قرارداد مشارکت شرعی از نظر قانونی چه شرایط خاصی دارد؟

قرارداد مشارکت شرعی ، یک قرارداد بسیار مهم است که در موارد متعددی میان مردم و شرکت‌ها تنظیم می‌شود. مساله شراکت، به اندازه‌ای گسترده است که به شیوه‌های بسیار مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عقد شراکت را می‌توانیم یک قرارداد کاملا شرعی و قانونی در نظر بگیریم. زیرا این قرارداد، یکی از عقود قانون مدنی است و قانون مدنی نیز از معدود قوانین مدنی معتبر و منطبق به فقه و احکام در سایر کشورهای اسلامی است. این قانون بسیار کامل و کاربردی تهیه شده است. علاوه براین، اینطور بیان می‌شود که بیشترین انطباق را با احکام شرعی و اسلامی دارد.

برای نوشتن قانون مدنی، احکام، فقه و قواعد فقه شیعه بررسی شده‌اند و با در نظر گرفتن تمام این موارد، قواعد این قانون را تعیین کرده‌اند. به همین دلیل است که می‌توانیم قانون مدنی را یکی از افتخارات جامعه اسلامی در نظر بگیریم. می‌توانیم ادعا کنیم که قاعده‌ای در این قانون وجود ندارد که با احکام شرع و اسلام در تضاد باشد. به همین دلیل است که قانون مدنی را نمادی از فرهنگ اسلامی ایران و یک سمبل افتخار در نظر می‌گیرند.

با بیان این مقدمه درباره قانون مدنی، می‌توانیم چنین استنباط کنیم که عقود مندرج در این قانون یا عقودی که با تبعیت از این قانون تنظیم می‌شوند، اسلامی و شرعی هستند. به این ترتیب، عقد شراکت نیز اسلامی و شرعی است. در ادامه این مطلب، قرارداد مشارکت شرعی را مورد بررسی قرار می‌دهیم و درباره آن، توضیحات بیشتری را نقل می‌کنیم.

قرارداد مشارکت شرعی چه کاربردی دارد؟

زندگی اجتماعی بخش جدا ناپذیری از زندگی انسان است. انسان در زندگی اجتماعی خود، یاد گرفته است که برای دستیابی به خواسته‌ها، نیازها و تمایلات خود باید در اجتماع حضور داشته باشد و فعالیت کند. بسیاری از این فعالیت‌ها به تنهایی امکان پذیر نیستند. ممکن است شما به تنهایی توانایی مدیریت و هدایت یک کسب و کار را نداشته باشید و نتوانید به تنهایی به میزان مناسبی خدمات رسانی کنید یا اینکه ممکن است سرمایه نقدی، دانش و توانایی‌های شما به اندازه‌ای نباشد که بتوانید به تنهایی مشغول به کار شوید.

در تمام این موارد، راهکاری که به شما کمک می‌کند بتوانید کار خود را پیش‌ بگیرید، تنظیم قرارداد مشارکت است. شما می‌تواند با اشخاص دیگری شریک باشید و با رعایت قواعد و اصولی که برای این عقد لازم است، رابطه شراکتتان را ادامه دهید و به واسطه این رابطه، کسب درآمد کنید و موفقیت‌های زیادی به دست آورید.

زمانی که از کاربرد نمونه قرارداد مشارکت اسلامی صحبت می‌شود، می‌توانیم این توافق نامه را به بسیاری از روابط کاری میان اشخاص و شرکت‌ها اطلاق دهیم. قرارداد شراکت اسلامی یکی از شیوه‌های تعامل و همکاری میان اعضای یک جامعه اسلامی است که تلاش می‌کنند با شرایط و امکاناتی که در اختیار دارند، کسب و کارها و مشاغل مورد نظرشان را راه اندازی کنند یا اینکه با شخصی که هدف و قصد مشترکی با آن‌ها دارد، همراه شوند.

قرارداد مشارکت شرعی در قانون مدنی

همانطور که گفتیم، قانون مدنی یک قانون کاملا منطبق به شرع و فقه اسلامی و امامیه است. برای تهیه این قانون، از قواعد اسلام، قرآن، شرع و همینطور تفاسیر آن‌ها استفاده شده است. بنابراین در اسلامی و شرعی بودن آن، شکی نیست. این قانون به صراحت درباره قرارداد شراکت توضیح می‌دهد و برای استفاده از این عقد، قواعدی را مطرح می‌کند.

