تعهد انجام کار و ضمانت اجرای عدم ایفای تعهدات قانونی و قراردادی

قرارداد به یک توافق دو جانبه گفته می‌شود که در اثر اعلام اراده و رضایت دو یا چند شخص تحقق پیدا می‌کند. قراردادها می‌توانند موضوعات مختلفی داشته باشند. انتقال مالکیت و متعهد شدن نسبت به انجام یک یا چند کار معین از جمله موضوعات قراردادها هستند. بنابراین می‌توان گفت، تعهد انجام کار در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که یکی از طرفین قرارداد متعهد به انجام یک یا چند کار مشخص شده باشد.

قراردادی که به منظور خلق اثر هنری، تعمیر وسیله، بافت قالی، دوخت لباس و مواردی از این قبل تنظیم شده است، باعث ایجاد تعهد برای یکی از طرفین قرارداد می‌شود. متعهد و متعهد له، تشکیل دهنده تعهدات قراردادی هستند. متعهد به شخصی گفته می‌شود که انجام کار یا کارهای معینی، به واسطه امضای قرارداد یا در اثر حکم قانونگذار بر عهده او قرار گرفته است. بنابراین، متعهد له نیز به شخصی گفته می‌شود که تعهدات قانونی یا قراردادی متعهد به نفع او اجرا خواهد شد.

در این مقاله، شرایط و تشریفات قانونی اجرای تعهدات قانونی و قراردادی و همچنین ضمانت اجرای عدم ایفای آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

بررسی انواع تعهد انجام کار

موضوع تعهدنامه انجام کار می‌تواند تعهد به انجام کار یا تعهد به عدم انجام کار باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که تعهد به انجام کار می‌تواند مثبت یا منفی باشد. این تعهد در صورتی مثبت است که از متعهد خواسته شود که یک یا چند کار معین را انجام بدهد. در برخی مواقع نیز از متعهد خواسته می‌شود که از انجام یک یا چند کار معین خودداری کند. در این موارد گفته می‌شود که تعهد به انجام کار، منفی است. به صورت کلی می‌توان گفت کسی که به واسطه قانون یا قرارداد متعهد شده است که کار معینی را انجام بدهد یا از انجام کاری خودداری کند باید به تعهدات خود پایبند باشد.

شرایط صحت تعهد انجام کار در قرارداد چیست؟

تعهدات یک قرارداد در صورتی معتبر و دارای آثار قانونی هستند که موضوع آن‌ها مشروع، مقدور و دارای نفع عقلایی باشند. بنابراین، تعهدی که غیر مشروع، نامقدور و فاقد نفع عقلایی بوده، باطل است و در برخی موارد باعث بطلان قرارداد نیز خواهد شد. در ادامه تعهداتی را بررسی می‌کنیم که باطل هستند اما باعث باطل شدن قرارداد نمی‌شوند. پس از آن نیز تعهداتی را بررسی خواهیم کرد که نه تنها باطل هستند بلکه باعث بطلان قرارداد نیز می‌شوند.

ضمانت اجرای تعهد انجام کار نامشروع

کار معینی که در نمونه قرارداد تعهد به انجام کار قید شده و انجام آن بر عهده متعهد قرار گرفته است باید مشروع و قانونی باشد. تعهداتی که مخالف با نظم عمومی جامعه و اخلاق حسنه هستند نیز نامشروع و غیر قانونی محسوب می‌شوند. بنابراین می‌توان گفت، تعهدنامه انجام کار در صورتی که موضوع آن غیر قانونی، غیر مشروع، مخالف با نظم عمومی جامعه و برخلاف اخلاف حسنه باشد، یک سند باطل و غیر معتبر است و هیچ گونه الزام و تعهدی را برای متعهد ایجاد نمی‌کند.

برای مثال، تعهد انجام کار در صورتی که موضوع آن ایجاد الزام برای متعهد نسبت به سرقت از شخص دیگر، تخریب اموال شخص دیگر، کشتن شخص دیگر یا تهیه مشروبات الکلی باشد، باطل و بلا اثر است زیرا تعهد به سرقت، تخریب اموال، کشتن افراد و تهیه مشروبات الکی برخلاف قوانین آمره، اصول شرعی، نظام عمومی جامعه و اخلاق حسنه هستند.

ضمانت اجرای تعهد به انجام کار برای انجام کار غیر مقدور

کاری که شخص به واسطه امضای تعهد محضری حسن انجام کار ، متعهد به انجام آن خواهد شد باید به گونه‌ای تعیین شود که انجام آن امکان پذیر باشد. بنابراین، متعهد نمی‌تواند حسن انجام کاری را ضمانت کند که انجام آن غیر ممکن است. باید به این نکته توجه داشته باشیم که تعهد به انجام کار غیر مقدور در صورتی باطل است که انجام آن توسط هیچ شخصی امکان پذیر نباشد.

برای مثال، یک متصدی حمل و نقل، متعهد می‌شود که مال التجاره را در ظرف 5 روز به مقصد برساند. در صورتی که این متصدی حمل و نقل، هواپیما نداشته باشد، نمی‌توان گفت که تعهد متصدی حمل و نقل باطل است زیرا او بدون هواپیما نمی‌تواند مال التجاره را در ظرف 5 روز به مقصد برساند. در این مثال، بنگاه‌های حمل و نقل دیگری که هواپیما دارند، می‌توانند مال التجاره را در ظرف 5 روز به مقصد برسانند.

