غش در معامله چیست و چه حکمی دارد؟ مجازات غش در معاملات چیست؟
غش از لحاظ لغوی به معنای گول زدن و فریب دادن است. غش در معامله ، یکی از موضوعات مورد بحث در حوزه معاملات محسوب می‌شود. در واقع غش در معامله به معنای فریب دادن مشتری است. فریب دادن در صورتی تحقق پیدا می‌کند که فروشنده کالا و جنس معیوب خود را به عنوان جنس و کالای سالم به مشتری عرضه کند. مخفی کردن عیب کالای مورد معامله نیز غش به حساب می‌آید. غش در معامله ملک و دیگر اموال منقول یا غیر منقول، پیامدهای اقتصادی و اجتماعی متعددی را به دنبال دارد. به همین دلیل در فقه اسلامی ، تقلب در معامله به عنوان یکی از گناهان کبیره شمرده می‌شود.
در روایات اسلامی نیز تقلب در معامله به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است. همچنین، پیامدهای منفی تقلب در معامله باعث خواهد شد که در قانون مجازات اسلامی برای آن ضمانت اجرای کیفری در آن نظر گرفته شود. در حقوق مدنی از تقلب در معامله به عنوان خیار تدلیس و خیار غبن یاد می‌شود. در قانون مدنی، معامله‌ای که در آن تقلب شده، غیر نافذ یا باطل است.
بر اساس قانون مدنی، غش در معامله چیست و چه حکمی دارد؟
فریب و تقلب در معامله از نظر فقه اسلامی به عنوان تدلیس شناخته می‌شود. تدلیس در صورتی تحقق پیدا می‌کند که فروشنده، عیب‌های کالای مورد معامله را پنهان کند. بیان محاسنی برای کالای مورد معامله که واقعاً وجود ندارند نیز تدلیس محسوب می‌شود.
توضیح بیشتر با ذکر مثال
برای مثال، فروشنده یک ماشین تصادفی، آن را رنگ کند و در رابطه با تصادفی بودن ماشین نیز چیزی نگوید. در صورتی که فروشنده بگوید که ماشین مورد معامله دارای یک ویژگی خاص و منحصر به فرد است و از این راه خریدار را فریب بدهد نیز باعث تحقق تدلیس در معامله می‌شود. با توجه به ماده 438 قانون مدنی می‌توان گفت، تدلیس به عملیاتی می‌گویند که باعث فریب خوردن طرف دیگر معامله شود. عملیاتی که موجب فریب خوردن خریدار شده، دو نوع است:
- نوع اول: فروشنده عیب کالای مورد معامله را پنهان کند؛
- نوع دوم: وصفی در کالای مورد معامله نشان داده می‌شود که از آن برخوردار نیست.
اگر یکی از طرفین معامله تدلیس کند باعث ایجاد حق فسخ قرارداد برای طرف دیگر خواهد شد. در اصطلاح قانون مدنی به حق فسخ ناشی از تدلیس، خیار تدلیس گفته می‌شود.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که غش در صورتی تحقق پیدا می‌کند که فروشنده نسبت به تقلبی که انجام داده است، آگاهی داشته اما خریدار از آن جاهل باشد.
غش در معامله عین معین و کلی
در ابتدا باید بگوییم که مال مورد معامله می‌تواند عین معین یا کلی باشد. عین معین به مالی می‌گویند که موجود است و بتوان با دست به آن اشاره کرد. مال کلی نیز به مالی گفته می‌شود که افراد متعددی داشته باشد. اگر مال مورد معامله که نسبت به آن غش صورت گرفته، کلی باشد، غش در معامله تحقق پیدا نمی‌کند زیرا خریدار در این حالت، می‌تواند از فروشنده بخواهد که مال کلی معیوب را تعویض کند.
بنابراین باید بگوییم که غش در معامله در صورتی تحقق پیدا می‌کند که مال فروخته شده، عین معین باشد.
بررسی انواع غش در معامله
در ادامه، انواع غش در معامله را بررسی می‌کنیم:
- پنهان کردن کالای بی‌ارزش در کالای مرغوب و با ارزش: این نوع از غش به معنای پنهان کردن چیزی که مورد معامله نباشد در کالای مورد معامله است. برای نمونه بارز این نوع غش، می‌توانیم مخلوط کردن آب با شیر را مثال بزنیم.
- نشان دادن وصف و ویژگی خوب در کالای مورد معامله، در حالیکه از آن برخوردار نیست. مانند پاشیدن آب بر روی سبزی کهنه برای تازه نشان دادن آن؛
- نشان دادن چیزی بر خلاف جنس و ماهیت آن. مانند آب‌کاری آهن با طلا یا نقره؛
- اعلام نکردن عیب کالای مورد معامله به خریدار (در برخی موارد) مانند اینکه ماشین مورد معامله دارای یک نقص فنی جدی است اما فروشنده، این موضوع را به خریدار اطلاع نمی‌دهد. به عبارت دیگر، سکوت فروشنده در خصوص عیب و نقص کالای مورد معامله نیز می‌تواند غش باشد.
