شرایط کار زنان در قانون کار، مهمترین چالش‌های حقوقی اشتغال بانوان ایرانی

بدون شک در دنیای امروز، زنان تشکیل دهنده درصد بالایی از کارگران هستند. طبق آماری که از سوی مراکز رسمی اعلام شده است، در کشور ما حدود 40 درصد از کارگران را زنان تشکیل می‌دهند. قانونگذار در قانون کار، مقررات و ضوابطی را برای اشتغال زنان و در راستای حمایت از حقوق آن‌ها تعیین کرده است. تمام کارگران خانم که به واسطه قرارداد کار استخدام می‌شوند، تحت پوشش ضوابط و مقرراتی قرار می‌گیرند که در قانون کار برای حمایت از آن‌ها تعیین شده است. بنابراین منظور از شرایط کار زنان ، ضوابط و مقرراتی است که در قانون کار برای استخدام و به کار گماردن کارکنان خانم پیش بینی می‌‌شود.

زنان در مقایسه با مردان، قدرت جسمانی کمتری دارند و از سوی دیگر شرایطی مانند بارداری، وضع حمل و شیردهی نیز ممکن است برای کارکنان خانم به وجود بیاید. بنابراین زنانی که تحت شمول قانون کار قرار می‌گیرند به حمایت ویژه قانونگذار نیاز دارند. خوشبختانه در قانون کار کشور ما از این موضوع چشم پوشی نشده و قانونگذار، قوانین مختلفی را برای حمایت از حقوق کارگران زن تعیین کرده است که در ادامه این مقاله با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

قوانین مرتبط با شرایط کار زنان در حقوق ایران

حق اشتغال یکی از مهمترین حقوق انسان‌ها قلمداد می‌شود که در اصول قانون اساسی نیز مورد پذیرش قرار گرفته است. همچنین در قانون اساسی و قانون مدنی، حق اشتغال زنان نیز به رسمیت شناخته می‌شود. قانونگذار در قانون کار نیز از حقوق زنان شاغل حمایت می‌کند. بنابراین، برای بررسی شرایط کار زنان در حقوق ایران می‌توانیم به قانون مدنی، قانون حمایت از خانواده، قانون اساسی و قانون کار مراجعه کنیم. لازم به ذکر است که قانون کار به شرایط و ضوابط مربوط به استخدام خانم‌ها، نحوه به کارگیری و چگونگی پرداخت حقوق و مزایای آن‌ها نظارت می‌کند. به عبارت دیگر، شرایط کار زنان در قانون کار ، ناظر بر برخورداری آن‌ها از حقوق و مزایایی است که برای کارگران تعریف می‌شود. از سوی دیگر، شرایط کار زنان در قانون کار ، ضوابط و مقررات خاصی که قانونگذار برای حمایت از آن‌ها در نظر گرفته است را نیز شامل خواهد شد.

شرایط کار زنان چیست؟

حمایت از حقوق کارگران و جلوگیری از تضییع حقوق آن‌ها، در واقع اصلی‌ترین و مهمترین هدف قانونگذار از تصویب قانون کار بوده است. تمام کارگرانی که به واسطه قرارداد کار استخدام شده‌اند، مشمول قوانین و مقررات حمایتی قانون کار می‌شوند. بنابراین، تمام کارگران خانمی که به واسطه امضای قرارداد کار استخدام می‌شوند نیز تحت شمول حمایت قانون کار قرار می‌گیرند. به همین دلیل، تمام حقوق و مزایایی که در قانون کار برای کارگران پیش بینی شده است به کارگران زن نیز تعلق می‌گیرد.

برای مثال، حداقل دستمزدی که باید به کارگران پرداخت شود، هر ساله از سوی شورای عالی کار اعلام می‌شود. حداقل دستمزد سال کارگران نباید کمتر از حداقل دستمزدی باشد که از سوی شورای عالی کار اعلام شده است. حقوق و دستمزدی که به کارگران خانم پرداخت می‌شود نیز باید مطابق با ضوابط و مقررات قانون کار و مصوبه شورای عالی کار تعیین شده باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت، تساوی در پرداخت حقوق و مزایای قانونی، یکی از اساسی‌ترین و مهمترین شرایط کار زنان است. با این حال، متاسفانه برخی از کارفرمایان از ضوابط و مقررات قانون کار تخلف می‌کنند و به کارکنان زن، کمتر از کارپذیران مرد حقوق می‌دهند.

اصل ممنوعیت تبعیض میان کارپذیران زن و مرد

قانونگذار در قانون کار به صراحت، تبعیض قائل شدن میان کارگران زن و مردی که در شرایط مساوی کار می‌کنند را ممنوع اعلام کرده است. مطابق با ماده 38 قانون کار، به زنان و مردانی که در شرایط مساوی کار می‌کنند باید دستمزد یکسانی پرداخت شود.

