قرارداد سفید امضا چیست و آیا این قرارداد اعتبار و سندیت دارد؟

هر شخصی هنگام طرح دعوا نزد مراجع قضایی باید دلایلی در دست داشته باشد تا با استناد به آن دلایل بتواند ادعای خود را اثبات کند. اسناد از مهمترین ادله اثبات دعوا هستند. اسناد نیز می‌توانند به صورت عادی یا رسمی تنظیم شوند. سند عادی (برای مطالعه بیشتر درباره آن روی لینک بزنید) به سندی می‌گویند که توسط ذی نفع امضا شده اما در دفاتر اسناد رسمی به ثبت نرسیده است. سند رسمی نیز به سندی گفته می‌شود که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت می‌رسد. قرارداد مکتوبی که به صورت عادی یا رسمی تنظیم شده نیز سندی است که توافق میان طرفین آن را به اثبات می‌رساند. قرارداد سفید امضا به سندی عادی اطلاق می‌شود که ابتدا به امضای طرفین رسیده و سپس مندرجات آن تکمیل شده است. امضا نیز به معنای نوشتن نام و نام خانوادگی، یا درج علامت خاصی است که نشان دهنده هویت امضا کننده باشد.

قراردادی که به صورت سفید امضا تنظیم می‌شود، از ویژگی‌های ظاهری یک سند عادی و معتبر برخوردار است اما آیا نزد مراجع قضایی می‌توانیم به آن استناد کنیم؟ مبحث میزان ارزش و اعتبار قرارداد سفید امضا ، یکی از مباحث پر اهمیت در حوزه حقوق قراردادها است که به بحث و بررسی دقیق نیاز دارد.

در این مقاله قصد داریم از میزان اعتبار و سندیت قراردادهایی که به صورت سفید امضا تنظیم می‌شوند و همچنین ضمانت اجرای سوء استفاده از آن‌ها صحبت کنیم.

قرارداد سفید امضا چیست؟

در ابتدا باید این نکته مهم را یادآور شویم که قرارداد مکتوبی که توسط طرفین آن امضا می‌شود اما در دفاتر اسناد رسمی به ثبت نمی‌رسد، جزء اسناد عادی است. باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که تنظیم اسناد سفید امضا در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که این اسناد به صورت عادی و غیر رسمی تنظیم شده باشند. به عبارت دیگر، اسناد رسمی قراردادها نمی‌توانند به صورت سفید امضا تنظیم شوند.

سند به هر نوشته‌ای می‌گویند که طرفین برای اثبات ادعای خود یا به منظور انکار ادعای شخص دیگری بتوانند به آن استناد کنند. امضای یک قرارداد، توافق و تراضی طرفین آن را به اثبات می‌رساند. همچنین، امضای یک قرارداد باعث ایجاد الزامات و تعهداتی برای طرفین آن می‌شود. به همین دلیل، بهتر است که طرفین پیش از امضای قرارداد، نسبت به مفاد آن آگاهی کامل داشته باشند.

باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که درج امضا، یکی از مهمترین ارکان تشکیل دهنده اسناد عادی است. یعنی به نوشته‌ای سند عادی گفته می‌شود که دارای امضا باشد. قراردادی که دارای مهر و اثر انگشت است نیز نوعی اسناد عادی محسوب می‌شود. امضای سند به هر شکلی که انجام شود، نشان دهنده آگاهی امضا کننده از مفاد سند و پذیرفتن آن خواهد بود. به همین دلیل، امضا کننده پیش از امضای سند باید از مفاد آن آگاهی داشته باشد. در برخی موارد، قرارداد پیش از آن که تکمیل شود، توسط طرفین آن امضا می‌شود. به قراردادی که پیش از تکمیل تمام یا قسمتی از مندرجات آن، امضا شده باشد، قرارداد سفید امضا می‌گویند.

آیا قرارداد سفید امضا ، یک سند معتبر و قابل استناد است؟

در ابتدا باید بگوییم که اصل بر معتبر بودن هر سندی است که دارای امضا، مهر یا اثر انگشت باشد. مگر در صورتی که خلاف آن به اثبات برسد. بنابراین، قراردادی که به صورت سفید امضا تنظیم می‌شود نیز از نظر شکل ظاهری، یک سند عادی معتبر و قابل استناد خواهد بود.

حقوقدانان معتقد هستند که امضای قراردادی که تمام یا قسمتی از مفاد آن تکمیل نشده باشد، به منزله دادن نمایندگی است. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت، شخصی که قرارداد سفید امضا را امضا یا مهر می‌کند، به طرف دیگر قرارداد یا به یک شخص ثالث وکالت می‌دهد تا مفاد قرارداد را به نمایندگی از او تکمیل کند. بنابراین، اگر یکی از طرفین توافق نامه سفید امضا مدعی باشد که از سند آن، سوء استفاده شده است، باید ادعای خود را با استناد به دلایل معتبر به اثبات برساند.

برای مثال، قرارداد پیمانکاری (برای مطالعه درباره ماهیت این قرارداد روی لینک بزنید) به واسطه توافق میان کارفرما و پیمانکار تحقق پیدا می‌کند. ممکن است که قرارداد پیمانکاری پیش از تکمیل تمام یا قسمتی از مفاد آن، توسط پیمانکار امضا شود. در این حالت، کارفرما یا شخص ثالث، قرارداد پیمانکاری را به نمایندگی از پیمانکار تکمیل می‌کند. قرارداد مکتوب پیمانکاری که به صورت سفید امضا تنظیم شده از نظر شکل ظاهری، یک سند عادی معتبر و قابل استناد است. اگر پیمانکار مدعی سوء استفاده کارفرما از این سند باشد باید ادعای خود را با استناد به ادله اثبات دعوا به اثبات برساند.

