قرارداد اجاره اوقاف و شرایط قانونی این دسته از قراردادها

اجاره اموال یکی از قرارداد‌های مهم است که اشخاص در طول زندگی، متناسب با نیاز خود و در موارد مختلف، آن را تنظیم ‌کنند. در این مقاله می‌خواهیم قرارداد اجاره اوقاف را مورد بررسی قرار دهیم. زمانی که شما بخواهید مالی را اجاره کنید، باید برای تنظیم قرارداد، با مالک آن ملک گفت و گو کنید تا به توافق برسید و قرارداد اجاره تنظیم کنید. بنابراین، باید طرف قرارداد شما مشخص باشد. گاهی ممکن است مورد اجاره، یک مال وقفی باشد.

وقف چیست؟

در پاسخ به این سوال که وقف چیست، باید بگوییم وقف یکی از سنت‌های پسندیده در کشورهای اسلامی، نوعی نیکوکاری و کمک به انسان‌ها‌ی دیگر است و نقش مهمی در زیر ساخت‌ها‌ی اقتصادی این کشور‌ها دارد. وقف مال، یعنی مالک برای رضایت خداوند، مال خود را از مالکیت خود خارج کند و در عین حال، با این کار مانع از هر گونه نقل و انتقال اصل مال شود و فقط اجازه دهد که منافع حاصل از آن مال، برای کاری نیک مصرف شود. اشخاص ممکن است مال خود را برای فرزندان و نزدیکان خود وقف کنند. به چنین وقفی، وقف خاص گفته می‌شود یا این امکان وجود دارد که بخواهند این مال در زمینه امور خیر و منافع جمعی به مصرف برسد که چنین وقفی، وقف عمومی است و در بیان حقوقی، به آن وقف بر مصالح عام (منافع جمعی) می‌گویند.

حتما تاکنون بارها شنیده‌‌‌اید که شخصی، مالش را برای ساختن مدرسه در مناطق محروم یا بنای بیمارستان و غیره وقف کرده است. این مورد، یک نمونه از وقف عمومی و برای استفاده تمام افراد آن منطقه از چنین امکانی است. شخص واقف می‌تواند برای همیشه یا مدت معین، مال موضوع وقف که اصطلاحا به آن عین موقوفه گفته می‌شود را اداره کند. ایشان همچنین می‌تواند برای اداره آن، شخص یا اشخاصی را تعیین ‌کند که این شخص یا اشخاص را متولی یا متصدی وقف می‌نامند.

قرارداد اجاره اوقاف چگونه قراردادی است؟

این قرارداد از لحاظ ماهیت یکی از انواع اجاره نامه است. بنابراین در تنظیم اجاره نامه اوقاف باید، به تمام موارد و شرایط لازم توجه شود. روشن است که در متن قرارداد باید مشخصات موجر و مستاجر، موضوع قرارداد، مدت قرارداد، مبلغ و سایر موارد لازم ذکر شود تا قرارداد معتبر و دارای استحکام کافی باشد. لازم به ذکر است که نمونه قرارداد اجاره وقف یک نمونه قرارداد‌ است که مطابق قانون در ردیف عقود معین، لازم و تشریفاتی قرار می‌گیرد. این قرارداد، یک قرارداد معین است زیرا در قانون، عنوان مشخصی دارد و در گروه قرارداد‌های اجاره قرار می‌گیرد.

از طرف دیگر، این توافق یک عقد لازم محسوب می‌شود، زیرا طرفین این امکان را ندارند که هر زمان که بخواهند، نسبت به فسخ و خاتمه قرارداد اقدام کنند. با توجه به این که اعتبار این قرارداد مانند سایر اجاره نامه‌ها مستلزم رعایت تشریفاتی خاص است، از جمله اینکه قرارداد، کتبی باشد و به صورت رسمی تنظیم شود یا چنانچه قرارداد عادی است باید توسط دو شاهد امضا شود، بنابراین باید این قرارداد مهم را یک توافق تشریفاتی بدانیم.

بررسی شرایط

در این قسمت قصد داریم این مطلب را بررسی کنیم که آیا امکان انتقال یک اجاره نامه اوقافی به شخص دیگری وجود دارد؟

فرض کنید شما به عنوان مستاجر، مال اوقافی را برای مدت یک سال، اجاره کرده‌اید که به تناسب نیاز خود از آن استفاده کنید. بعد از گذشت شش ماه از مدت اجاره، به هر علت قصد دارید که مال موضوع اجاره نامه را به شخص دیگری اجاره بدهید، آیا چنین امکانی برای شما وجود دارد یا شما حق انجام این کار را ندارید؟

باید در پاسخ به این سوال با استناد به ماده 474 قانون مدنی و ماده 10 قانون موجر و مستاجر سال 1356، بیان کنیم که مستاجر (شما) تنها در صورتی حق انتقال اجاره نامه اوقاف به صورت کلی یا جزئی را دارید که در متن اجاره نامه، این موضوع به صورت کتبی نوشته شود و در این خصوص از شما سلب اختیار نشده باشد. بنابراین اگر در اجاره نامه شرطی خلاف این موضوع ذکر شود، شما حق واگذاری مال موقوفی را به شخص دیگر نخواهید داشت. لازم به ذکر است که هرگاه موجر به شما اجازه دهد که مال را به شخص دیگری منتقل کنید، در صورت پایان مدت اجاره یا فسخ آن، موجر می‌تواند با مستاجر یا مستاجران دیگر اجاره نامه تنظیم کند.

