حوادث کار چیست؟ به همراه بررسی مسئولیت کارفرما در برابر بروز حادثه در کارگاه
مطابق با آماری که از سوی سازمان بین المللی کار ارائه شده است، روزانه 6 هزار نفر در جهان به علت حوادث و بیماری‌های کاری فوت می‌کنند. در ایران نیز در هر سال، تقریباً 13 هزار حادثه ناشی از کار رخ می‌دهد. متاسفانه سالانه 700 تا 800 مرگ ناشی از حوادث کار در ایران ثبت می‌شود. بخش بزرگی از این حوادث در محیط‌های کاری کمتر از 20 نفر و به خصوص در محل‌های کار ساختمانی اتفاق افتاده‌اند. معمولاً علت اصلی بروز حوادث کار ، بی توجهی کارگر یا کارفرما یا هر دوی آن‌ها به اصول و نکات ایمنی است.
باید به این موضوع مهم توجه داشته باشیم که حوادث ناشی از کار می‌تواند علاوه بر کارگران آسیب دیده برای خانواده آن‌ها نیز مشکلات متعددی را به دنبال داشته باشد. به صورت کلی می‌توان گفت که بروز حادثه در محل کار و تلفات ناشی از آن می‌تواند باعث تحمیل مشکلات اقتصادی و اجتماعی متعددی به کارگر آسیب دیده، خانواده او و کشور شود. قانونگذار به منظور کاهش حوادث کار در ایران ، در قانون کار، قانون مجازات اسلامی و قانون مسئولیت مدنی، برای کارفرمایی که نکات و اصول ایمنی را در محل کار رعایت نکرده و باعث بروز حادثه و ورود آسیب به کارگران شده، ضمانت اجرای حقوقی و کیفری در نظر گرفته است.
در ادامه این نوشته با حوادث ناشی از کار، بیشتر آشنا می‌شویم و سپس مسئولیت حقوقی و کیفری کارفرما در برابر تلفات و صدمات ناشی از وقوع حادثه در محل کار را مورد بررسی قرار می‌دهیم. پیشنهاد می‌کنیم با زدن روی لینک مسئولیت کارفرما در قبال کارگران به مقاله اختصاصی آن وارد شوید و اطلاعات کامل‌تری را در خصوص این موضوع مطالعه کنید.
حوادث کار چیست؟
در ابتدا باید بگوییم که مطابق با ماده 4 قانون کار، محل کار به جایی گفته می‌شود که کارگر به درخواست کارفرما در آنجا کار می‌کند. تمام تاسیساتی که متعلق به محل کار هستند نیز جزئی از آن محسوب می‌شوند. برای مثال، نمازخانه، ناهار خوری و وسایل ایاب و ذهاب موجود در یک محل کار، جزو آن هستند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که حوادث محل کار فقط در محل کار رخ نمی‌دهند بلکه هر گونه حادثه‌ای که به دلیل شغل و حرفه کارگر برای او اتفاق افتاده و باعث ورود صدمات فیزیکی و جسمی به کارگر شده باشد، حوادث ناشی از کار محسوب می‌شود.
مطابق با ماده 60 از قانون تامین اجتماعی ، هر حادثه‌ای که در حین انجام وظایف شغلی و کاری برای بیمه شده اتفاق افتاده باشد، حادثه ناشی از کار است. با توجه به این ماده می‌توان گفت که منظور از حین انجام وظیفه، تمام اوقاتی است که شخص بیمه شده در محل کار، موسسات وابسته، ساختمان‌ها یا محوطه آن‌ها مشغول به کار باشد. همچنین، کارگری که به دستور کارفرما، انجام ماموریتی در خارج از محل کار را بر عهده گرفته باشد نیز، در حین انجام وظایف شغلی و کاری است. در این ماده، اوقات رفت و آمد کارگر از منزل به محل کار نیز جزء اوقات کاری محسوب می‌شود. البته حادثه‌ای که در زمان رفت و برگشت از محل کار به منزل برای کارگر اتفاق می‌افتد، در صورتی حادثه ناشی از کار است که در زمان عادی رفت و برگشت به محل کار برای کارگر اتفاق افتاده باشد.
قانونگذار در این ماده حادثه‌ای که در حین اقدام برای نجات سایر کارگران و کمک کردن به آن‌ها برای کارگر اتفاق افتاده را نیز جزو حوادث ناشی از کار دانسته است.
تعریف حوادث کارگاه خیاطی در قانون تامین اجتماعی
به صورت کلی و با توجه به ماده 60 قانون تامین اجتماعی می‌توان گفت که اگر کارگر در شرایط زیر دچار حادثه شود، مشمول قوانین حوادث کارگاه خیاطی خواهد شد.
- حادثه هنگامی رخ داده باشد که کارگر در محیط کارگاه خیاطی مشغول به کار است؛
- حادثه هنگامی برای کارگر رخ داده باشد که برای انجام وظیفه و ماموریت در خارج از محل اشتغال خود است؛
- حادثه در زمان رفت و آمد کارگر از منزل به محیط کار یا از محیط کار به منزل برای او اتفاق افتاده باشد؛
- کارگر در محیط کار آسیب دیده باشد و حادثه در اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان برای پیگیری پروسه‌های درمان و توانبخشی، اتفاق بیفتد؛
- حادثه هنگام تلاش برای نجات جان سایر کارگران و کمک به آن‌ها اتفاق افتاده باشد.
