معرفی جامع مهندس ناظر عمران و تمام وظایف مهندس ناظر در پروژه های عمرانی

جایگاه شغلی مهندس ناظر عمران کارایی بسیار زیادی در چگونگی آغاز و اتمام یک پروژه عمرانی دارد. در واقع، فعالین این حرفه با بهره بردن از دانش، تخصص و مهارت خود، باعث می‌شوند که کلیه پروژه‌های عمرانی و ساختمانی مراحلی بهینه و استاندارد را طی کنند. از این رو هدف از تحریر مقاله حاضر، تفصیل و ارائه شرح وظایف مهندس ناظر عمران و همچنین دیگر اختیارات و اهمیت این فرصت شغلی است. بر این اساس، در صورت تمایل، جهت افزایش اطلاعات خود در زمینه شغل مذکور، می‌توانید از مطالب این مقاله بهره‌ مند شوید.

از دیگر مقالات مرتبط با این حوزه که می‌توانیم مطالعه آن را به شما پیشنهاد کنیم، مقاله معرفی مهندس ناظر معمار است. با زدن روی لینک می‌توانید این مقاله را بخوانید.

مهندس ناظر عمران کیست؟

مهندس ناظر به شخصی حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که با داشتن پروانه اشتغال از نظام مهندسی، مسئولیت نظارت همه جانبه بر کلیه مراحل ساخت و ساز یک پروژه عمرانی را بر عهده دارد. به بیان دیگر، وظایف مهندس ناظر عمران به صورت خلاصه شامل نظارت دقیق و کامل بر به درستی انجام گرفتن مراحل پروژه عمرانی است. ناظر ساختمان، همچنین موظف است که در پایان پروژه، کلیه مراحل اعمال شده را با نقشه‌ها، طرح‌ها و فایل‌‎های محاسباتی قوانین ملی تطابق دهد.

به طور معمول این مهندسان یا به صورت استخدامی یا به صورت پیمانی و با انواع قرارداد کار مهندسی یا قرارداد پیمانکاری مشغول به کار می‌شوند.

شرحی کلی درباره مهندس ناظر عمران

مهندس ناظر ساختمان به فردی اطلاق می‌شود که با تکیه بر دانش فنی و تخصصی، مسئولیت بررسی و ارزیابی تمام فرآیند یک پروژه عمرانی را به دست می‌گیرد. در واقع مهندس ناظر ساختمان باید طبق استانداردهای موجود در قوانین سازمان ملی ساخت و ساز ، تمام مراحل عملی شدن یک پروژه عمرانی تحت نظارت مجری را مورد بررسی و ارزیابی قرار ‌دهد و در نهایت، به محض اتمام پروژه، گزارشات کلیه فعالیت‌های انجام شده را به شهرداری ارائه ‌دهد.

مهندس ناظر عمران باید پایبند چه تعهداتی باشد؟

به محض آغاز پروژه عمرانی، مهندس ناظر نیز مشمول تعهداتی می‌شود از جمله اینکه باید به صورت مستمر و مداوم در محل ساخت و ساز حضور داشته باشد تا نحوه فعالیت نیروها و چگونگی پیشرفت پروژه را ارزیابی و در صورت لزوم راهکارها و مشکلات پیش آمده را به کارفرما گزارش دهد. از دیگر تعهداتی که مهندس ناظر باید همواره در نظر داشته باشد عبارتند از:

1. نظارت دقیق بر به درستی انجام شدن فرآیند پروژه، طبق مقررات و ضوابط ملی ساختمان؛
2. نظارت بر کلیه فعالیت‌های ساخت و ساز، مطابق پروانه اخذ شده؛
3. ثبت و ارائه گزارشات رشد و پیشرفت پروژه به نهاد شهرداری؛
4. جایگزین و معرفی مهندس ناظر دیگری به نهاد مربوطه در صورت اخذ مرخصی؛
5. ارائه گزارشات مرحله‌ای جهت عدم خلافی و یا تخلفات کارفرما.

دلایل بهره بردن از دانش مهندس ناظر عمران

وجود مهندس ناظر در پروژه‌های عمرانی می‌تواند دلایل یا بهتر است بگوییم مزیت‌های فراوانی برای مالکان به دنبال داشته باشد که جهت آشنایی بیشتر شما برخی از مهمترین ‌آن‌ها را در زیر تفصیل کرده‌ایم.

1. کاهش هزینه‌ها به دلیل تجربه و دانش تخصصی؛
2. عدم قابلیت و مهارت کافی مجری نظارت، جهت مدیریت و بررسی کارکرد پیمانکاران و سایر نیروها؛
3. نداشتن تجربه و مهارت لازم پیمانکار برای سرپرستی و نظارت بر کارکرد کارگران؛
4. بررسی و ارزیابی مطلوب عملکرد پیمانکاران، وضعیت منابع‌ و سایر موارد.

