هیات حل اختلاف اداره کار چگونه به اختلافات میان کارگر و کارفرما رسیدگی می‌کند؟
امضای کتبی یا شفاهی قرارداد کار باعث ایجاد یک رابطه استخدامی میان کارفرما و کارگر می‌شود. رابطه استخدامی میان کارگران و کارفرمایان، مجموعه‌ای از تعهدات نسبت به یکدیگر است. عدم اجرای این تعهدات یا اجرای ناقص آن‌ها باعث بروز اختلاف میان کارفرما و کارگر می‌شود. به همین دلیل رسیدگی صحیح و قانونی به اختلافات میان کارگران و کارفرمایان بسیار حائز اهمیت است. از سوی دیگر برای برقراری عدالت میان کارفرما و کارگری که با یکدیگر اختلاف پیدا کرده‌اند، به یک قانون معتبر و لازم الاجرا نیاز داریم. به همین دلیل قانونگذار، نحوه و نهاد رسیدگی به اختلافات میان کارگران و کارفرمایان را در قانون کار مشخص کرده است. هیات حل اختلاف اداره کار یکی از نهادهایی است که مطابق با قانون کار، صلاحیت رسیدگی به اختلافات میان کارفرمایان و کارگران و حل و فصل آن‌ها را بر عهده دارد.
این نهاد در اداره کار مستقر است و به اختلافات ناشی از روابط کاری رسیدگی می‌کند و برای حل و فصل آن‌ها رأی صادر خواهد کرد. در این مقاله با حوزه صلاحیت این نهاد، اعضا و نحوه اعتراض به آرای صادره از آن آشنا می‌شویم.
اگر در رابطه کاری خود به مشکل خورده‌اید یا اگر تمایل دارید که درباره فرآیند حل مشکل در زمان بروز اختلاف اطلاعات داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم که حتما این مقاله را مطالعه کنید. آگاهی از این اطلاعات برای کارفرما و کارگر پیش از امضای قرارداد استخدام ، بسیار کاربردی و مفید خواهد بود.
هیات حل اختلاف اداره کار چه نهادی است؟
قانون کار بر روابط کاری میان اشخاص و نحوه حل و فصل اختلافات ناشی از آن نظارت می‌کند. مطابق با ماده 157 این قانون، اختلافات میان کارگر و کارفرما باید در مرحله اول به صورت مسالمت آمیز و از طریق شورای اسلامی کار حل و فصل شود. در صورتی که اختلافات میان طرفین از این طریق و به صورت مسالمت آمیز حل و فصل نشد، در مرحله بعدی هیات‌های تشخیص مستقر در اداره کار وارد عمل می‌شوند.
این هیات، اولین نهاد حل اختلاف مستقر در اداره کار است که صلاحیت رسیدگی به اختلافات ناشی از رابطه کاری میان اشخاص را دارد. بنابراین، این هیئت مطابق با قانون به اختلافات ناشی از رابطه کاری رسیدگی خواهد کرد و برای حل و فصل آن‌ها نیز رأی صادر می‌کند. اگر طرفین اختلاف قصد اعتراض به آرای صادره شده از این نهاد را داشته باشند باید به هیئت حل اختلاف مراجعه کنند.
هیئت حل اختلاف، دومین نهاد مستقر در اداره کار است که صلاحیت رسیدگی به اختلاف ناشی از رابطه کاری میان اشخاص را دارد. این هیات در واقع نهاد تجدید نظر از آرای صادر شده از هیات قبل است. به عبارت دیگر، هیات حل اختلاف در صورتی می‌تواند به درگیری‌های ناشی از رابطه کاری رسیدگی کند که کارفرما یا کارگر قصد تجدید نظر خواهی از رأی هیات تشخیص اداره کار را داشته باشند.
به همین دلیل در تمام استان‌ها، چند هیئت تشخیص و چند هیئت حل اختلاف تشکیل شده‌اند و مشغول به کار هستند.
محدوده صلاحیت هیات حل اختلاف اداره کار
صلاحیت هیات حل اختلاف اداره کار ، محدوده وظایف و مسئولیت‌های این نهاد را مشخص می‌کند. این نهاد، صرفاً می‌تواند در خصوص حل و فصل آن دسته از دعاوی و اختلافاتی رأی صادر کند که برای رسیدگی به آن‌ها صلاحیت دارد. بنابراین، منظور از وظایف هیات حل اختلاف اداره کار نیز در واقع همان امور و اختلافاتی است که این نهاد قانونی از صلاحیت رسیدگی به آن‌ها برخوردار است. محدوده صلاحیت هیات حل اختلاف اداره کار در قانون کار و دیگر قوانین مرتبط با آن مشخص شده است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
محدوده استطاعت رسیدگی این مرکز مطابق با قانون
- طرفین اختلاف، 15 روز فرصت دارند که نسبت به رأی صادره از هیئت تشخیص تجدید نظر خواهی کنند. رسیدگی به آن رای که از آن تجدید خواهی شده، از مهمترین وظایف هیات حل اختلاف اداره کار است که در حوزه صلاحیت آن نیز قرار می‌گیرد؛
- اختلافات ناشی از طرح طبقه بندی مشاغل باید مستقیماً در این نهاد مطرح شوند. بنابراین، می‌توان گفت که رسیدگی بدوی به اختلافات ناشی از طرح طبقه بندی مشاغل از دیگر وظایف هیات حل اختلاف اداره کار است که در محدوده صلاحیت این نهاد قرار می‌گیرد؛
- رسیدگی بدوی به تقاضای بیمه شده بیکار، مبنی بر داشتن دلیل موجه برای عدم اعلام بیکاری به اداره کار و امور اجتماعی در مدت تعیین شده نیز از وظایف و صلاحیت‌های این نهاد قانونی است.
