قرارداد اجاره اتوبوس و شرایط کرایه اتوبوس در نمونه قرارداد اتوبوس دربستی
نمونه قرارداد اجاره اتوبوس نوعی توافق میان صاحب اتوبوس و مستاجر آن است. این قرارداد می‌تواند برای یک بازه زمانی کوتاه مدت یا طولانی مدت تنظیم شود و به موجب آن، مستاجر حق استفاده از اتوبوس را پیدا می‌کند. به دلیل بالا رفتن قیمت بنزین و حجم بالای ترافیک، افراد زیادی ترجیح می‌دهند که برای سفرهای درون شهری و برون شهری خود از اتوبوس استفاده کنند. اتوبوس یکی از وسایل حمل و نقل است که قابلیت جابه جایی افراد زیادی را دارد.
بسیاری از اداره‌ها و کارخانه‌ها خدمات مربوط به سرویس ایاب و ذهاب را در اختیار کارکنانشان قرار می‌دهند. ایاب و ذهاب کارکنان معمولاً به وسیله اتوبو‌س‌هایی انجام می‌شود که اداره و کارخانه اجاره کرده است.
همچنین اتوبوس وسیله حمل و نقل مناسبی برای ایاب و ذهاب دانش آموزان به مدرسه است و امکان دارد که برای این هدف نیز اجاره داده شود. بسیاری از تورهای گردشگری، تفریحی و زیارتی نیز به وسیله اتوبوس‌های اجاره‌ای انجام می‌شوند. در این نوشتار شرایط قانونی مربوط به اجاره اتوبوس را بررسی می‌کنیم.
نمونه قرارداد اجاره اتوبوس مطابق با کدام قانون و ماده‌ها نوشته می‌شود؟
در اصطلاح حقوق مدنی به نمونه قرارداد اجاره اتوبوس ، عقد معین گفته می‌شود زیرا قرارداد اجاره در قانون مدنی تعریف و شرایط قانونی مربوط به آن نیز مشخص شده است. فرم قرارداد اجاره اتوبوس مطابق با مواد 466 الی 511 قانون مدنی تنظیم می‌شود. در قانون مدنی، قرارداد اجاره به سه نوع، اجاره اشیاء، اجاره اموال و اجاره اشخاص دسته بندی شده است. نمونه قرارداد اجاره اتوبوس نیز یک اجاره نامه خواهد بود که از شرایط قانونی مربوط به عقد اجاره تبعیت می‌کند.
مطابق با ماده 466 قانون مدنی، قرارداد کرایه اتوبوس یک عمل حقوقی دو جانبه است که به وسیله توافق میان موجر (اجاره دهنده اتوبوس) و مستاجر (اجاره کننده اتوبوس) تحقق پیدا می‌کند. بعد از تنظیم قرارداد اجاره، مستاجر برای یک بازه زمانی معین حق استفاده از اتوبوس را پیدا می‌کند. در قرارداد اجاره، منافع اتوبوس و حق استفاده از آن به صورت رایگان به مستاجر منتقل نمی‌شود. بلکه مستاجر ملزم است که اجاره‌بهای اتوبوس را به مستاجر پرداخت کند.
قوانین اجاره اتوبوس به دو دسته آمره و تکمیلی دسته بندی می‌شوند:
- قوانین آمره اجاره اتوبوس، قطعی و لازم الاجرا هستند. هیچ یک از مستاجر و موجر اتوبوس نمی‌توانند برخلاف قواعد آمره با یکدیگر توافق کنند. رعایت نکردن قواعد آمره باعث باطل شدن قرارداد مربوط به اجاره اتوبوس می‌شود.
- قوانین تکمیلی اجاره اتوبوس تنها در صورتی لازم الاجرا هستند که موجر و مستاجر برخلاف آن‌ها (قوانین تکمیلی) با یکدیگر توافق نکرده باشند. بنابراین موجر و مستاجر اتوبوس می‌توانند برخلاف قوانین تکمیلی با یکدیگر توافق کنند.
آیا بین نمونه قرارداد اتوبوس دربستی و اجاره نامه تفاوتی وجود دارد؟
نمونه قرارداد اجاره اتوبوس به وسیله توافق میان موجر و مستاجر تحقق پیدا می‌کند. توافق میان موجر و مستاجر اتوبوس نیز به وسیله اعلام اراده آن‌ها انجام می‌شود. اراده موجر و مستاجر اتوبوس به صورت شفاهی یا کتبی اعلام خواهد شد. بنابراین موجر و مستاجر قرارداد کرایه اتوبوس را به صورت کتبی یا شفاهی تنظیم کنند.
