همه چیز درباره قرارداد هوشمند سازی ساختمان ؛ از انواع تا نکات حقوقی

اگر در حال ساخت یا بازسازی یک ساختمان هستید، احتمالا به هوشمند سازی آن فکر کرده‌اید. سیستم‌های هوشمند به ‌سرعت جای خود را در معماری نوین باز کردند و در حال حاضر یکی از شاخصه‌های مهم در پروژه‌های ساختمانی به شمار می‌روند. این سیستم‌ها معمولا بخش‌های متنوعی مانند نورپردازی هوشمند، کنترل تهویه، سیستم‌های امنیتی، صوت و تصویر مرکزی و سیستم کنترل از طریق موبایل را در بر می‌گیرند. با این حال، اجرای موفق چنین پروژه‌ای صرفا به خرید تجهیزات محدود نمی‌شود. برای آن ‌که این فرایند با کیفیت و طبق استاندارد پیش برود، حضور یک پیمانکار متخصص و باتجربه ضروری است. در چنین شرایطی، قرارداد هوشمند سازی ساختمان نقش مهمی در شکل‌گیری همکاری میان طرفین پیدا می‌کند.

قرارداد هوشمند سازی ساختمان توافقی مکتوب میان کارفرما و پیمانکار است که تمام یا بخشی از مراحل پروژه هوشمند سازی را دربر می‌گیرد. به علاوه، این توافق فقط یک سند حقوقی ساده نیست بلکه مسیری مشخص برای مدیریت فنی، مالی، زمانی و تعهدات اجرایی پروژه محسوب می‌شود.

در ادامه، در خصوص این قرارداد مهم، انواع رایج، مفاد ضروری و سایر نکات حقوقی حائز اهمیت را با شما در میان خواهیم گذاشت. با ما همراه باشید.

انواع رایج قراردادهای هوشمند سازی ساختمان

در مسیر اجرای پروژه، با توجه به مقیاس ساختمان، بودجه و نیازهای کارفرما، از مدل‌های مختلف قراردادی استفاده می‌شود. قرارداد هوشمند سازی ساختمان در اشکال مختلفی قابل تنظیم است و هر نوع از آن، ساختار حقوقی، نحوه اجرای فنی و تعهدات متفاوتی را در برمی‌گیرد. در ادامه به بررسی رایج‌ترین انواع قراردادهای هوشمند سازی ساختمان می‌پردازیم.

قرارداد هوشمند سازی ساختمان در قالب پیمانکاری

قرارداد هوشمند سازی ساختمان در قالب قرارداد پیمانکاری مستقیم (Direct Contract) ، توافقی است که به‌ صورت مستقیم میان کارفرما و پیمانکار امضا می‌شود. در این توافق، پیمانکار مسئولیت کامل اجرای پروژه هوشمند سازی ساختمان را بر عهده دارد. همه مراحل از تهیه تجهیزات تا نصب و راه‌ اندازی نهایی، به‌ صورت مستقیم و بدون واسطه توسط پیمانکار انجام می‌شود و هیچ شخص حقیقی یا شخص حقوقی دیگری در این میان دخالت نخواهد داشت. این نوع از نمونه قرارداد هوشمند سازی ساختمان بیشتر در پروژه‌هایی با پیچیدگی کمتر یا با مقیاس محدود کاربرد دارد.

متقابلا کارفرما در چنین شرایطی ترجیح می‌دهد روند اجرا را شخصا دنبال کند و از نزدیک بر جزئیات، نظارت داشته باشد. به علاوه، معمولا مسئولیت‌هایی مانند کنترل کیفیت، زمان‌بندی و نظارت فنی نیز به ‌طور کامل بر عهده کارفرما خواهد بود. بنابراین، این مدل همکاری برای کارفرمایانی مناسب است که از فرآیند اجرا شناخت نسبی دارند و می‌خواهند مدیریت پروژه را خودشان در دست بگیرند.

