مسئولیت کارفرما در قبال کارگران خود + بررسی مسئولیت‌های کیفری و مدنی کارفرما
کارفرما در لغت به معنای صاحب کار، صاحب کارخانه و در واقع شخصی است که دستور انجام کاری از سوی او به اشخاص دیگر صادر می‌شود. در اصلاح حقوق کار، کارفرما به شخصی گفته می‌شود که شخص دیگری را استخدام کرده است تا کار معینی را برای او انجام دهد. کارگر نیز به فردی گفته می‌شود که کار معین و مورد نظر کارفرما را مطابق با دستورات و شرایط او انجام خواهد داد. بنابراین، می‌توان گفت؛ کارفرما شخصی است که یک واحد اقتصادی را اداره می‌کند و یک یا چند کارگر دارد. شرایط و ضوابط مسئولیت کارفرما در برابر کارگران و اشخاص ثالث، در قانون مسئولیت مدنی و قانون کار مشخص شده است. اگر صاحب کار مسئول شناخته شود، باید خسارات و آسیب‌های وارده به کارگران و اشخاص ثالث را جبران کند.
قراردادی که بر این شیوه از روابط کاری دلالت دارد، قرارداد کار است. این قرارداد، سندی بر همکاری میان کارفرما و کارگر خواهد بود که مسئولیت هر کدام از طرفین نسبت به یکدیگر را شامل می‌شود.
در این نوشته قصد داریم که از شرایط و ضوابط قانونی ایجاد مسئولیت برای کارفرما در برابر کارگران و اشخاص ثالث صحبت کنیم.
شرایط و موارد مسئولیت کارفرما در قانون کار
قانون گذار در قانون کار مسئولیت‌ها و الزاماتی را برای کارفرمایان در نظر گرفته است که در صورت عدم رعایت شرایط و ضوابط قانونی به آن‌ها تحمیل می‌شود. در ادامه این مقاله، طی چند بخش، موارد و شرایط مسئولیت کارفرما در قانون کار را بررسی می‌کنیم.
مسئولیت ایجاد شده برای کارفرما در خصوص کار اجباری
مطابق با ماده 6 قانون کار، به کار گماردن اجباری دیگران به هر شکلی که باشد، ممنوع است. در صورتی که صاحب کار، فردی را به کار اجباری بگمارد، از شرایط قانون کار تخلف کرده و به پرداخت اجرت المثل کارگری که با اجبار به کار گمارده شده است و جبران خسارات به او محکوم می‌شود. به کار گماردن اجباری دیگران، مسئولیت کیفری کارفرما را نیز به دنبال دارد و باعث محکومیت او به حبس از 91 روز تا یک سال یا جریمه نقدی معادل با 50 تا 200 برابر مزد روزانه محکوم خواهد شد.
ایجاد مسئولیت برای صاحب کار در خصوص بیمه کردن کارپذیران
مطابق با شرایط و ضوابط مقرر در قانون کار و قانون تامین اجتماعی، صاحب کار باید کارگران خودش را بیمه کند. مسئولیت ناشی از عدم پرداخت حق بیمه کارگران بر عهده صاحب کار قرار دارد. صاحب کاری که از انجام این تکلیف قانونی خودداری کرده است به جریمه نقدی معادل با دو تا ده برابر حق بیمه محکوم خواهد شد.
بررسی میزان مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان نسبت به تامین نیازهای اساسی آن‌ها
اگر قرارداد استخدامی کارگران برای انجام کار معینی تنظیم شود و محل کار آن‌ها به دور از مناطق مسکونی باشد، صاحب کار باید سه وعده غذایی مناسب و ارزان قیمت را در اختیار کارگران قرار بدهد. همچنین صاحب کار موظف است که خوابگاه مناسبی را براساس فصل، محل و مدت کار در اختیار کارگران بگذارد. در خصوص تامین مسکن برای کارگران فاقد مسکن نیز کارفرمایان باید مساعدت‌ها و همکاری‌های لازم برای ساخت خانه را به عمل بیاورند.
بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در مقابل کارگران
مطابق با قوانین جاری کشور، تمام کارفرمایان در برابر حوادث احتمالی که ممکن است در زمان انجام کار برای کارگران به وجود بیاید، ضامن هستند. قانون گذار در قانون کار برای حفظ سلامت کارپذیران اهمیت زیادی قائل شده و تدایبر زیادی را برای پیشگیری از وقوع حوادث احتمالی پیش بینی کرده است. صاحب کار ملکف به رعایت تمام تدابیر و ضوابطی خواهد بود که از سوی قانون گذار پیش بینی می‌شود. در ادامه، برخی از تکالیف و مسئولیت‌های کارفرمایان در قبال کارکنان را بررسی می‌کنیم:
- رعایت اصول ایمنی در ساخت کارگاه و بهره برداری از ماشین آلات؛
- انجام آزمایش‌های قبل استخدام؛
- تهیه و در اختیار قرار دادن وسایل حفاظتی و بهداشت فردی؛
- نظارت مستمر بر رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی از سوی کارکنان.
ضمانت اجرای قانونی مسئولیت کارفرما در قبال کارگر
در صورتی که صاحب کار به تکالیف قانونی خود عمل نکند و باعث وقوع حادثه‌ای شود که صدمه بدنی کارگران را به دنبال داشته باشد، به مجازات‌های مقرر در قانون کار محکوم خواهد شد. همچنین صاحب کاری که به تکالیف خود عمل نکرده و باعث وقوع حادثه‌ای شده باشد باید دیه کارگری که صدمه دیده است را نیز جبران کند.
