انجمن صنفی چیست و به چه منظوری تنظیم می‌شود؟
انجمن از نظر لغوی و اصطلاحی به دسته‌ای از مردم گفته می‌شود که در جایی گرد آمده یا عضو شده باشند. انجمن صنفی ، توسط گروهی از افراد تشکیل می‌شود که دارای پیشه و حرفه یکسان هستند.
شکل گیری و ایجاد انجمن‌های صنفی در ایران ، قدمتی چند هزار ساله دارد. دوران حکومت هخامنشیان، مردم را به طبقات و گروه‌های مختلف از جمله کسبه و اصناف دسته بندی می‌کردند. بنابراین می‌توان گفت که قدمت و ریشه شکل‌گیری انجمن‌های صنفی به دوران حکومت هخامنشیان برمی‌گردد. پس از ظهور اسلام در ایران، لزوم رعایت اصول شرعی در کسب و کارها و جلوگیری از فروش کالاهای حرام باعث شد که محتسب شهر بر اصناف مختلف نظارت کند. محتسب شهر وظیفه داشت که بر گران فروشی و کم فروشی نظارت داشته باشد. قرن سوم هجری قمری، دوره شکوفایی تمدن اسلامی و رونق تجارت و شهر نشینی بود و به همین دلیل در این دوران اصناف مختلف به وجود آمدند.
ایجاد اصناف متعدد و مختلف در دوران معاصر و لزوم نظارت بر این اصناف و همچنین پیگیری حقوق و مطالبات آنها باعث شد که قانون نظام صنفی کشور در سال 1380 به تصویب برسد.
امروزه، تقریبا تمام اصناف و کسب و کارهای دارای انجمن صنفی هستند و از این طریق خواسته‌های خود را مطالبه و در راستای ارتقای صنف خود تلاش می‌کنند. این انجمن‌ها، توسعه و تداوم طرح‌ها و برنامه‌هایی را دنبال می‌کنند که باعث بهبود وضعیت رفاهی و حقوقی اشخاص حاضر در صنف آنها می‌شود.
در ادامه این نوشته با ماهیت انجمن‌های صنفی و همچنین وظایف، ارکان و دستاوردهای این انجمن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
انجمن صنفی چیست؟
مطابق با ماده 2 قانون نظام صنفی کشور، فرد صنفی به هر شخص حقیقی یا شخص حقوقی گفته می‌شود که به عنوان پیشه ور و صاحب حرفه و شغل آزاد شناخته می‌شود. با توجه به ماده 4 این قانون می‌توان گفت، به گروهی از پیشه وران و صاحبان حرفه و شغل آزاد که نوع و طبیعت فعالیت شغلی آنها یکسان باشد، صنف می‌گویند. اشخاصی که عضو یک صنف هستند با همکاری یکدیگر می‌توانند انجمن صنفی تشکیل دهند. امروزه، تقریبا تمام اصناف دارای انجمن صنفی هستند و از این طریق خواسته‌ها و منافع قانونی و مشروع خود را پیگیری می‌کنند.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که انجمن صنفی در واقع یک نهاد قانونی و معتبر است زیرا مطابق با قانون نظام صنفی کشور تشکیل می‌شود.
شخص حقوقی به نهادها، موسسات و شرکت‌هایی گفته می‌شود که مطابق با شرایط و تشریفات قانونی تشکیل شده‌اند و دارای حقوق و تکالیفی هستند. انجمن صنفی نیز یک شخص حقوقی به حساب می‌آید زیرا نهادی است که با مطابق با شرایط و تشریفات قانونی تشکیل می‌شود.
تمام اشخاص حقوقی باید اساسنامه داشته باشند. انجمن‌های صنفی نیز اساسنامه‌ای دارند که اهداف، وظایف، ارکان و همچنین نحوه و شرایط عضویت در آنها را مشخص می‌کند.
باید به این نکته توجه داشته باشیم که عضویت در انجمن‌های صنفی، کاملاً آزادانه و اختیاری است. به همین دلیل، هر فرد صنفی می‌تواند در انجمن صنفی مربوطه عضو شود.
پیشنهاد می‌کنیم در راستای این مقاله، دو مقاله دیگر صنف و اتحادیه را نیز مطالعه کنید. مطالعه این مقالات می‌تواند اطلاعات جامعی از این حوزه را در اختیار شما قرار دهد. با آگاهی از این مفاهیم، مطالب مربوط به انجمن صنفی نیز با سهولت بیشتری همراه خواهد بود.