در حقوق کار ایران نه تنها ایجاد تبعیض میان کارپذیران زن و مرد ممنوع اعلام شده است بلکه برای کارپذیران خانم، مزایای ویژه‌ای از نظر کاری و تامین اجتماعی نیز در نظر گرفته می‌شود. بنابراین می‌توان گفت، عدم تبعیض نسبت به پرداخت حقوق و مزایای قانون، یکی از مهمترین شرایط کار زنان در حقوق کار است. همچنین لازم به ذکر است که قانونگذار در قانون کار برای تخلف از مقررات و شرایط کار زنان ضمانت اجرای قانونی نیز تعیین می‌کند.

شرایط کار زنان در قانون کار برای انجام کارهای سخت و زیان آور

به موجب ماده 75 قانون کار، انجام کارهای سخت و زیان آور برای کارپذیران خانم ممنوع اعلام شده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که عدم اشتغال به کارهای سخت و زیان آور یکی از شرایط کار زنان است. مشاغل سخت و زیان آور به کارهایی گفته می‌شود که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محل کار خطرناک است. این مشاغل باعث ایجاد تنش‌های روحی و جسمی در کارپذیر شده که ممکن است بیماری یا عوارض دیگری را برای او به دنبال داشته باشد.

ضمانت اجرای استخدام کارپذیران خانم برای انجام کارهای سخت و زیان آور در ماده 176 قانون کار مشخص شده است. با توجه به این ماده، هر کارفرمایی که برای انجام کارهای سخت و زیان آور از کارپذیران خانم استفاده کند، در مرتبه اول به پرداخت جریمه نقدی محکوم می‌شود. لازم به ذکر است که مبلغ این جریمه با توجه به تعداد کارپذیران خانمی که برای انجام کارهای سخت استخدام شده‌اند و براساس حداقل دستمزدی که از سوی شورای عالی کار اعلام می‌شود، تعیین خواهد شد.

در صورتی که کارفرما تخلفی که کرده است را تکرار کند و همچنان کارپذیران خانم را برای انجام کارهای سخت و زیان آور به کار بگیرد، به حبس از 91 الی 181 روز محکوم می‌شود.

ممنوعیت حمل بار به عنوان یکی دیگر از شرایط کار زنان در حقوق کار

قانونگذار در ماده 75 قانون کار، حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی را برای کارپذیران خانم ممنوع کرده است. قانونگذار در این ماده تعیین نوع و میزان بار غیر مجاز را به مصوبه وزیر کار واگذار می‌کند. با توجه به آیین نامه مربوط به حمل بار با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگران زن (مصوب 1370)، حمل بار بیشتر از 20 کیلو برای کارگران زن ممنوع است.

قانونگذار، ضمانت اجرای استفاده از کارپذیرن خانم برای حمل بارهای غیر مجاز (بیشتر از 20 کیلو) را نیز در ماده 176 قانون کار مشخص می‌کند.

اعطای مرخصی بارداری و شیردهی از مهمترین شرایط کار زنان

قانونگذار در قانون کار از تعیین شرایط کار زنان باردار و شیرده نیز غفلت نکرده است. به عبارت دیگر، در قانون کار مزایا و مقررات خاصی برای حمایت از کارپذیران خانم باردار و شیرده در نظر گرفته می‌شود. اعطای مرخصی یکی از مهمترین شرایط کار زنان باردار و شیرده است. در قوانین بین المللی، مدت مرخصی مادران باردار و شیرده 90 روز است. در ماده 76 قانون کار نیز 90 روز مرخصی زایمان برای کارپذیران خانم در نظر گرفته می‌شود اما در قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده، مدت مرخصی زنان شاغل در بخش‌های دولتی و غیر دولتی به 9 ماه افزایش پیدا کرده است.

علاوه براین، کارپذیران خانم که از مرخصی زایمان استفاده کرده‌اند، حق دریافت تمام حقوق و مزایای قانونی را دارند.

امضای قرارداد چقدر تاثیر گذار است؟

قراردادی که برای استخدام کارپذیران خانم امضا می‌شود، باید مطابق با شرایط و مقررات مربوط به کار زنان تنظیم شده باشد. عدم رعایت مقررات و ضوابط مربوط به کار زنان در قراردادی که برای استخدام کارپذیران خانم تنظیم شده است، باعث تحمیل مجازات‌هایی مانند جریمه نقدی و حبس به کارفرما می‌شود. پیشنهاد می‌کنیم که تنظیم قرارداد استخدام کارپذیران خانم به افرادی سپرده شود که با قانون کار و همچنین، مقررات و شرایط کار زنان آشنایی کامل دارند.

خدمات تنظیم قرارداد تیم حقوقی رکلا این امکان را برای شما فراهم می‌کند که قرارداد استخدامی کارپذیران خانم را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوق کار تنظیم کنید.

برای آشنایی با شرایط و مقرراتی که در قانون کار برای استخدام کارپذیران خانم پیش بینی شده است نیز می‌توانید از راهنمایی‌های کارشناسان حقوقی حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا استفاده کنید.