بنابراین می‌توان گفت، تعهد به انجام کار مقدور در صورتی باطل است که هیچ شخصی نتواند آن را انجام بدهد. به عبارت دیگر، تعهدی که صرفا متعهد قادر به انجام آن نیست، از تعهدات غیر مقدور و باطل محسوب نمی‌شود.

ضمانت اجرای تعهد انجام کار بدون نفع عقلایی

کاری که انجام آن به واسطه امضای تعهد محضری حسن انجام کار بر عهده متعهد قرار گرفته است باید دارای یک منفعت و سود عقلایی باشد. منفعت عقلانی شامل نفع مالی، نفع معنوی و نفع اخلاقی خواهد بود. قانونگذار، ضابطه و معیار خاصی برای تعیین نفع عقلایی ارائه نداده و تشخیص آن را به نظر قاضی واگذار کرده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت تعهدی که انجام آن هیچ نفع و فایده‌ای برای مشروط له به همراه ندارد، باطل و بلا اثر خواهد بود.

بررسی ضمانت اجرای تعهد انجام کار برخلاف اقتضای عقد

برخی از تعهدات نه تنها باطل هستند بلکه باعث ابطال قرارداد نیز می‌شوند. به عبارت دیگر، قراردادی که این شروط باطل در ضمن آن آورده می‌شوند، باطل و بلااثر خواهد بود. تعهداتی که برخلاف مقتضای ذات قرارداد باشند، از جمله شروط باطل هستند که باعث باطل شدن قرارداد نیز می‌شوند.

در توضیح مقتضای ذات قرارداد باید بگوییم، مهمترین و اصلی‌ترین اثر حقوقی یک قرارداد است. برای مثال، انتقال موقت منافع عین مستاجره به مستاجر، مهمترین و اصلی‌ترین اثر حقوقی است که امضای قرارداد اجاره به دنبال خواهد داشت. ممکن است تعهداتی در ضمن قرارداد اجاره قید شده باشد که باعث عدم انتقال مالکیت منافع عین مستاجره به مستاجر شوند. در این حالت نه تنها تعهداتی که در ضمن قرارداد اجاره آورده شده‌اند، باطل هستند بلکه باعث بطلان قرارداد اجاره نیز خواهند شد.

شرایط باطل شدن قرارداد به علت قید تعهد مجهول

در ابتدا باید گوییم که منظور از عوضین مال یا منفعتی است که میان طرفین معامله رد و بدل می‌شود. برای مثال، عین مستاجره و اجاره بهای آن، عوضین قرارداد اجاره هستند. به عبارت دیگر موجر باید عین مستاجره را به مستاجر تحویل بدهد و مستاجر نیز در عوض آن باید اجاره بهای عین مستاجره را به موجر پرداخت کند. در اصطلاح به قراردادهایی مانند اجاره که دارای دو عوض هستند، قرارداد معاوضی گفته می‌شود.

ممکن است که موضوع تعهدات طرفین قرارداد، مجهول و نامشخص باشد. در این حالت، اگر مجهول بودن تعهدات قرارداد باعث جهل به عوضین آن شود، به باطل شدن قرارداد منتهی خواهد شد. برای مثال اگر تعهداتی که در اجاره نامه آورده می‌شوند، مجهول و نامشخص باشند و این موضوع باعث مجهول شدن عین مستاجره و اجاره بهای آن شوند، به باطل شدن قرارداد اجاره منتهی خواهد شد.

منظور از تعهد نامه حسن انجام کار کارگر چیست؟

کارگر به شخصی گفته می‌شود که به واسطه امضای قرارداد کار شفاهی یا مکتوب استخدام شده و تحت حمایت مقررات و مزایای قانون کار است. شخصی که قرارداد کار را به عنوان کارگر امضا می‌کند، متعهد می‌شود که کار معینی را در ازای دریافت حق السعی (دستمزد) برای کارفرما انجام بدهد.

تعهد نامه حسن انجام کار کارگر به معنای نوشته‌ای است که کارگر به واسطه امضای آن متعهد می‌شود که تعهدات شغلی خود را به بهترین شکل ممکن انجام بدهد. در صورتی که کارگر برخلاف مفاد این تعهد نامه عمل کند باید خساراتی که در اثر نقض تعهدات او به کارفرما وارد شده است را جبران کند.

نکاتی حقوقی برای تعیین تعهدات قراردادها

تعهداتی که در یک قرارداد آورده می‌شوند باید مطابق با شرایط و ضوابط قانونی تعیین شده باشند. تعهداتی که از شرایط قانونی برخوردار نباشند نه تنها باطل هستند بلکه در برخی موارد، می‌توانند باعث باطل شدن قرارداد نیز شوند. باطل شدن قرارداد ضرر و زیان مالی و غیر مالی طرفین آن را به همراه خواهد داشت. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم که تعهدات قراردادها با مشورت و نظارت کارشناسان حقوقی تعیین شوند.

خدمات تنظیم قرارداد که از سوی گروه حقوقی رکلا ارائه می‌شوند، این فرصت را برای شما ایجاد می‌کنند که قراردادهای مورد نظر خود را به صورت اختصاصی، توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید.

خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا نیز به شما امکان می‌دهد که پیش از تعیین تعهدات قرارداد با کارشناسان حقوقی مشورت کنید.