براساس قانون مدنی، قرارداد شراکت شرعی یک عقد معین است. عقود معین، عقودی هستند که قانون گذار درباره آن‌ها صحبت می‌کند و در متن قانون، از آن‌ها نام می‌برد. قانون مدنی نیز، به صراحت عقد شراکت را تعریف می‌کند. ماده 571 قانون مدنی، در خصوص عقد شراکت اینگونه می‌گوید که؛ شرکت یا شراکت به این معنی است که دو یا چند نفر، دارایی، اموال، دانش و تخصص خود را گرد هم جمع کنند و هدفشان از این کار،  کسب منفعت باشد. در این عقد، دارایی‌های نقدی یا غیر نقدی به نحو اشاعه دور هم جمع می‌شوند. یعنی اینکه طرفین شرط می‌گذارند که به صورت اشتراکی با یکدیگر تعامل خواهند داشت.

قرارداد شراکت شرعی چگونه برقرار می‌شود؟

براساس قانون مدنی، احکام فقه و اسلام، قرارداد مشارکت به دو شیوه برقرار می‌شود. شراکت می‌تواند، عقدی باشد یا اینکه حاصل یک رابطه قهری است. به زبان ساده‌تر، زمانی که عقد شراکت به واسطه یک قرارداد تنظیم و امضا می‌شود، طرفین با خواست و تمایل خود، برای رسیدن به یک هدف و قصد مشترک با یکدیگر توافق می‌کنند و وارد یک رابطه شراکتی می‌شوند.

در شکل دیگر، ممکن است که ملک یا دارایی یک پدر، به صورت سهم‌های متغیر اما با توجه به قانون و به صورت قهری و لازم الاجرا، به فرزندان او منتقل شود. در هر صورت، این فرزندان دارای یک مالکیت مشاع با یکدیگر هستند. این شراکت میان آن‌ها به واسطه یک رابطه قهری ایجاد شده است. این فرزندان می‌توانند به اندازه سهمی که دارند، از اموال منفعت ببرند یا اینکه با توافق یکدیگر یا از راه قانونی، اموال را تفکیک و افراز کنند و سهم خود را از دیگر خواهران و برادران خود، مجزا کنند. درست در همین جا است که موضوع انحصار وراثت و تقسیم ترکه مطرح می‌شود.

مساله جایز یا لازم بودن قرارداد

یکی از موارد مهم درباره نمونه قرارداد مشارکت اسلامی ، مساله جایز یا لازم بودن این قرارداد است. در ابتدا بگوییم که در این خصوص اختلاف نظرهای بی‌شماری وجود دارد. عده‌ای از فقها این عقد را جایز و عده‌ای دیگر، آن را لازم می‌دانند. پیش از اینکه درباره جایز یا لازم بودن قرارداد شراکت اسلامی توضیح دهیم، ابتدا لازم است به این مساله بپردازید که لازم یا جایز بودن قراردادها یعنی چه؟!

جایز بودن!

جایز بودن یک عقد، به این معنی است که طرفین قرارداد ، اجازه دارند که هر زمان که تمایل داشتند، اعلام کنند که می‌خواهند قرارداد را فسخ کنند. طرفین قراردادهای جایز، این حق را دارند که از انجام دادن ادامه قرارداد انصراف دهند و رابطه‌ای که برقرار شده است را به پایان برسانند. البته مشخص است که در پایان قرارداد، حقوق طرفین محاسبه و تسویه خواهد شد اما طرف دیگر نمی‌تواند مانع فسخ شدن قرارداد شود.

به بیان دیگر، قرارداد جایز، قراردادی است که هریک از طرفین می‌تواند در طول مدت اعتبار آن، تمایل خود را به منظور خاتمه قرارداد اعلام کند. در واقع جایز بودن قرارداد، یک قابلیت محسوب می‌شود و این قابلیت در اختیار تمام طرفین قرارداد وجود دارد.

لازم بودن!