به ‌عنوان نمونه، تصور کنید قصد دارید در آپارتمان شخصی خود سیستم روشنایی، تهویه و صوت مرکزی را هوشمند کنید. شما به عنوان کارفرما با یک شرکت متخصص یا تکنسین مورد اعتماد قرارداد تنظیم می‌کنید تا ایشان طی دو ماه، این سیستم‌ها را نصب و فعال کند. در طول پروژه، شما به ‌طور مستقیم روند کار را بررسی می‌کنید و تصمیم‌های فنی یا اجرایی نیز با هماهنگی شما گرفته می‌شود.

قرارداد هوشمند سازی ساختمان به صورت EPC (مهندسی، تامین تجهیزات، اجرا)

قرارداد هوشمند سازی ساختمان به صورت EPC  (Engineering, Procurement, and Construction) توافقی است که در آن، پیمانکار از مرحله طراحی مهندسی تا تامین تجهیزات و اجرای کامل پروژه هوشمند سازی ساختمان را به ‌طور متمرکز انجام می‌دهد. در این مدل از همکاری، کارفرما معمولا با یک شرکت متخصص در ارتباط است و از درگیری با چند پیمانکار یا تامین‌کننده مختلف بی‌نیاز می‌شود.

این مدل از قرارداد هوشمند سازی ساختمان معمولا در پروژه‌هایی به کار می‌رود که مقیاس بزرگ یا ساختار پیچیده دارند و اجرای آن‌ها مستلزم طراحی مهندسی دقیق، تامین تجهیزات تخصصی و اجرای فنی پیشرفته است. با انتخاب قرارداد  EPC، کارفرما می‌تواند هماهنگی میان اجرای مراحل مختلف کار را افزایش دهد و از پیمانکار، ضمانت‌نامه یا بیمه مسئولیت دریافت کند. هرچند هزینه اولیه در این قرارداد ممکن است اندکی بالاتر از شرایط پیمانکاری باشد اما سهولت مدیریت، متمرکز شدن مسئولیت‌ها و حصول نتیجه نهایی با کیفیت بالاتر، آن را به گزینه‌ای اقتصادی در بلند مدت تبدیل می‌کند.

برای مثال، تصور کنید مالک یک آپارتمان قصد دارد در یک مجتمع ۲۰ واحدی سیستم‌های روشنایی هوشمند، کنترل تهویه و امنیت را به ‌صورت یکپارچه راه‌ اندازی کند. با تنظیم قرارداد EPC ، شرکت مجری، تمام مراحل را از نقشه‌ کشی و انتخاب حسگرها تا نصب پانل‌های کنترل و آزمایش نهایی بر عهده می‌گیرد و پروژه را به ‌صورت آماده به مالک تحویل می‌دهد.

قرارداد خدمات هوشمند سازی ساختمان بر مبنای SLA

نمونه قرارداد هوشمند سازی ساختمان مبتنی بر SLA (Service Level Agreement) قراردادی میان ارائه‌دهنده خدمات مانند شرکت‌های فناوری، نرم‌ افزاری یا نصاب سیستم‌های هوشمند و کارفرما (مشتری) است. این توافق‌نامه، درباره کیفیت و سطح خدماتی است که پیمانکار باید در طول مدت قرارداد ارائه دهد. سطح خدمات شامل استانداردهایی است که نشان می‌دهد خدمات ارائه شده به کارفرما چقدر دقیق و قابل اعتماد است. همچنین، سطح خدمات می‌تواند شامل مواردی مانند درصد زمان در دسترس بودن سیستم هوشمند ، زمان پاسخگویی به ناپایداری خدمات سیستم، مدت رفع مشکل و کیفیت اجرای خدمات باشد. برای مثال، در بخش زمان در دسترس بودن ذکر می‌شود که سیستم هوشمند باید 99.9% زمان‌ها در دسترس باشد یا در بخش رفع مشکلات (ناپایداری‌ها) گفته می‌شود مشکلات باید حداکثر در مدت 4 ساعت برطرف شوند. در مجموع، سطح خدمات مشخص می‌کند چه خدماتی، با چه کیفیت و در چه زمان‌هایی باید ارائه شود تا استانداردهای این پروژه‌ها مورد قبول کارفرما باقی بماند.