گزارشات مرحله‌ای مهندس ناظر عمران شامل چه مواردی می‌شود؟

مهندسان ناظر ساختمان موظف هستند که از تمام مراحل ساخت و ساز یک پروژه عمرانی، گزارشاتی کامل تهیه کنند و به مراجع مربوطه ارائه دهند. از این رو مهمترین مراحلی که گزارشات آن‌ها باید به صورت دقیق ثبت شوند، مراحلی نظیر سفت کاری، نازک کاری، فونداسیون، اسکلت، گود برداری، تخریب و در نهایت اتمام پروژه هستند. البته لازم به ذکر است که گزارشات این مراحل باید حتما در برگیرنده موارد زیر باشد:

1. شماره و نوع پرونده پلاک‌های ثبتی؛
2. جداول متراژ مجاز و موجود؛
3. نام و آدرس مالک و محل ساخت و ساز؛
4. نوع تاسیسات، سقف و سازه‌ها؛
5. تعداد طبقات و زیرزمین؛
6. شرح صلاحیت یا خلاف؛
7. توضیحات مهندس ناظر و همچنین امضای او در پایان گزارش‌ها؛
8. ابعاد طول و عرض زمین؛
9. تاریخ دقیق زمان ثبت و ارائه گزارش.

شغل مهندس ناظر عمران به چه مهارت‌هایی نیاز دارد؟

یک مهندس ناظر پروژه‌های ساختمانی برای اینکه بتواند وظایف و مسئولیت‌های خود را مطابق با دستورالعمل‌های تعریف شده اعمال کند لازم است که یک سری قابلیت‌ها و مهارت‌های مخصوص این حرفه را حتما کسب کند. قابلیت‌هایی همچون:

1. توانایی تجزیه و تحلیل طرح و نقشه‌های مربوطه؛
2. آشنایی کلی با چگونگی نوشتن گزارش‌های حقوقی؛
3. توانایی بررسی و تشخیص خاک‌های نامناسب؛
4. شناخت قوانین کار در زمینه نحوه برقرار کردن ارتباط با پیمانکاران،‌ کارفرمایان و کارگران؛
5. تسلط به چگونگی عملی کردن نقشه‌های پروژه مورد نظر؛
6. توانایی مدیریت و نظارت دقیق بر صحیح انجام شدن سیستم‌های مقاوم جانبی اعم از دیوار برش‌ها و بادبندها؛
7. آگاهی و شناخت به عملیات بتن ریزی؛
8. آشنایی با قوانین و مقررات محیط‌های داخلی ساختمان؛
9. شناخت اصول، قواعد فنی و نحوه کاربرد انواع سقف‌ها؛
10. آگاهی از ضوابط و قوانین طرح تفصیلی و پروژه‌های شهری؛
11. توانایی تشخیص مواد و مصالح کارآمد؛
12. نظارت دقیق بر به درستی صورت گرفتن تاسیسات ساختمان؛
13. رعایت نکات و مسائل زیست محیطی.

کلیت شرح وظایف مهندس ناظر عمران و حدود صلاحیت

اگرچه اخیرا با تقاضای صاحب پروژه جهت گرفتن کنتور برق، یک مهندس در حوزه تاسیسات برقی برای بررسی‌های مورد نیاز کنتور در محل ساخت و ساز حاضر می‌شود اما با این حال، کلیه‌ اقدامات جدی و حرفه‌ای پروژه ساختمانی اعم از نقشه برداری، تاسیسات مکانیکی، سازه‌ای، طراحی، برقی و غیره توسط شخصی حقیقی و حقوقی تحت عنوان مهندس ناظر ساختمان نظارت و مدیریت می‌شود.

14 وظیفه عمده این مهندسان در پروژه ساخت و ساز

از این جهت که پروژه‌های عمرانی اعم از پروژه‌های کوچک و بزرگ در صورت عدم رعایت نکات و اصول اولیه می‌توانند علاوه بر افراد، برای محیط زیست نیز زیان بار باشد؛ از این رو مهندس ناظر باید از تجربه و دانش بالایی برخوردار باشد تا بتواند متریال‌ها و زیرساخت‌های محیط اختصاص یافته برای عملیات پروژه عمرانی را به خوبی بررسی و ارزیابی کند. در واقع، داشتن دانش و مهارت کافی باعث می‌شود که شخص مربوطه مسئولیت‌های خود را نیز به نحو احسن انجام دهد. از جمله وظایف مهندس ناظر در پروژه های عمرانی شامل این موارد می‌شود:

1. تجزیه و ارزیابی برنامه‌های تفصیلی؛
2. ارائه مشاوره‌های لازم برای چگونگی عملی کردن پروژه؛
3. بررسی و مشخص کردن به صرفه بودن طرح‌های قابل ساخت؛
4. آزمایش و بازرسی مواد و مصالح اختصاص یافته؛
5. بررسی شیوه‌ها و روش‌های ساخت و ساز؛
6. ارزیابی کیفی مصالح و سایر منابع مورد استفاده؛
7. نظارت دقیق بر نحوه لوله کشی و کاربرد سایر تاسیسات ساختمان؛
8. کنترل و تحت نظارت خود قرار دادن فرآیند‌های بتن ریزی، سفت کاری، نازک کاری، سقف و غیره؛
9. ارزیابی و کنترل کیفی خاک و زمین مورد نظر؛
10. ارائه تذکرات کتبی در صورت عدم تطابق پروژه با طرح‌های تایید شده؛
11. کنترل و نظارت بر نحوه قالب بندی، فونداسیون و غیره؛
12. هماهنگی‌های لازم جهت دریافت مجوزهای مورد نیاز؛
13. برنامه ریزی و سازماندهی چگونگی عملی کردن پروژه؛
14. و در پایان تجزیه و تحلیل طرح و نقشه‌های مورد نظر برای سازه، از دیگر وظایف مهندس ناظر در پروژه های عمرانی محسوب می‌شود.

