قرارداد رهن ماشین در چه مواقعی تنظیم می‌شود و نکات مهم نمونه قرارداد رهن خودرو چیست؟

قرارداد رهن ماشین یکی از انواع قرارداد رهن است. این قرارداد به منظور تعهد به پرداخت یک طلب یا بدهی تنظیم می‌شود. در واقع می‌توانیم اینطور بگوییم که نمونه قرارداد رهن خودرو ، نوعی ارائه وثیقه برای یک بدهی یا یک معامله است. ماهیت این قرارداد نیز به گونه‌ای است که برای استفاده از آن، حتما لازم است که معامله یا قرارداد دیگری وجود داشته باشد که به موجب آن قرارداد، نیاز باشد که خودرو به عنوان وثیقه، در رهن گذاشته شود. به همین دلیل است که قرارداد رهن ماشین را یک قرارداد تبعی می‌نامند.

ممکن است که برای یک معامله مالی یا برای دریافت وام، از قرارداد رهن ماشین به عنوان وثیقه استفاده کرده باشید یا اینکه ممکن است، شما آن شخصی باشید که تمایل دارد ماشین شخص دیگری را به عنوان وثیقه قبول کند. با این تفاسیر، هر نقشی که در قرارداد رهن ماشین داشته باشید، نیاز دارید که درباره شرایط قرارداد و قوانین و نکاتی که باید رعایت شود، اطلاعاتی کاربردی کسب کنید. در ادامه مطلب به این قرارداد می‌پردازیم و ابعاد مختلف آن را بررسی می‌کنیم.

نمونه قرارداد رهن خودرو چه زمانی استفاده می‌شود؟

اگر برای شما پیش آمده باشد که برای اخذ وام به یک صندوق قرض الحسنه یا بانک مراجعه کنید، احتمالا با این مسئله مواجه شده‌اید که از شما وثیقه‌ای را طلب می‌کنند تا با اعتماد به آن وثیقه، مبلغی که مد نظر دارید را در اختیار شما قرار دهند. ممکن است که از یک شخص حقیقی بخواهید که مبلغ قابل توجه‌ای را در اختیار شما بگذارد. بدون شک آن شخص نیز تمایل دارد که از بابت برگشت مبلغی که پرداخت می‌کند، مطمئن باشد. به همین دلیل وثیقه‌ای می‌خواهد که با آسودگی بیشتری با شما همکاری کند.

در این موقعیت‌ها و در موقعیت‌های مشابه دیگر، شما برای ارائه وثیقه، از دارایی‌های خود استفاده می‌کنید. ممکن است تمایل داشته باشید که از قرارداد رهن خانه استفاده کنید یا اینکه مبلغ دریافتی به اندازه‌ای باشد که قرارداد رهن ماشین برای آن کافی باشد. در هر صورت، شما می‌توانید اموال ارزشمند دیگر خود را برای موارد متفاوت در وثیقه بگذارید. این شیوه از وثیقه، برای موارد متعددی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یکی از متداول‌ترین شرایطی که خودرو را در رهن نگه می‌دارند، زمانی است که شما با استفاده از شرایط اقساطی، خودرویی را از شرکت‌های خودرو سازی خریداری می‌کنید. در این شرایط، تا پرداخت کامل مبلغ قرارداد و تسویه حساب نهایی، خودرو در رهن شرکت باقی می‌ماند.

قرارداد رهن ماشین از نگاه قانون

همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، نمونه قرارداد رهن خودرو یکی از انواع قرارداد رهن است. رهن، یکی از انواع عقد معین در قانون مدنی است و این قانون در ماده‌های 771 تا 794 به صورت اختصاصی درباره ابعاد مختلف قرارداد رهن ماشین توضیح داده است. ماده 771 قانون مدنی به صراحت توضیح می‌دهد که رهن، یک توافق است که میان اشخاصی برقرار می‌شود که نسبت به یکدیگر تعهدات مالی دارند. در واقع، در قرارداد رهن ماشین ، یکی از طرفین به شخص دیگر بدهکار است یا اینکه مدیون آن شخص است و باید دیون خود را بپردازد. به همین دلیل تا زمان پرداخت دیون، ماشین خود را نزد آن شخص به وثیقه می‌گذارد. البته ممکن است که ماشین را در اختیار داشته باشد و صرفا سند ماشین را در وثیقه بگذارد که در این خصوص باید توضیحات بیشتری ارائه دهیم.

ارکان اصلی قرارداد رهن ماشین

قانون مدنی در تعریف قرارداد رهن ماشین ، اینطور توضیح می‌دهد که رهن دارای 3 رکن اصلی است. قرارداد رهن ماشین نیز مانند سایر قراردادهایی که برای به انجام رسیدن، نیازمند ارکان خاصی هستند، به این سه رکن اصلی وابسته است. در این قرارداد، یک طرف شخصی است که تمایل دارد در ازای مبلغ یا دارایی ارزشمندی که به طرف مقابل ارائه داده است، وثیقه‌ای در اختیار بگیرد. طرف دیگر در قرارداد رهن ماشین نیز در واقع شخصی است که مالکیت ماشین را در اختیار دارد و با خواست خود، ماشین را نزد شخصی که به او مدیون است، به عنوان وثیقه می‌گذارد.

این شخص متعهد می‌شود که در زمان معین تسویه حساب کند. وثیقه گذار راهن و شخصی که وثیقه را می‌پذیرد، مرتهن نامیده می‌شود. در این میان، ماشین نیز مال مرهونه خواهد بود. به طور معمول در هر نوع قرارداد، هر کدام از این ارکان می‌توانند شرایط متفاوتی داشته باشند.