قرارداد سفید امضا کار چیست؟

در ابتدا باید بگوییم، قرارداد کار به قراردادی گفته می‌شود که مطابق با قانون کار تنظیم شده است و باعث ایجاد رابطه استخدامی میان کارگر و کارفرما خواهد شد.

قرارداد سفید امضا کار در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که قرارداد کار، پیش از تکمیل تمام یا قسمتی از مفاد آن، توسط کارگر امضا شود.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که امضای قرارداد کار باعث ایجاد حقوق و تعهداتی برای کارگر خواهد شد. بنابراین، بهتر است که کارگر پیش از امضای قرارداد کار از مفاد درج شده در آن، آگاهی و اطلاع کامل داشته باشد. همچنین، قرارداد سفید امضا کارگر باعث افزایش احتمال سوء استفاده از کارگران و تضییع حقوق آن‌ها می‌شود.

اشاره به جنبه قانونی این نوع قرارداد

قانونگذار در قانون کار مزایا و مقررات بسیاری را در راستای حمایت از حقوق کارگران در نظر می‌گیرد. قانون کار، جز قوانین آمره و لازم الاجرا است. به عبارت دیگر، تخلف از مقررات قانون کار، به هیچ وجه امکان پذیر نیست. به همین دلیل، کارفرما در هیچ صورتی نمی‌تواند مقررات قانون کار را نقض کند حتی اگر موافقت کارگر را جلب کرده باشد.

قرارداد سفید امضا کارگران زمانی موضوعیت پیدا می‌کند که سند این قرارداد پیش از تکمیل آن، توسط کارگر امضا شده باشد. باید به این نکته توجه داشته باشیم، قرارداد سفید امضا کارگر که مطابق با شرایط و ضوابط مقرر در قانون کار تنظیم شده است نیز از نظر ظاهری یک سند معتبر و قابل استناد محسوب می‌شود.

کارگری که مدعی سوء استفاده کارفرما از قرارداد سفید امضا کارگران است، باید ادعای خود را به اثبات برساند. البته همانگونه که گفتیم، این توافق نامه سفید امضا در صورتی معتبر و قابل استناد است که مطابق با شرایط و ضوابط قانون کار تنظیم شده باشد.

ضمانت اجرای سوء استفاده از قرارداد سفید امضا

همانگونه که گفتیم، اصل بر معتبر و قابل استناد بودن اسناد سفید امضا است مگر در صورتی که سوء استفاده از این اسناد به اثبات برسد. سوء استفاده از این اسناد در حکم خیانت در امانت است. به همین دلیل، قانونگذار در قانون مجازات اسلامی برای سوء استفاده از اسناد سفید امضا، ضمانت اجرای کیفری تعیین می‌کند.

ارکان قانونی جرم سوء استفاده از سفید امضا

این جرم در صورتی به وقوع می‌پیوندد که ارکان قانونی آن تحقق پیدا کرده باشد. ارکان قانونی این جرم، عبارت است از:

1. سند سفید امضا به سوء استفاده کننده، سپرده شده باشد؛
2. سوء استفاده کننده، مندرجات سند را تغییر بدهد؛
3. مواردی خارج از محدوده توافق طرفین در سند قید شده باشد؛
4. سوء استفاده از این سند، باعث به خطر افتادن دارایی امضا کنند شود.

مجازات سوء استفاده از سند سفید امضا

قانونگذار، ضمانت اجرای سوء استفاده از این اسناد را در ماده 673 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مشخص می‌کند. مطابق با این ماده، هر کس از سند سفید امضایی که به دست آورده یا به او سپرده شده است، سوء استفاده کند به شش ماه تا یک سال و شش ماه حبس محکوم خواهد شد.

نحوه اثبات سوء استفاده از سفید امضا

شخصی که مدعی سوء استفاده از سند سفید امضا است، با استناد به دلایل زیر می‌تواند ادعای خود را ثابت کند:

1. اقرار مرتکب (شخصی که از سفید امضا سوء استفاده کرده است)؛
2. شهادت دو مرد عادل؛
3. علم قاضی.

نکته حقوقی حایز اهمیت

تنظیم قراردادی که مکتوب و مستدل باشد، مزایای زیادی را به همراه دارد. کاهش احتمال بروز اختلاف میان طرفین و کاهش بی نظمی‌های اجتماعی، اقتصادی و تجاری از جمله مزایای تنظیم قرارداد هستند.

یک قرارداد در صورتی معتبر است که مطابق با شرایط و ضوابط قانونی تنظیم شده باشد. همچنین قراردادها باید با توجه به منافع قانونی و حقوق طرفین آن‌ها تنظیم شوند. به همین دلیل، بهتر است که حداقل یک کارشناس حقوقی بر تنظیم قراردادهای مالی و غیر مالی نظارت داشته باشد.

خدمات تنظیم قرارداد ، امکان تنظیم اختصاصی قراردادهای مالی و غیر مالی توسط کارشناسان حقوقی را فراهم کرده است.

خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا نیز به طرفین قراردادهای مالی و غیر مالی امکان می‌دهد که سوالات خودشان را با کارشناسان حقوقی در میان گذارند.