اجاره نامه اتوبوس در واقع همان قرارداد مکتوب اجاره اتوبوس است. اراده موجر و مستاجر در اجاره نامه اتوبوس به وسیله امضای آن‌ها اعلام می‌شود. اجاره نامه اتوبوس می‌تواند به صورت سند عادی یا سند رسمی تنظیم شود:
اجاره نامه عادی توسط موجر و مستاجر اتوبوس تنظیم و امضا می‌شود ولی اجاره نامه رسمی اتوبوس در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم خواهد شد و مامور رسمی نیز آن را امضا می‌کند.
انواع اجاره نامه اتوبوس اعم از اینکه به صورت رسمی یا عادی تنظیم شده باشند، یک سند معتبر برای نمونه قرارداد اتوبوس دربستی محسوب می‌شوند و توافق میان موجر و مستاجر اتوبوس را به اثبات می‌رسانند.
تعیین مدت در قرارداد چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که در مباحث بالا نیز گفتیم، اجاره اتوبوس از انواع قرارداد اجاره محسوب می‌شود. مطابق با ماده 468 قانون مدنی، تعیین مدت قرارداد، از شروط صحت قرارداد اجاره محسوب می‌شود. براساس تصریح ماده 468 قانون مدنی، تعیین نکردن مدت قرارداد اجاره، باعث باطل شدن قرارداد می‌شود. بنابراین تعیین مدت برای نمونه قرارداد اجاره اتوبوس الزامی است. مدت قرارداد اجاره مربوط به اتوبوس باید به صورت دقیق معین شود.
در نمونه قرارداد اتوبوس دربستی تعیین مدت می‌تواند به چند روش انجام شود:
- با ذکر تاریخ: در این حالت، اتوبوس برای مدت معینی به مستاجر اجاره داده می‌شود و بعد از به پایان رسیدن مدت، قرارداد اجاره نیز خاتمه پیدا می‌کند. برای مثال، اتوبوس برای ایاب و ذهاب دانش آموزان در طول یک سال تحصیلی اجاره داده می‌شود؛
- با ذکر مسافت: در این حالت، اتوبوس تنها برای مسافت معینی در اختیار مستاجر گذاشته می‌شود. برای مثال، مستاجر برای آنکه از شیراز به مشهد برود اتوبوسی را اجاره می‌کند. مدت قرارداد اجاره بعد از آنکه مستاجر به مشهد رسید تمام می‌شود؛
- با ذکر تاریخ و مسافت: در این حالت، تعیین مدت قرارداد اجاره با ذکر تاریخ و مسافت تعیین می‌شود. در این مورد، قرارداد اجاره در زمان سرسید یا بعد از پیمودن مسافت معین، خاتمه پیدا می‌کند. برای مثال، مستاجر برای یک روز و برای مسافت تهران به شمال اتوبوسی را اجاره می‌کند. مدت قرارداد اجاره بعد از سپری شدن یک روز یا بعد از رسیدن مستاجر به شمال خاتمه پیدا می‌کند.
لازم به ذکر است که موجر و مستاجر می‌توانند در خصوص تمدید مدت اجاره اتوبوس با یکدیگر توافق کنند.
نقش طرفین در قرارداد و بررسی امکان اجاره مجدد اتوبوس
مالک اتوبوس به عنوان موجر، نمونه قرارداد اجاره اتوبوس را امضا می‌کند. موجر بعد از تنظیم این قرارداد ملزم می‌شود که اتوبوس را به مستاجر تحویل و امکانات استفاده از آن را در اختیار او قرار بدهد.
مطابق با یک قاعده تکمیلی در عقد اجاره، هزینه تمام مخارج و تعمیراتی که برای استفاده از اتوبوس لازم است بر عهده موجر قرار می‌گیرد اما موجر و مستاجر در هنگام تنظیم اجاره نامه اتوبوس می‌توانند با یکدیگر برخلاف این موضوع توافق کنند.
به این نکته توجه کنید که در قرارداد مربوط به اجاره اتوبوس، تنها منافع اتوبوس و حق استفاده از آن به مستاجر منتقل می‌شود. بنابراین مستاجری که مالک منافع اتوبوس شده است و حق استفاده از آن را دارد نیز می‌تواند نسبت به اجاره دادن مجدد اتوبوس اقدام کند. برای مثال، شخصی اتوبوس را برای مدت یک سال از مالک آن اجاره کرده است. در این مورد، منافع اتوبوس برای بازه زمانی یک ساله در اختیار مستاجر خواهد بود و او می‌تواند از اتوبوس استفاده کند. مستاجر در این بازه زمانی یک ساله می‌تواند اتوبوس را به شخص دیگری اجاره دهد و اجاره نامه اتوبوس را به عنوان موجر امضا کند.
البته مالک اتوبوس (موجر) می‌تواند در ضمن تنظیم اجاره نامه شرط کند که مستاجر حق اجاره دادن اتوبوس به شخص دیگری را ندارد. اگر چنین شرطی اعمال شود، مستاجر باید شخصاً از اتوبوس استفاده کند و نمی‌تواند آن را به دیگری اجاره دهد.
