نیز حاضر باشند که در این حالت، وظايف مهندس ناظر معماري شامل انجام کلیه اقدامات اعم از نقشه برداری، تاسیسات فنی، برقی و مکانیکی، سازه، طراحی و معماری می‌شود.
در حالیکه نظارت بر عملیات عمرانی توسط چهار نفر صورت گیرد، یکی از مهندسان (معماری یا عمران) فارغ از فعالیت‌های شخصی خود به عنوان هماهنگ کننده، اقداماتی همچون مکاتبات با مراجع مربوطه و با سایر مهندسان ناظر، ثبت و ارائه گزارشات لازم به سازمان‌هایی همچون شهرداری و غیره را بر عهده می‌گیرد. از این رو وظایف مهندس ناظر معماری ساختمان یا ناظر هماهنگ کننده به طور خلاصه شامل مواردی می‌شود که در ادامه توضیح می‌دهیم.
تعهدات و مسئولیت‌های این نیروی متخصص
- نظارت و مدیریت بر کیفیت اجرایی پروژه؛
- هماهنگ کردن جلسات گفتگو با سایر ناظرین و مدیران مربوطه؛
- مطمئن شدن از اجرای عملیات عمران توسط سازندگان دارای صلاحیت؛
- بازدید از محل مورد نظر، قبل از آغاز شدن عملیات اجرایی؛
- ارتباط مستمر و پیوسته با ناظران دیگر و اطلاع رسانی‌های لازم به آن‌ها؛
- شناسایی و بررسی پروژه از لحاظ کیفیت؛
- صدور تاییدیه شروع به کار؛
- آغاز عملی پروژه ساختمانی.
شرح وظایف مهندس ناظر معماری
همانطور که در مطالب فوق نیز اشاره کردیم، مهندسان ناظر برای تایید یک پروژه ساخت و ساز باید از ابتدای شروع عملیات تا اتمام آن، طی مراحل مختلفی پروژه مربوطه را نظارت و کنترل کنند. از این رو برای واضح‌تر مشخص شدن مسئولیت‌های شاغلین این حوزه در ادامه شرح وظایف مهندس ناظر معماری که طی سه مرحله انجام می‌شود را به صورت جزئی‌تر بیان خواهیم کرد.
مسئولیت‌های مهندسان ناظر معماری به صورت مرحله به مرحله
در ادامه مراحل انجام مسئولیت‌ها و تعهدات یک مهندس ناظر معماری را شرح خواهیم داد:
مرحله نخست: نظارت بر اجرای پروژه
- برگزار کردن جلسه گفتگو با کارفرما، مهندسین و مجریان دارای صلاحیت، طراحان و اشخاص مرتبط دیگر و همچنین معاشرت با آن‌ها؛
- اخذ نقشه‌های اجرایی و مدارک رسمی از ناظر هماهنگ کننده؛
- بررسی و ارزیابی نقشه‌های آماده اجرا و همچنین تطابق آن‌ها با طرح‌های تعیین شده؛
- تهیه و تنظیم برنامه نظارتی و اجرایی؛
- ثبت گزارشات مربوطه برای سازمانهای مورد نظر؛
- گرفتن تاییدیه زمین از مهندس نقشه بردار و تطابق آن با نقشه تعریف شده.
نظارت بر عملیات در حال انجام، مرحله دوم از شرح وظایف مهندس ناظر معماری
- پی سازی، کنترل ابعاد روی شناژها و همچنین محل نصب آسانسور؛
- نظارت و کنترل بر ابعاد تیرها ستون‌ها، محل باد بند‌ها، سازه‌ها و راه پله‌ها؛
- نظارت بر نحوه سفت کاری، ابعاد و اندازه دیوارها، سقف‌‌ها، عایق کاری دیوارها؛
- ارزیابی مواد و مصالح موردنیاز سفت کاری؛
- نظارت بر چگونگی اجرای جدول نازک کاری، سقف کاذب، جزئیات نماسازی؛
- کنترل و نظارت بر مراحل عایق کاری رطوبت سرویس‌های بهداشتی و اتاق‌ها؛
- نظارت و کنترل ابعاد و اندازه فضاهای معماری؛
- کنترل ارتفاع و ابعاد بخش‌های مربوط به اجرای تاسیساتی همچون لوله کشی‌ها.
مرحله سوم وظايف مهندس ناظر معماري
- بررسی و برطرف کردن عیوب و نقص‌های گزارش شده؛
- تدوین طرح معماری انجام شده؛
- و تهیه و تنظیم گزارشات اتمام کار و ارائه آن‌ها به مراجع مربوطه؛
- ارائه گزارش کتبی به مراجع مربوطه در صورت عدم رعایت نکات و اصول قانونی و فنی؛
- جایگزین و اجرا کردن مسئولیت‌های جدید به محض ابلاغ شرایط.
آینده شغلی و بازار کار مهندس ناظر معماری
رشد و پیشرفت در هر شغل و حرفه‌ای از جمله فرصت شغلی مهندس ناظر معمار تا حدود زیادی به شایستگی‌ها و توانمندی‌های فرد بستگی دارد. در واقع، می‌توان گفت بازار کار شاغلین این موقعیت شغلی بسیار گسترده است. به این صورت که این نیروی متخصص می‌تواند با کسب پروانه نظارت از مراجعی همچون نظام مهندسی و شهرداری، مسئولیت نظارت بر پروژه‌های عمرانی را بر عهده بگیرد. همچنین در صورت برخوردار بودن از تحصیلات عالی و کامل، این شرایط نیز وجود دارد که کسب و کار مستقل خود را راه اندازی کند یا در صورت داشتن رزومه و سابقه کاری منحصر به فرد با شرکت‌های دولتی و خصوصی به صورت قرارداد استخدام یا قرارداد پیمانکاری همکاری داشته باشد.
نکات حقوقی پایانی برای این فرصت شغلی
سمت شغلی مهندس ناظر معماری از جمله مشاغل مهم و کاربردی در جامعه است که جایگاه اجتماعی رضایت بخشی نیز دارد. به جهت اهمیت این حرفه در تایید امنیت سازه‌هایی که ساخته می‌شوند، از این رو فعالین این حرفه باید به دانش‌های مورد نیاز آن تسلط کامل داشته باشند. همچنین داشتن تجربه و رزومه کاری مناسب و حرفه‌ای نیز می‌تواند نقش قابل توجهی در چگونگی کارکرد شاغلان این حوزه داشته باشد. از طرف دیگر، شناخت و آگاهی از مسائل حقوقی حرفه و کار مهندس ناظر برای تمام افراد مشغول در این حوزه لازم و ضروری است.
اگر به هر طریقی تمایل دارید که همکاری خود را با اشخاص حقیقی یا حقوقی و موسسات خصوصی آغاز کنید، پیش از امضای هر قرارداد، در نظر داشته باشید که باید از مسائل قانونی آن مطلع باشید. در این راستا بهره‌مندی از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی برای شما کارآمد خواهد بود. علاوه براین، این امکان را نیز خواهید داشت که با ثبت درخواست تنظیم قرارداد اختصاصی ، نوشتن متن قرارداد را به مشاوران حقوقی و وکلای مجرب بسپارید.
در آخر، پیشنهاد می‌کنیم که اگر تجاربی از فعالیت در این سمت شغلی دارید، در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. همچنین اگر در راستای مقاله حاضر سوال دیگری دارید، برای ما بخش نظرات بنویسید.