لازم بودن قرارداد دقیقا شرایطی بالعکس عقد جایز دارد. در انواع قرارداد لازم ، طرفین نمی‌توانند هر زمان که تمایل داشتند قرارداد را فسخ کنند یا بگویند که دیگر نمی‌خواهند موضوع قرارداد و تعهداتشان را اجرا کنند. در این قرارداد، هیچ کدام از طرفین حق فسخ قرارداد را ندارند و لازم است که تا پایان مدت قرارداد به تعهدات خود عمل کنند و برای انجام موضوع قرارداد، اقدامات سازنده را انجام دهند.

با بیان تمام این موارد، در خصوص جایز یا لازم بودن قرارداد شراکت اسلامی، می‌توانیم به این مساله اشاره کنیم که نظرات متفاوت است اما شما می‌توانید با شروطی که تعیین می‌کنید، شرایط را به شرایط دلخواه خود تغییر دهید. شما می‌توانید برای قرارداد مشارکت شرعی ، شروط فسخ قرارداد در نظر بگیرید. به این صورت که شروطی که برای شما و شریکتان اهمیت دارد را در متن قرارداد می‌نویسید. اگر هر کدام از طرفین این شروط را رعایت نکند یا اینکه مغایر با آن عملی انجام دهد، طرف دیگر می‌تواند قرارداد را فسخ کند.

از طرف دیگر، شما می‌توانید حق فسخ قرارداد را از شریک خود سلب کنید و به این مساله اشاره کنید که حتی بعد از فوت شریک، فرزندان و ورثه او ملزم هستند که قرارداد شراکت را انجام دهند. این شروط در مواقعی که موضوع مورد نظر شما یک شراکت مهم است، بسیار کاربردی خواهد بود.

قرارداد مشارکت شرعی شامل چه بخش‌هایی است؟

تا اینجای مطلب درباره ماهیت و ویژگی‌های قرارداد مشارکت شرعی صحبت کردیم و احتمالا تا الان متوجه شده‌اید زمانی که از نمونه قرارداد مشارکت اسلامی صحبت می‌کنیم منظور دقیقا چه نوع قراردادی است. در ادامه به این مساله می‌پردازیم که این قرارداد، دارای چه بخش‌هایی خواهد بود و موقع نوشتن آن، چه مواردی را باید ذکر کنید. قرارداد شراکت شرعی ، حاوی اطلاعات و مشخصاتی است که مشخص می‌کند این قرارداد میان چه اشخاصی تنظیم شده است، موضوع قرارداد چیست و طرفین قرارداد ، نسبت به یکدیگر چه تعهداتی دارند.

اطلاعات و مشخصاتی که در متن این قرارداد نوشته می‌شود، اطلاعات کاملی در خصوص ابعاد مختلف روابط میان طرفین است. شریک یا شرکا، با توجه به این شروط و تعهدات، نسبت به یکدیگر و نسبت به قرارداد، وظایف و مسئولیت‌هایی را به عهده می‌گیرند و متعهد می‌شوند که به آن‌ وظایف و مسئولیت‌ها عمل کنند.

تعیین سهم و درصد در قرارداد مشارکت شرعی

از دغدغه‌های مهمی که پیش از شروع یک قرارداد شراکت وجود دارد، مساله تعیین سهم و درصد هرکدام از شرکا است. قاعده اصلی به این صورت است که شرکا باید درباره میزان سهمی که به هر شریک تعلق می‌گیرد، با یکدیگر مذاکره کنند و نتیجه نهایی مذاکره را به صورت یک توافق در متن قرارداد بنویسند. به طور معمول برای تعیین سهم، آورده‌های نقدی و غیر نقدی طرفین، مسئولیت‌ها و میزان فعالیت هر شریک را در نظر می‌گیرند و در نهایت، سهم هر شریک را به صورت درصدی از کل سهام شراکت، در قرارداد می‌نویسند.

پیشنهاد ما

شما می‌توانید تنظیم قرارداد خود را به تیم حقوقی رکلا بسپارید و همچنین سوالات حقوقی خود، درباره قرارداد شراکت اسلامی را با مشاوران حقوقی رکلا در میان بگذارید. برای این منظور خدمات مشاوره حقوقی تلفنی در اختیار شما قرار گرفته است.