از دیگر انتظارات کارفرما از متخصصان این حوزه کاری

مواردی که در زیر ارائه خواهیم کرد به طور معمول در حیطه وظایف مهندس ناظر عمران قرار دارند و از جمله مواردی هستند که کارفرمایان انتظار دارند مهندسان عمران آن‌ها را به خوبی انجام دهند.

1. مشخص کردن اهداف ساخت و ساز؛
2. تحلیل و ارزیابی منابع و امکانات مورد نیاز؛
3. تنظیم و شرح مقررات و استاندارد‌های مربوطه؛
4. بررسی و شناسایی فرصت‌های مناسب ساخت و ساز؛
5. ارائه راه‌ حل‌های کاربردی جهت برطرف کردن مشکلات سازه‌ای و طراحی؛
6. بازرسی و دریافت مصوبه‌های مربوطه از شهرداری جهت تصویب پروژه‌های ساختمانی؛
7. نظارت و مدیریت بودجه و امکانات پروژه عمرانی و در صورت نیاز، ارائه راهکارهای اصلاحی و بهینه؛
8. آگاهی و اعمال استاندارد‌های تولید، کیفیت، گزینش سیستم مدیریت ساختمانی کارآمد، استاندارد برنامه‌های سازنده و خدمات به مشتریان و غیره؛
9. رهبری و نظارت بر نحوه کارکرد و فعالیت پیمانکاران و سایر نیروها؛
10. بررسی دقیق اطلاعات و مشخصات فنی طرح و نقشه‌های مصوب سازه و گود برداری جهت کافی بودن؛
11. ارزیابی بررسی‌های انجام شده در زمینه‌هایی همچون تاسیسات مجاور و شهری، شرایط ساختمان‌ها غیره؛
12. نظارت و کنترل الزامات ایمنی و فنی قبل تخریب و همچنین کنترل چگونگی انجام شدن مراحل تخریب؛
13. تطابق نقشه پی با طرح‌های مصوب شده؛
14. کنترل نحوه قالب بندی‌ها و پی کنی‌ها؛
15. کنترل میل مهار‌ها، صفحه ستون‌ها، نوع فولادهای مورد استفاده در سازه‌ها؛
16. مدیریت و نظارت بر نحوه ساخت و نصب ستون‌ها، تیر‌ها، سقف‌ها و بادبندها؛
17. نظارت و کنترل چگونگی انجام جوشکاری‌ها، اتصالات پیچ و مهره‌ها و همچنین نحوه کاربرد شناژها؛
18. نظارت و کنترل بر چگونگی انجام تاسیسات فنی، برقی، لوله کشی‌ها، دودکش‌ها و هواکش‌ها جهت مطمئن شدن از آسیب نرساندن ساختمان؛
19. کنترل و نظارت بر نحوه ساخت دیوارهای داخلی، خارجی، باربر، راه‌ پله‌ها و اتصالات و همچنین محل قرارگیری چاه‌ها.

در انتها در نظر داشته باشید

فعالیت و مسئولیت‌های یک مهندس ناظر ساختمان از پیچیدگی‌ها و دشواریی‌های نسبتا زیادی برخوردار هستند. به همین دلیل، متخصصان این حوزه باید همواره دانش و اطلاعات خود را به روز کنند تا بتوانند مطابق نیازهای روز، عملکردی مطلوب و کارآمد را ارائه دهند. با این وجود، در مقاله حاضر تا حد امکان مطالبی کاربردی توصیف شده است که مطالعه آن‌ها می‌تواند برای شما بسیار موثر و کاربردی باشد. ضمن اینکه پیشنهاد می‌کنیم جهت انتخاب‌های مطلوب‌تر، از نکات و مسائل حقوقی این شغل نیز مطلع شوید.

برای تهیه و امضای قرارداد و برقراری رابطه کاری، می‌توانید از طریق وب سایت رکلا که مرجع تخصصی تنظیم قرارداد است، اقدامات لازم را انجام دهید. برای این منظور کافی است که درخواستتان را در بخش خدمات تنظیم قرارداد ثبت کنید تا با البته لازم به ذکر است که می‌توانید در صورت نیاز از خدمات مشاوره تلفنی حقوقی رکلا نیز بهره‌‌مند شوید. علاوه براین، اگر در این زمینه ابهام یا سوالاتی دارید در بخش دیدگاه آن‌ها را ثبت کنید. در اولین فرصت، پاسخگوی شما هستیم.