ماشین باید نزد چه شخصی بماند؟

ممکن است بنا به دلایلی نیاز داشته باشید که ماشین خود را نزد شخص دیگری برای وثیقه قرار دهید اما همزمان به ماشین نیز، نیاز داشته باشید تا بتوانید با آن کار کنید و دیون خود را پرداخت کنید. در این شرایط، می‌توانید با مرتهن گفتگو کنید و از او بخواهید که ماشین در اختیار شما باشد. یا اینکه ممکن است شرط اصلی طرفین برای رهن ماشین، این باشد که مرتهن این خودرو را در اختیار داشته باشد.

در هر صورت، محدودیتی در این خصوص نیست که ماشین حتما نزد چه شخصی باشد. ممکن است طرفین به این صورت توافق کنند که ماشین در اختیار راهن یا در اختیار مرتهن قرار بگیرد. آن چیز که اهمیت دارد این است که هر کدام از طرفین ملزم هستند که در حفظ و نگهداری ماشین تلاش کنند و مطابق با قرارداد رهن ماشین عمل کنند. بنابراین، در خصوص این مساله، توافق طرفین ارجحیت دارد.

در ماده 772 آمده است که مال رهن باید در قبض مرتهن باشد یا در تصرف شخصی باشد که بین دو طرف معین می‌شود. بنابراین، شما می‌توانید در متن قرارداد معین کنید که ماشین در اختیار کدام شخص است.

آیا می‌توانیم ماشین را رهن دهیم؟

نکته مهمی که لازم است درباره آن توضیح داده شود این است که پیش از امضای هرگونه قرارداد رهن، ابتدا لازم است که از امکان رهن مال مورد نظرمان آگاه باشیم. برای مثال، ماده 773 اینطور می‌گوید که مال مرهونه باید قابل نقل و انتقال قانونی باشد که این مساله برای انواع خودرو امکان پذیر خواهد بود. از طرف دیگر ماده 774 اینطور می‌گوید که مال مرهونه باید عین معین باشد که ماشین یک عین معین است. بنابراین، می‌توانید از قرارداد رهن ماشین استفاده کنید.

شما نمی‌توانید منفعت یا حق را به عنوان رهن قرار دهید و برای آن قرارداد رهن تنظیم کنید. یعنی اینکه اگر شما حق یا امتیاز خرید یک خودرو را دارید، نمی‌توانید آن را در رهن بگذارید. یا اینکه اگر بنا به قراردادی، منفعت استفاده از یک خودرو را در اختیار دارید، نمی‌توانید این منفعت را در رهن بگذارید. همچنین اگر خودرو شما به علت دیگری در رهن است، نمی‌توانید خودرو را برای مساله دیگر به عنوان وثیقه معرفی کنید. لازم است که به این مسائل دقت زیادی داشته باشیم زیرا ماه 774 توضیح می‎‌دهد که اگر مال مرهونه جزء دیون و منفعت باشد، قرارداد رهن ماشین باطل است.

رهن خودرو به چند شخص به صورت همزمان

تصور کنید که به چند نفر مدیون هستید و موظف خواهید بود که دیون یا بدهی آن‌ها را بپردازید. شما برای رسیدگی به این مساله، تصمیم می‌گیرید که این دیون را به مرور و در اقساط مشخصی پرداخت کنید اما اشخاصی که از شما طلبکار هستند، تمایل دارند که از شما وثیقه‌ای داشته باشند. اگر شما فقط یک خودرو داشته باشید اما ارزش آن خودرو از مجموع بدهی شما بیشتر باشد، در این شرایط می‌توانید با استناد به ماده 776 قانون مدنی، یک خودرو را به دو یا چند شخص رهن کنید. در این صورت، مرتهن‌ها می‌توانند با یکدیگر توافق کنند که خودرو در اختیار کدام یکی از آن‌ها باشد یا اینکه ممکن است توافق کنند که خودرو در نزد شما باقی بماند و فقط سند خودرو را در اختیار بگیرند.

مرتهن می‌تواند خودرو مرهونه را بفروشد؟

بدون شک یکی از شروط اصلی این قرارداد این است که مرتهن بتواند ماشین را بفروشد. البته مرتهن زمانی باید برای فروش ماشین اقدام کند که راهن، به تعهدات خود مبنی بر پرداخت دیون عمل نکرده باشد. در واقع این قرارداد به این بهانه تنظیم و امضا می‌شود که مرتهن با در اختیار داشتن امکان فروش ماشین، بتواند زیان و خسارت احتمالی به خود را جبران کند. بنابراین، شما نمی‌توانید برای این قرارداد شرط بگذارید که مرتهن حق فروش خودرو را نداشته باشد یا حتی نمی‌توانید توافق کنید که مرتهن تا مدت زمان مشخصی حق فروش نداشته باشد زیرا به واسطه این شرط، ماهیت این قرارداد زیر سوال می‌رود و همانطور که در ماده 778 آمده است، با وجود چنین شرطی، قرارداد باطل خواهد بود.

پیشنهاد ما

قرارداد رهن ماشین یک توافق مهم و کاربردی است. به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتما درباره آن بدانید و از نکات مهم و حقوقی آن مطلع باشید. برای این منظور، شما می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید. علاوه براین، خدمات تنظیم قرارداد نیز این امکان را می‌دهد که تنظیم قرارداد مورد نظرتان را به تیم حقوقی رکلا بسپارید. در کنار شما هستیم.