میزان مسئولیت مدنی کارفرما در مقابل کارگران
برای بررسی شرایط مسئولیت مدنی صاحب کار در برابر کارگران باید به قانون مسئولیت مدنی مراجعه کنیم. مطابق با ماده 12 این قانون، صاحب کار مسئول جبران خسارت‌هایی است که در حین انجام کار و از سوی کارگران او به اشخاص ثالث وارد می‌شود. بنابراین در هر حال، مسئولیت مدنی جبران خسارت‌های وارده به اشخاص ثالث بر عهده صاحب کار است حتی در صورتی که مقصر نباشد.
بررسی ارکان قانونی مسئولیت کارفرما در قبال کارگران
در بخش قبلی این نوشته نیز گفتیم که صاحب کار در برابر خساراتی که در حین انجام کار از سوی کارگران به اشخاص ثالث وارد شده، مسئول است. در قانون مسئولیت مدنی، ارکان و شرایط مسئولیت صاحب کار در قبال فعل کارگران را بیان کرده‌اند. بنابراین، صاحب کار در صورتی مکلف به پرداخت جبران خسارت به اشخاص ثالث می‌شود که تمام ارکان قانونی مسئولیت مدنی تحقق پیدا کرده باشند. در ادامه، ارکان قانونی مسئولیت کارفرما در قبال کارگران و آسیب‌هایی که از سوی آن‌ها به اشخاص ثالث وارد شده است را بررسی می‌کنیم:
- زیانی که در اثر عمل کارگران به اشخاص ثالث وارده شده باید مسلم و قطعی باشد؛
- عمل کارگران به صورت مستقیم و بدون واسطه باعث ورود آسیب به شخص ثالث شده باشد؛
- ضرر و زیانی که از سوی کارگران به اشخاص ثالث وارد آمده، جبران و برطرف نشده باشد؛
- آسیبی که به اشخاص ثالث وارد آمده است، در نیجه سهل انگاری و بی احتیاطی کارگران باشد.
بررسی قوانین مرتبط با تعهدات صاحب پروژه در برابر نیروی انسانی
در برخی موارد، ایجاد حادثه در حین انجام کار و ورود آسیب به کارگران، مسئولیت کیفری کارفرما در قبال کارگر آسیب دیده را به دنبال دارد. اصولاً، در چنین مواردی بازرسان اداره کار و کارشناسان دادگستری به محل وقوع حادثه می‌روند و پس از بررسی دقیق و کامل آن، در خصوص مسئولیت کیفری کارفرما در قبال کارگر آسیب دیده اظهار نظر می‌کنند. به صورت کلی می‌توان گفت که اگر رعایت نکردن مقررات ایمنی از سوی صاحب کار علت اصلی وقوع حادثه و ورود آسیب به کارگران باشد، از لحاظ حقوقی و کیفری مسئولیت خسارات ناشی از حادثه و آسیب‌های مالی، جسمانی و جانی که ایجاد کرده بر عهده کارفرما است.
براساس ماده 295 قانون مجازات اسلامی در صورت تحقق شرایط زیر ممکن است که کارفرما به ارتکاب جنایت عمد، شبه عمد یا خطای محض محکوم شود:
- در صورتی که کارفرما مسئولیت تامین سلامت جانی کارگران و امنیت محل کار آن‌ها را بر عهده گرفته باشد یا این وظیفه به موجب قوانین بر عهده او قرار داده شود؛
- اگر صاحب کار نسبت به تامین امنیت کارگران و محل کار آن‌ها کوتاهی کرده باشد؛
- در صورتی که در نتیجه کوتاهی و تعلل کارفرما به کارگران آسیب جانی یا جسمانی وارد شده باشد.
به موجب ماده 66 قانون تامین اجتماعی نیز صاحب کار در شرایط زیر ملزم به پرداخت غرامت‌هایی می‌شود که به دلیل ورود آسیب به کارگران ایجاد شده است:
- در صورتی که وقوع حادثه، مستقیماً در نتیجه عدم رعایت مقررات حفاظت فنی از سوی صاحب کار باشد؛
- اگر بروز بیماری ناشی از عدم رعایت مقررات بهداشتی و احتیاط‌های لازم از طرف صاحب کار یا نمایندگان او باشد.
برای تعیین میزان تعهدات طرفین، پیشنهاد می‌کنیم:
قرارداد استخدام باید به صورتی تنظیم شود که حقوق و منافع قانونی کارپذیر و کارفرما را تامین کند. میزان مسئولیتی که کارفرما در مقابل کارگر به عهده دارد، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید درباره آن تعیین تکلیف شود. به همین دلیل، تنظیم قراردادی که در آن به همه تعهدات و مسئولیت‌های کارفرما اشاره شده است، از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود.
برای آشنایی با مسئولیت‌های کارفرما و ضمانت اجرای قانونی عدم رعایت آن‌ها، می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی استفاده کنید. علاوه براین، این امکان نیز وجود دارد که تنظیم قرارداد اختصاصی خود را به تیم حقوقی رکلا بسپارید.
قرارداد کار موقت
کارفرما برای استخدام کارگران خود، به این قرارداد نیاز خواهد داشت.
