مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما کدامند + تشریفات رسیدگی در این مراجع

کارفرما و کارگری که قصد همکاری با یکدیگر را دارند باید یک قرارداد میان خودشان تنظیم و امضا کنند. قرارداد کار ، یک قرارداد شفاهی یا مکتوب است که میان کارگر و کارفرما تنظیم می‌شوند. امضای قرارداد کار باعث می‌شود که همکاری میان کارفرما و کارگر تحت شمول ضوابط و مقررات قانون کار قرار بگیرد. قانونگذار در قانون کار، مراجع خاصی را برای برطرف کردن دعاوی میان طرفین قرارداد کار پیش بینی کرده است. بنابراین، کارفرما و کارگری که قرارداد کار را امضا کرده‌اند باید دعاوی مربوط به اجرای قانون کار، اجرای قرارداد کار، موافقت نامه‌های کارگاهی و پیمان‌های دسته جمعی را از طریق مراجع حل اختلاف مقرر در قانون کار برطرف کنند. مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما مقرر در قانون کار شورای اسلامی کار، هیئت تشخیص و هیات حل اختلاف را شامل می‌شود.

دیوان عدالت اداری نیز می‌تواند مرجع حل اختلاف کارگر و کارفرما باشد اما قانونگذار در قانون کار به صلاحیت این مرجع اشاره نکرده است. در این مقاله با انواع مراجع قانونی که مسئولیت رسیدگی به دعاوی میان کارگر و کارفرما را بر عهده دارند و محدوده صلاحیت آن‌ها آشنا می‌شویم. اگر هر نوع قرارداد استخدام را امضا می‌کنید، لازم دارید که برای آگاهی از اقداماتی که باید در زمان اختلاف انجام دهید، این مقاله را مطالعه کنید.

بررسی تشریفات رسیدگی در مراجع حل اختلاف بین کارگر و کارفرما

قانونگذار در قانون کار مراحل و تشریفات خاصی را برای رسیدگی در مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما پیش بینی کرده است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

1. حل و فصل مسالمت آمیز اختلاف: مطابق با ماده 157 قانون کار، دعاوی میان کارفرما و کارگر باید در مرحله اول به صورت دوستانه و مسالمت آمیز و از طریق سازش مستقیم و با مراجعه به شورای اسلامی کار برطرف شود. اگر این مرکز تشکیل نشده باشد، کارفرما و کارگر برای حل و فصل مسالمت آمیز دعاوی خودشان باید به انجمن صنفی کارگران مراجعه کنند؛
2. حل اختلاف از طریق مراجعه به هیئت تشخیص: هیئت تشخیص ، نخستین مرجع حل اختلاف مستقر در اداره کار است که صلاحیت رسیدگی بدوی (ابتدایی) به دعاوی میان کارگر و کارفرما را دارد؛
3. تجدید نظر خواهی با مراجعه به هیات حل اختلاف: این هیئت، مرجع تجدید نظر خواهی نسبت به رای صادره از هیئت تشخیص است. به عبارت دیگر، هیات حل اختلاف اداره کار صلاحیت رسیدگی به آرایی را دارد که از سوی هیئت تشخیص صادر شده‌اند اما نسبت به آن‌ها اعتراض و تقاضای تجدید نظر خواهی شده است؛
4. فرجام خواهی با مراجعه به دیوان عدالت اداری: رای یا حکمی که از سوی هیات حل اختلاف صادر شده، قطعی است و به مرحله اجرا گذاشته می‌شود. با این حال، قانون گذار در ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری به اشخاص اجازه داده است که نسبت به رای صادره از هیات حل اختلاف تقاضای تجدید نظر خواهی کنند.

صلاحیت هیات تشخیص به عنوان یکی از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما

هیئت تشخیص اولین مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما است. این هیئت در اداره کار واقع در هر شهرستان تشکیل می‌شود. تعیین تعداد هیات‌های تشخیص مستقر در یک شهرستان یا استان به صلاحدید وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی بستگی دارد. بنابراین ممکن است که چندین هیئت تشخیص در اداره کار یک شهرستان مستقر باشند. این هیئت به عنوان مرجع حل اختلاف کارگر و کارفرما ، صرفاً صلاحیت رسیدگی به دعاوی را دارد که از روابط کاری و استخدامی ناشی شده باشند. بنابراین، رسیدگی به دعاوی کیفری و حقوقی میان طرفین قرارداد کار در صلاحیت مراجع قضایی و دادگستری است. همچنین، طرفین قرارداد کار در صورتی می‌توانند به این هیئت مراجعه کنند که تلاش آن‌ها برای حل و فصل دوستانه و مسالمت آمیز اختلافی که میان آن‌ها به وجود آمده است موفقیت آمیز نباشد.

فرآیند قانونی پیگیری دعاوی در هیئت تشخیص

در آیین نامه مربوطه، رسیدگی و چگونگی تشکیل جلسه هیات‌های تشخیص و برطرف کردن اختلاف تشریفات رسیدگی در مرجع حل اختلاف کارگر و کارفرما مشخص شده است. به موجب این آیین نامه، هیات تشخیص در صورتی به دعاوی میان طرفین قرارداد کار رسیدگی می‌کند که خوانده دعوا، دادخواست مکتوبی را به زبان فارسی و بر روی برگه‌های مخصوص تنظیم و به واحد کار و امور اجتماعی تقدیم کرده باشد. در این دادخواست باید مشخصات و اطلاعات مربوط به هر یک از خوانده و خواهان قید شده باشد.