وظایف مستاجر در فرم قرارداد اجاره اتوبوس چیست؟
مستاجر در نمونه قرارداد اجاره اتوبوس در واقع شخصی است که تمایل دارد اتوبوس را اجاره کند. بعد از امضای اجاره نامه توسط هر دو طرف، اتوبوس به مستاجر تحویل داده می‌شود و ایشان حق استفاده از آن را پیدا می‌کند.
در نظام حقوقی ایران، مستاجر در حکم امین است و اتوبوس نیز نزد او به امانت قرار می‌گیرد. مطابق قانون، مستاجر ضامن خراب شدن اتوبوس یا از بین رفتن آن نیست. بنابراین، اگر در اثر وقوع زلزله یا ریزش کوه، به اتوبوس خساراتی وارد شود، مستاجر ملزم به جبران آن خسارت نخواهد بود.
با این حال، مستاجر باید به صورت متعارف از اتوبوس بهره ببرد و آن را در مکان مناسبی مانند پارگینگ نگهداری کند.
اگر مستاجر عمداً یا با کوتاهی خود، باعث ورود آسیب به اتوبوس شود، مثلا در هنگام استفاده از اتوبوس ضوابط فنی را رعایت نکند و باعث شود که اتوبوس به لحاظ فنی آسیب و خسارت ببیند یا با سرعتی بیش از حداکثر سرعت مجاز رانندگی کند و در اثر تصادف، به اتوبوس آسیب وارد شود، ملزم به جبران تمام خساراتی خواهد بود که در اثر قصور و تقصیر او به اتوبوس وارد شده است.
شرایط باطل شدن نمونه قرارداد اجاره اتوبوس چگونه است؟
در حقوق مدنی ایران، اصل بر صحت تمامی قراردادها گذاشته شده است. بنابراین ما تمام قراردادها را صحیح و دارای آثار قانونی در نظر می‌گیریم. در قانونی مدنی موارد باطل شدن نمونه قرارداد اجاره اتوبوس مشخص شده است که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی می‌کنیم.
- اجاره اتوبوس در گروه قراردادهای موقت قرار می‌گیرد و تعیین مدت در آن الزامی است. بنابراین تعیین نکردن مدتی که مستاجر می‌تواند از اتوبوس استفاده کند یا نامشخص بودن آن (مدت) باعث باطل شدن نمونه قرارداد اجاره اتوبوس می‌شود؛
- اگر در طول مدت قرارداد اجاره، در اثر وقوع حادثه‌ای اتوبوس از بین برود یا غیر قابل استفاده شود نیز قرارداد اجاره باطل و بی اثر خواهد شد؛
- مستاجر، اتوبوس را برای هدف غیر قانونی و غیر مشروع اجاره کرده باشد و موجر با وجود آگاهی از هدف غیر قانونی و غیر مشروع مستاجر، اتوبوس را به او اجاره داده باشد. برای مثال، مستاجر قصد دارد به وسیله اتوبوس، انسان قاچاق کند. در چنین حالتی، قرارداد اجاره باطل است اما اگر معلوم شود که موجر نسبت به هدف مستاجر بی‌اطلاع بوده قرارداد اجاره صحیح است.
راهکارهای حل اختلاف در نمونه قرارداد اجاره اتوبوس چگونه است؟
مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی، در نمونه قرارداد اجاره اتوبوس مراجع قضایی رسیدگی و حل و فصل اختلافات حقوقی میان موجر و مستاجر از قرار زیر است:
- شورای حل اختلاف: شورای حل اختلاف به دعاوی مالی میان موجر و مستاجر اتوبوس که حداکثر مبلغ آن 20 میلیون تومان است رسیدگی می‌کند؛
- دادگاه عمومی حقوقی: دادگاه عمومی حقوقی به دعاوی غیر مالی و مالی (بیشتر از بیست میلیون تومان) میان موجر و مستاجر رسیدگی خواهد کرد؛
- داوری: داوری نیز از دیگر مراجع قانونی رسیدگی و حل و فصل اختلافات حقوقی میان موجر و مستاجر محسوب می‌شود. داور به وسیله توافق میان موجر و مستاجر اتوبوس تعیین خواهد شد و مرجع رسیدگی و حل و فصل اختلافات حقوقی میان آن‌ها است.
مطابق با قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه کیفری 2 و دادسرای مرتبط با آن نیز مرجع رسیدگی به شکایت‌هایی هستند که هریک از موجر و مستاجر می‌خواهند بر علیه یکدیگر مطرح کنند.
توصیه می‌کنیم که:
همیشه برای انجام هر معامله‌ای، به خاطر داشته باشید که قراردادی مناسب برای آن تهیه کنید زیرا قرارداد، سند معتبر و قانونی از روابطی است که میان طرفین برقرار می‌شود. برای این منظور به شما پیشنهاد می‌کنیم که از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی و همچنین از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی بهره ببرید.