موارد ابطال

بررسی دلایل و عواملی که موجب ابطال اجاره نامه اوقاف می‌شوند، اهمیت زیادی است. در تنظیم نمونه قرارداد اجاره زمین وقفی مانند سایر قراردادها، باید شرایط اعتبار و صحت قرارداد رعایت شود. بنابراین، باید طرفین با قصد و رضایت خود نسبت به تنظیم این قرارداد اقدام کنند و اهلیت یا صلاحیت قانونی لازم برای تنظیم توافق را داشته باشند. به علاوه، باید موضوع این قرارداد را مال معین و مشخص قرار دهند و مشخصات مال به صراحت در قرارداد ذکر شود. مال مورد اجاره، باید فقط برای انجام کاری که مشروع و قانونی است، در اختیار مستاجر قرار بگیرد.

همچنین باید تحویل و تسلیم مال وقفی به مستاجر و استفاده ایشان از منافع این مال، با حفظ و بقای اصل آن در طول مدت اجاره ممکن باشد یعنی مال از بین نرود. مدت قرارداد نیز باید به روشنی در متن قرارداد تعیین شود. در صورتی که شما هریک از موارد ذکر شده در تنظیم نمونه قرارداد اجاره اوقاف را رعایت نکنید، قرارداد شما باطل است و اعتباری ندارد.

چگونه نمونه قرارداد اجاره املاک اوقافی را تمدید کنیم؟

در خصوص این موضوع، در قوانین و مقررات کشور، ماده یا موادی که روش خاصی برای تمدید اجاره نامه اوقاف را پیش بینی کند، وجود ندارد. بنابراین، باید با استناد به قانون روابط میان موجر و مستاجر سال 1376 و با توجه به رویه موجود بیان کنیم که تمدید مدت اجاره در نمونه قرارداد اجاره اوقاف به شکل کتبی و قانونی، توسط موجر و مستاجر یا نمایندگان قانونی آن‌ها انجام می‌شود و در صورت توافق طرفین، روش تمدید نیز مانند سایر اجاره نامه‌ها به این صورت است که در پشت اجاره نامه بیان کنید که این قرارداد برای مدت یک سال از این تاریخ تا این تاریخ با تمام شرایط و موارد قبلی تمدید می‌شود. می‌توانید مبلغ اجاره بها را نیز نسبت به سال قبل افزایش دهید و نیاز به شاهد مجددی نخواهید داشت.

چنانچه مایل باشید شرایط و موارد ذکر شده در متن اجاره نامه را تغییر دهید و سپس قرارداد را تمدید کنید، باید دو شاهد، قرارداد را تایید و امضا کنند.

آیا خلع ید با اجاره نامه اوقاف ممکن است؟

خلع ید دعوایی است که مالک یک مال علیه شخص یا اشخاصی که به طور غیر قانونی به تصرف آن مال اقدام کرده‌اند، مطرح می‌‌کند و به موجب طرح این دعوا، از مرجع قضایی مربوطه یعنی دادگاه یا شورای حل اختلاف، تقاضا می‌شود که از تصرفات غیر قانونی شخص متصرف نسبت به آن مال، جلوگیری کنند. فرض کنید شما یک مال وقفی را برای مدت یک سال اجاره کرده‌اید، مدتی بعد از تنظیم این قرارداد متوجه می‌شوید که شخص دیگری در مال موضوع اجاره، بدون هماهنگی و کسب رضایت از شما تصرفاتی انجام داده است.

اکنون این سوال مطرح می‌شود که آیا شما به عنوان مستاجر و با استناد به اجاره نامه خود می‌توانید به دادگاه یا شورای حل اختلاف مراجعه کنید و علیه این شخص به این مراجع قضایی دادخواست خلع ید تقدیم کنید؟ گفتیم که خلع ید، دعوایی است که از طرف مالک مال، علیه متصرف ملک مطرح می‌شود و مالک برای طرح این دعوا و اثبات ادعای خود باید به سند مالکیت خود استناد کند و آن را به مرجع قضایی مربوطه ارائه دهد. پس در اینجا شما نمی‌توانید با استناد به اجاره نامه‌ای که تنظیم شده است از دادگاه یا شورای حل اختلاف، خلع ید از مورد اجاره را درخواست کنید. بنابراین، خلع ید با اجاره نامه اوقاف ممکن نیست.

پیشنهاد ما

اگر تمایل دارید که از اطلاعات بیشتری در خصوص شرایط اجاره، تمدید و ابطال قرارداد اجاره اوقاف آگاه شوید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی ، با مشاوران حقوقی مجرب گفت و گو کنید. علاوه براین، به منظور تنظیم قرارداد مورد نظر، در کنار شما هستیم.