قرارداد SLA بیشتر در مرحله پس از تحویل و نصب سیستم هوشمند به ‌کار می‌رود. به علاوه، این نوع از قرارداد هوشمند سازی ساختمان به کارفرما امکان می‌دهد کیفیت خدمات را ارزیابی و پیگیری کند. در صورت نقض تعهدات، پیمانکار موظف است نسبت به رفع مشکلات اعلام‌ شده اقدام کند و انجام تعهدات خود را مطابق مفاد مندرج در قرارداد، به‌ طور کامل و در مهلت مقرر به انجام رساند. هدف این توافق‌نامه، تضمین عملکرد پایدار، مستمر و قابل اطمینان خدمات دهنده در دوره بهره‌برداری است.

به ‌عنوان مثال، پس از نصب یک سیستم امنیتی یا هوشمند سازی ساختمان، قرارداد SLA تعیین می‌کند که در صورت اختلال در دوربین‌ها یا سنسورها، تیم پشتیبانی باید در چه مدتی، موضوع را بررسی و مشکل را رفع کند.

نکات حقوقی مهم در قرارداد هوشمند سازی ساختمان

هوشمند سازی ساختمان فراتر از نصب سنسورها و کنترلرها است. مواردی نظیر مالکیت نرم‌افزار، امنیت اطلاعات و مسئولیت‌های حقوقی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

در محتوای قرارداد باید مشخص شود که مالکیت سیستم مدیریت ساختمان (BMS) یا نرم‌افزار کنترل از راه دور در اختیار چه کسی است و آیا کارفرما حق تغییر رمز عبور، فایل‌های پیکربندی یا نرم‌افزار را دارد یا خیر. به علاوه، در پروژه‌های بزرگ که نرم‌افزارها نیازمند مجوز هستند، ضرورت اخذ مجوز و تعیین وضعیت مالکیت لایسنس باید به وضوح در متن قرارداد بیان شود.

در ارتباط با حفاظت از داده‌های کاربران، پیمانکار باید متعهد شود که اطلاعات شخصی کاربران را حفاظت می‌کند. به علاوه، باید از انتشار غیرمجاز اطلاعات شخص کارفرما و سوء استفاده از آن خودداری شود. همچنین پیمانکار موظف است تمام داده‌ها را در محیط‌های امن مانند فضای ابری یا سرورهای معتبر به طور محرمانه و ایمن نگهداری کند.

شروط فسخ، راهکارهای حل اختلاف و داوری یا ارجاع به مراجع قضایی باید در متن قرارداد هوشمند سازی ساختمان مشخص شوند تا در صورت بروز مشکل، مسیر حل مسئله شفاف باشد. به علاوه، مسئولیت در مقابل خرابی سیستم یا نفوذ هکرها نیز معمولا برعهده پیمانکار خواهد بود. توصیه می‌کنیم در صورتی که این مسئولیت برعهده پیمانکار قرار نمی‌گیرد، این مورد را به صورت مشخص در قرارداد ذکر کنید.

پیشنهاد ما

در پایان لازم به ذکر است که پروژه هوشمند سازی ساختمان می‌تواند ارزش ملک شما را بالا ببرد، زندگی روزمره‌ را راحت‌تر کند و حتی هزینه‌های انرژی را کاهش دهد. اما موفقیت این پروژه، فقط به کیفیت تجهیزات بستگی ندارد بلکه به انتخاب پیمانکار حرفه‌ای و دقت در نگارش محتوای قرارداد با مجری نیز وابسته است.

اگر در حال برنامه‌ریزی برای هوشمند سازی ساختمان خود هستید، می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی رکلا برای نگارش نمونه قرارداد هوشمند سازی ساختمان استفاده کنید. به علاوه، همکاران ما در دپارتمان حقوقی از طریق مشاوره تلفنی حقوقی در کنار شما خواهند بود تا ابهامات شما را در زمینه این قرارداد برطرف کنند.