بنابراین، می‌توان گفت که هیئت حل اختلاف، یک نهاد تجدید نظر از آرای صادر شده هیئت تشخیص است مگر در مواردی که قانونگذار رسیدگی بدوی و ابتدایی درباره موضوعات و اموری را به این نهاد سپرده باشد.
بررسی اعضای هیات حل اختلاف اداره کار
این هیئت در مرکز تمام استان‌ها و براساس تشخیص و صلاحدید وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی تشکیل شده است. مطابق با ماده 160 قانون کار، هیئت حل اختلاف، 9 عضو دارد. اعضای هیات حل اختلاف اداره کار ، عبارتند از:
- سه نفر از نمایندگان دولت که مدیر کل اداره کار و امور اجتماعی استان یا نماینده او، فرماندار شهرستان یا نماینده او و رئیس کل دادگستری استان یا نماینده او را شامل می‌شوند؛
- حضور سه نفر از نمایندگان کارگران که توسط کانون هماهنگی شورای اسلامی کار استان یا کانون انجمن‌های صنفی کارگران یا مجمع نمایندگان کارگران واحدهای منطقه، انتخاب می‌شوند؛
- سه نفر از نمایندگان کارفرمایان که از سوی مدیران واحدهای منطقه انتخاب خواهند شد.
برای تشکیل جلسه هیئت اختلاف از اعضایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم، دعوت می‌شود و مدیر کل اداره کار و امور اجتماعی استان، ریاست این جلسه را بر عهده می‌گیرد. معمولاً این جلسه در ساعات غیر اداری تشکیل می‌شود اما گاهی در ساعات اداری نیز تشکیل خواهد شد. جلسه این هیئت در صورتی رسمیت پیدا می‌کند که 7 عضو از 9 عضو آن حاضر باشند.
اعضای هیئت حل اختلاف اداره کار چگونه رأی صادر می‌کنند؟
تصمیمات این نهاد می‌تواند به اتفاق آرا و یا با اکثریت آرا گرفته شود. در جلسه 7 نفره این هیات به رای 4 عضو و در جلسه 9 نفره آن نیز به رای 5 عضو نیاز داریم.
ممکن است که در جلسات رسیدگی این هیئت ، 8 عضو حاضر شوند و تعداد مخالفان و موافقان نیز برابر باشد. در این حالت، رای گروهی معتبر و موثر است که نماینده واحد کار و امور اجتماعی در آن حضور دارد. همچنین، اعضای این هیئت می‌توانند از نظرات مشورتی شورای اسلامی واحدهای تولید، کشاورزی، صنعتی و خدماتی نیز استفاده کنند. این کار باعث افزایش دقت در آرای صادره از این نهاد خواهد شد.
این هیئت با تشخیص خود می‌تواند پرونده را برای انجام تحقیقات بیشتر به واحد بازرسی کار ارجاع بدهد. لازم به ذکر است که این هیات باید در ظرف یک ماه نسبت به صدور رأی اقدام کند. نهاد اجرا کننده آرای صادره از این هیات نیز اجرای احکام دادگستری است.
نحوه اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار
آرای صادر شده از هیات حل اختلاف، قطعی و غیر قابل اعتراض هستند. در قانون کار از نحوه اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار ، صحبتی به میان نیامده است. از سوی دیگر مطابق با ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری (مصوب 1385)، شعب این دیوان صلاحیت رسیدگی به اعتراضات ناشی از آرای این هیات را دارند. بنابراین، در خصوص نحوه اعتراض به رای هیات حل اختلاف اداره کار می‌توانیم بگوییم؛ کارفرما و کارگر می‌توانند دادخواست نقض رای صادره از نهاد حل اختلاف را به یکی از شعب دیوان عدالت اداری بدهند.
همان گونه که گفتیم، رای صادره از هیات حل اختلاف، قطعی و لازم الاجرا است. بنابراین، تقدیم دادخواست نقض این رای به دیوان عدالت اداری باعث متوقف شدن اجرای آن نمی‌شود. در صورتی که طرفین اختلاف بخواهند مانع از اجرای رای هیات حل اختلاف شوند باید دادخواست توقف عملیات اجرایی را نیز به دیوان عدالت اداری تقدیم کنند.
اگر شعب دیوان عدالت اداری، رای صادره از هیات حل اختلاف را غیر قانونی تشخیص بدهند، رای صادره از این هیات را نقض می‌کنند و پرونده را برای رسیدگی مجدد به اداره کار ارجاع می‌دهند.
نکات حقوقی پیش از شروع همکاری
بروز اختلاف میان کارگر و کارفرما و حل و فصل آن از طریق مراجعه به اداره کار باعث اتلاف وقت و هزینه هر یک از آن‌ها می‌شود. به همین دلیل، تنظیم دقیق و همه جانبه قرارداد کار بسیار اهمیت دارد. همچنین باید به این نکته توجه داشته باشیم که قرارداد کار در صورتی معتبر است که مطابق با قانون کار تنظیم شده باشد. بنابراین، تنظیم دقیق و همه جانبه قرارداد کار مستلزم آشنایی با قانون کار و سایر قوانین مرتبط با آن مانند قانون تامین اجتماعی است.
خدمات تنظیم قرارداد رکلا این امکان را برای شما فراهم کرده است که قراردادها کاری و استخدامی خود را به صورت اختصاصی، همه جانبه و مطابق با قانون کار تنظیم کنید.
همچنین برای آشنایی با شرایط و ضوابط قانون کار و سایر قوانین مرتبط با آن می‌توانید از راهنمایی‌های مشاوران حقوقی و وکلای حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا استفاده کنید.
قرارداد کار موقت
فرم کامل قرارداد مورد تایید اداره کار را از اینجا بگیرید.