غش در معامله ملک چیست؟
غش در معامله ملک در صورتی تحقق پیدا می‌کند که ملک مورد معامله، عیب و نقصی داشته که به واسطه حیله و تقلب فروشنده پوشیده شده باشد. به عبارت دیگر، مخفی کردن عیب و نقص خانه مورد معامله نیز باعث تحقق غش در معامله می‌شود. برای مثال، سیستم لوله‌کشی خانه مورد معامله، یک مشکل اساسی دارد اما فروشنده در هنگام امضای معامله این موضوع را به خریدار اطلاع نمی‌دهد.
همچنین، ممکن است که فروشنده، ویژگی‌هایی را برای ملک مورد معامله ذکر کند که از آن برخوردار نیست. همانگونه که در مطالب قبلی این نوشته نیز گفتیم، غس در صورتی تحقق پیدا می‌کند که خانه مورد معامله عین معین باشد. در این حالت، خریدار با استناد به خیار تدلیس می‌تواند نسبت به فسخ معامله ملک اقدام کند.
مجازات غش در معامله ملک
همانگونه که در مطالب قبلی این مقاله نیز گفتیم، تقلب در معامله، پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی متعددی را به دنبال دارد و به همین دلیل، قانونگذار برای آن، مجازات در نظر گرفته است. غش در معامله ، در واقع یک عملیات متقلبانه است که باعث فریب خوردن مشتری می‌شود. در قانون مجازات اسلامی به عملیات متقلبانه‌ای که منجر به بردن مال شخص دیگری شود، کلاهبرداری می‌گویند. در اینجا نیز فروشنده، به واسطه عملیات متقلبانه‌ای که مرتکب شده است، بهایی را از خریدار دریافت می‌کند.
به همین دلیل می‌توان گفت که فروشنده متقلب در حکم کلاهبردار است و غش در معامله نیز به منزله ارتکاب کلاهبرداری خواهد بود. مجازات کلاهبرداری نیز در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری مشخص شده است. با توجه به ماده یک این قانون می‌توان گفت که مجازات غش در معامله ملک عبارت است از:
- برگرداندن اصل مال؛
- حبس از یک تا هفت سال؛
- پرداخت جزای نقدی معادل با مالی که فروشنده متقلب اخذ کرده است.
پیشنهاد می‌کنیم اگر قصد قرارداد خرید خانه دارید، حتما به مساله غش در معامله توجه داشته باشید. برای آگاهی از شرایط قرارداد معامله خانه نیز، می‌توانید روی لینک بزنید و مقاله‌ای با این موضوع مطالعه کنید.
غش در معامله خودرو
غش در معامله خودرو می‌تواند چند حالت داشته باشد:
- فروشنده ماشین از روی عمد و سوء نیت، عیب‌ها و نواقص ماشین مورد معامله را پنهان کند. برای مثال، فروشنده، تصادفی بودن ماشین مورد معامله را از خریدار پنهان کرده باشد؛
- فروشنده، برای ماشین مورد معامله، ویژگی‌ها و امتیازاتی ذکر کند که در واقع از آن‌ها برخوردار نیست. مانند اینکه ماشین مورد معامله، دسته دوم محسوب می‌شود اما خریدار ادعا می‌کند که صفر کیلومتر است؛
- فروشنده با انجام یک عملیات متقلبانه، باعث فریب خوردن خریدار می‌شود. برای مثال، فروشنده، ماشین مورد معامله را رنگ می‌کند تا تصادفی بودن آن را پنهان کرده باشد.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که غش در معامله ماشین در صورتی تحقق پیدا می‌کند که ماشین مورد معامله عین معین باشد. مجازات غش در معامله ماشین نیز همان مجازات جرم کلاهبرداری است.
پیشنهاد ما
نوشته‌ای که به منظور ثبت و ضبط معامله تنظیم می‌شود، سندی است که توافق میان خریدار و فروشنده را به اثبات می‌رساند. به همین دلیل، این سند باید به صورت دقیق و مطابق با تمام جزئیات مدنظر طرفین تنظیم شده باشد. عدم تنظیم دقیق این سند می‌تواند مشکلات حقوقی متعددی را برای طرفین به دنبال داشته باشد و باعث بروز اختلاف میان آن‌ها شود. همچنین، سهل انگاری در تنظیم این سند می‌تواند تضییع حقوق خریدار و فروشنده را به دنبال داشته باشد. به همین دلیل، بهتر این که این سند را با نظارت و مشورت کارشناسان حقوقی تنظیم کنیم.
خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی به خریدار و فروشنده امکان می‌دهد که سند معامله را با مشورت کارشناسان حقوقی و به صورت اختصاصی تنظیم کنند.
نظرات