کارفرما چه وظیفه‌ای در مقابل کاهش حوادث کار با لیفتراک دارد؟
هر ساله آمارهای فراوان و قابل توجهی در خصوص حوادث کار با لیفتراک گزارش می‌شوند. مطابق با آمارهای گزارش شده، بیشترین علت بروز حوادث ناشی از کار با لیفتراک مربوط به واژگونی آن است. برخورد نفر با لیفتراک، افتادن بار از روی آن، سوار شدن نفرات بر روی بار و تعمیر و نگهداری ضعیف، از جمله عواملی هستند که باعث وقوع حوادث ناشی از کار با لیفتراک می‌شوند.
قانونگذار در قانون کار، کارفرمایان را مکلف کرده است که پیش از مشغول شدن کارگرها به کار، حتماً نبست به تامین امنیت و ایمنی محیط کار اقدام کنند. همچنین مسئولیت اصلی ورود افراد متفرقه به محل کار و وقوع هر نوع حادثه برای آن‌ها نیز بر عهده کارفرما است. به صورت کلی می‌توان گفت که کارفرما برای جلوگیری از بروز حوادث محل کار باید شرایط زیر را برای نیروهای شاغل در محل کار فراهم کند:
- وسایل و امکانات لازم برای تامین سلامت، امنیت و بهداشت کارگران در محل کار را تهیه و در اختیار آن‌ها بگذارد؛
- کارفرما باید نحوه استفاده و کار با دستگاه‌های موجود در محل کار را به صورت کامل به کارگران آموزش بدهد؛
- تابلوهای خطر که در روز و شب دید کامل دارند را محل کار نصب کند؛
- تمام محوطه محل کار را محصور کند؛
- کارفرما باید بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی از سوی کارگرها نظارت داشته باشد.
بررسی علل بروز حوادث سقوط کارگر از ارتفاع
بروز حادثه در محیط کاری می‌تواند دلایل متعدد و مختلفی داشته باشد. مشکلات فنی دستگاه‌ها و خستگی کارگر از جمله عواملی هستند که باعث بروز حوادث سقوط کارگر از ارتفاع می‌شوند. به صورت کلی می‌توان گفت که مهمترین و اصلی‌ترین دلایل بروز حادثه در محیط کاری عبارت است از:
- رعایت نکردن اصول ایمنی؛
- کار با دستگاه‌های تخصصی پیش از آموزش؛
- سقوط کارگر ار ارتفاع؛
- برق گرفتگی؛
- سقوط ابزار و مصالح از ارتفاع.
مسئولیت کیفری کارفرما در برابر حوادث کارگاه های ساختمانی
مسئولیت کیفری به مجازاتی گفته می‌شود که در صورت ارتکاب عمدی یا غیر عمدی یک جرم به مرتکب آن تحمبل می‌شود. می‌توان گفت، مسئولیت کیفری ناشی از وقوع حادثه در محیط کار نیز به شخصی تحمیل می‌شود که این حادثه به واسطه تقصیر و اهمال کاری او اتفاق افتاده باشد.
بررسی ماده 95 قانون کار
قانونگذار در ماده 95 قانون کار، مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و اصول بهداشت کار در محیط‌های کاری را بر عهده کارفرما یا مسئول واحدهای کاری قرار داده است. بنابراین با توجه به این ماده می‌توان گفت که اگر حادثه‌ای به علت رعایت نکردن مقررات و ضوابط فنی یا بهداشت کاری در محل کار رخ بدهد، باعث ایجاد مسئولیت کیفری برای کارفرما یا مسئول واحد کاری می‌شود. نحوه جبران مسئولیت کیفری که به علت بروز حادثه در محیط کار بر عهده کارفرما قرار گرفته در بخش دیات قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. بنابراین می‌توان گفت که مسئولیت کیفری کارفرما در برابر آسیب‌ها‌ی جسمانی یا تلفات جانی کارگران در اثر وقوع حوادث ناشی از کار باید به واسطه پرداخت دیه آن‌ها جبران شود.
مسئولیت حقوقی کارفرما
مطابق ماده ۹۵ قانون کار، بروز حوادث کارگاه های ساختمانی باعث ایجاد مسئولیت حقوقی برای کارفرما می‌شود. مسئولیت حقوقی کارفرما به معنای مسئولیت او در برابر جبران خسارات ناشی از وقوع حادثه در محیط کار است. قانونگذار، شرایط و نحوه جبران مسئولیت حقوقی ناشی از حوادث کاری را در قانون مسئولیت مدنی مشخص می‌کند. براساس ماده 12 این قانون، می‌توان گفت، کارفرما نسبت به جبران خساراتی که در اثر وقوع حادثه در محیط کار به شخص ثالث وارده شده باشد نیز مسئول است و باید برای جبران این خسارت، اقدام کند.
پیشنهاد گروه رکلا برای شما
قرارداد کار در صورتی معتبر است و باعث ایجاد رابطه استخدامی میان کارگر و کارفرما می‌شود که مفاد آن با شرایط و ضوابط مقرر در قانون کار مطابقت داشته باشد. همچنین، قوانین و مقررات مندرج در قانون تامین اجتماعی نیز باید در قرارداد کار رعایت شود. در همین راستا به کارفرمایان و کارگران، پیشنهاد می‌کنیم که قرارداد کار را با نظارت و مشورت افرادی تنظیم کنند که با قوانین و مقررات قانون کار و قانون تامین اجتماعی آشنایی دارند.
گروه حقوقی رکلا با ارائه خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی ، این امکان را برای کارگران و کارفرمایان فراهم کرده است که قرارداد استخدامی مدنظر خودشان را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوق کار تنظیم کنند.