به این نکته توجه کنید

نکته: خواهان به شخصی گفته می‌شود که که بر علیه شخص دیگری دادخواست تنظیم می‌کند. خوانده نیز به شخصی می‌گویند که بر علیه او دادخواست تنظیم شده است. هر یک از کارگر یا کارفرما می‌توانند برای برطرف کردن و حل و فصل دعاوی ناشی از روابط کاری دادخواستی تنظیم کنند و در آن نقش خواهان یا خوانده را داشته باشند. اگر کارگر یا کارفرمایی که این دادخواست را به عنوان خواهان امضا کرده است، تمام تشریفات لازم را رعایت کرده باشد، هیات تشخیص برای رسیدگی به دعاوی ناشی از روابط کاری تشکیل جلسه می‌دهد.

در ادامه این مقاله، شرایط تشکیل جلسه و صدور رای از سوی مرجع حل اختلاف را بررسی می‌کنیم.

تشکیل جلسه و صدور رای در هیئت تشخیص از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما

در ابتدا باید بگوییم که این هیئت از سه عضو تشکیل شده است که عبارتند از:

1. فردی به عنوان نماینده کارفرما؛
2. یک نفر به عنوان کارگر؛
3. یک نفر به نمایندگی از اداره کار.

لازم به ذکر است که ریاست جلسات این هیات را نماینده اداره کار بر عهده دارد. اولین جلسه‌ای که این هیئت برای رسیدگی به دعاوی میان کارگر و کارفرما تشکیل می‌دهد در صورتی رسمیت پیدا می‌کند که هر سه عضو آن حاضر باشند. جلسه دومی که این هیئت تشکیل می‌دهد با حضور دو عضو از اعضای آن نیز رسمیت پیدا می‌کند. به همین دلیل، آرا و حکمی که در جلسات این هیات اتخاذ می‌شود در برخی موارد به اتفاق آرا و در برخی موارد دیگر نیز با اکثریت آرا است. حکمی که در جلسات این هیات صادر می‌شود به کارفرما و کارگر ابلاغ خواهد شد. این رای ظرف 15 روز از تاریخ ابلاغ آن، قابل اعتراض و تجدید نظر خواهی است.

عدم حضور کارگر در اولین جلسه این هیئت به عنوان یکی از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما ، باعث تجدید جلسه می‌شود اما عدم حضور کارگر در جلسه دوم، مانع از رسیدگی و صدور رای نیست.

هیات حل اختلاف از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما

این هیئت، مرجع تجدید نظرخواهی از حکمی است که توسط هیئت تشخیص صادر می‌شود. این هیئت از 9 عضو تشکیل شده که عبارتند از:

1. سه نفر به نمایندگی از کارگر؛
2. تعداد سه نفر به نمایندگی از کارفرما؛
3. سه نفر به نمایندگی از دولت (رئیس دادگستری محل، فرماندار یا نماینده او، مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی یا نماینده او).

رعایت تشریفات رسیدگی در مراجع حل اختلاف بین کارگر و کارفرما در هیات حل اختلاف نیز الزامی است. بنابراین، این هیات در صورتی دعاوی ناشی از روابط را مورد رسیدگی قرار می‌دهد که تشریفات قانونی لازم رعایت شده باشد. از جمله تشریفات لازم برای رسیدگی در این مرجع، تقدیم دادخواست مکتوب تجدید نظر بر روی برگه مخصوص و به زبان فارسی است.

جلسات این هیات در صورتی رسمیت پیدا می‌کنند که 7 عضو از اعضای آن حاضر باشند. هیئت حل اختلاف، صرفاً یک ماه فرصت دارد که اختلاف ناشی از روابط کاری را مورد رسیدگی قرار بدهد و برای حل و فصل آن رای صادر کند. حکمی که در جلسات هیات حل اختلاف اتخاذ می‌شود، قطعی و لازم الاجرا است و از سوی اجرای احکام دادگستری به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد.

دیوان عدالت اداری از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما

همانگونه که گفتیم مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما در قانون کار مشخص شده‌اند اما قانونگذار در این قانون، دیوان عدالت داری را به عنوان مرجع حل اختلاف تعیین نکرده است. از سوی دیگر با توجه به ماده 9 قانون دیوان عدالت اداری، شعب این دیوان می‌توانند حکمی که از هیات حل اختلاف صادر شده است را مورد بررسی قرار بدهند. بنابراین می‌توان گفت که دیوان عدالت اداری نیز از مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما محسوب می‌شود و به عبارت دیگر، مرجع فرجام خواهی نسبت به رای قاطعی است که هیات حل اختلاف صادر می‌کند.

پیش از هر توافق کاری، به این توصیه توجه کنید!

قرارداد کار که به صورت مکتوب تنظیم و توسط طرفین امضا شده باشد، به منزله سند معتبری است که بر همکاری میان کارفرما و کارگر و موضوعات مورد توافق آن‌ها دلالت می‌کند. به همین دلیل، قرارداد کار باید با دقت و توجهی ویژه‌ای تنظیم شود زیرا هر قدر که میزان دقت این قرارداد بیشتر باشد، احتمال بروز اختلاف میان طرفین آن نیز کاهش پیدا می‌کند. پیشنهاد می کنیم که تنظیم قرارداد کار به افرادی سپرده شود که با قانون کار و سایر قوانین مرتبط با آن آشنایی کامل دارند.

خدمات تنظیم قرارداد تیم حقوقی رکلا این امکان را برای شما فراهم آورده است که قراردادهای کاری خود را به صورت اختصاصی ، دقیق و همچنین با توجه به قانون کار تنظیم کنید.

در راستای این قراردادها، اگر در خصوص نحوه طرح دادخواست در مراجع حل اختلاف مستقر در اداره کار و تشریفات رسیدگی در این مراجع، هر گونه ابهام یا سوالی دارید، میتواند با وکلا و کارشناسان حقوق کار حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی در تماس باشید.