وظایف انجمن صنفی
انجمن‌های صنفی، انواع مختلفی دارند و اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند. وظایف انجمن‌های صنفی با توجه به نوع و اهداف این انجمن‌ها در اساسنامه آنها مشخص می‌شود. به صورت کلی می‌توان گفت که وظایف عام و اساسی تمام انجمن‌های صنفی عبارت است از:
- تلاش در راستای استیفا و اجرای حقوق و خواسته‌های قانونی و مشروع افراد صنفی؛
- جمع آوری اطلاعات و بررسی و تحقیق درباره مشکلات و همچنین شناخت نیازها و اولویت‌های صنف ذی‌ربط؛
- برنامه ریزی در راستای تامین نیازهای صنفی؛
- حمایت و دفاع از حقوق و منافع واحدهای صنفی به واسطه ارائه پیشنهاد به سازمان‌های دولتی و جلب پشتیبانی آنها؛
- همکاری در راستای تاسیس، تقویت و گسترش شرکت‌های تعاونی و صندوق‌های قرض الحسنه مرتبط با وظایف انجمن صنفی برای ارائه تسهیلات بیشتر به واحدهای صنفی؛
- همکاری با وزارتخانه‌ها و سایر سازمان‌ها و نهادهای رسمی و دولتی به منظور انجام وظایف و تکالیفی که این دستگاه‌ها به انجمن‌های صنفی محول می‌کنند و همچنین، ارائه نظریه مشورتی به این نهادها؛
- برقراری ارتباط با سایر تشکل‌ها و سازمان‌های مرتب با وظایف انجمن صنفی در داخل یا خارج از کشور؛
- خرید، فروش و تملک اموال منقول و غیر منقول به نام و به حساب انجمن صنفی مشروط به اینکه به قصد تجارت و جلب منفعت نباشد؛
- همکاری با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط برای ارائه آموزش‌های مرتبط با حفاظت فنی و بهداشت کار؛
- معرفی واحدهای صنفی به بانک‌ها و سایر موسسات مالی به منظور دریافت وام و دیگر تسهیلات مالی.
شرایط عضویت در انجمن صنفی
همانگونه که گفتیم، تمام واحدهای صنفی می‌توانند به صورت آزادانه و اختیاری در انجمن صنفی ذی‌ربط عضو شوند. البته واحدهای صنفی برای عضویت در انجمن‌های صنفی باید دارای شرایطی باشند. در ادامه شرایط عضویت در انجمن‌های صنفی را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- داشتن تابعیت جمهوری اسلامی ایران؛
- تدین به یکی از ادیان رسمی کشور؛
- محروم نبودن از حقوق اجتماعی به واسطه حکم قطعی دادگاه؛
- پرداخت ورودیه و حق عضویت به صورت مرتب؛
- تعهد به رعایت مفاد اساسنامه و اجرای آن.
انجمن صنفی کارفرمایی چیست؟
مطابق با ماده 3 قانون کار ، کارفرما به شخصی حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که کارگر در ازای دریافت دستمزد برای او کار می‌کند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که انجمن‌های صنفی کارفرمایی مطابق با قانون کار تشکیل می‌شوند. قانونگذار در ماده 131 قانون کار به کارفرمایان اجازه داده است که برای حفظ منافع قانونی و مشروع و همچنین به منظور بهبود وضعیت خود، نسبت به تشکیل انجمن‌های صنفی اقدام کنند. مطابق با این ماده، تمام کارفرمایانی که به یک حرفه یا صنعت مشخص اشتغال دارند، می‌توانند انجمن صنفی تشکیل دهند.
حدود اختیارات و ارکان اصلی
حدود اختیارات و وظایف انجمن صنفی کارفرمایان در «آیین نامه چگونگی تشکیل حدود وظایف و اختیارات و چگونگی عملکردهای انجمن‌های صنفی و کانون‌های مربوط موضوع ماده (131) قانون کار جمهوری اسلامی ایران» مشخص شده است. با توجه به ماده 2 این آیین نامه می‌توان گفت، انجمن صنفی کارفرمایی در صورتی تشکیل می‌شود که حداقل ده شخص حقوقی یا حقیقی به عضویت آن درآمده باشند. مطابق با تبصره این ماده، تمام کارفرمایان با توجه به نوع فعالیت خود می‌توانند در انجمن‌های صنفی عضو شوند.
انجمن صنفی کارفرمایان از سه رکن مجمع عمومی، هیات مدیره و بازرسان تشکیل شده است. انجمن صنفی کارفرمایی نیز مانند دیگر انجمن‌های صنفی، یک شخص حقوقی محسوب معی‌شود و به همین دلیل باید دارای اساسنامه باشد. چگونگی تشکیل مجمع عمومی و همچنین حدود اختیارات و وظایف مجمع عمومی، هیات مدیره و بازرسان انجمن صنفی کارفرمایی باید در اساسنامه آن مشخص شود.
انجمن صنفی کارگری چیست؟
مطابق با ماده 2 قانون کار، کارگر به کسی گفته می‌شود که به درخواست کارفرما و در ازای دریافت حق السعی برای او کار می‌کند. انجمن‌های صنفی کارگری نیز مطابق با ماده 131 قانون کار تشکیل می‌شوند. قانونگذار در «آیین نامه چگونگی تشکیل – حدود وظایف و اختیارات و چگونگی عملکردهای انجمن‌های صنفی و کانون‌های مربوط – موضوع ماده (131) قانون کار جمهوری اسلامی ایران»، حدود اختیارات و وظایف انجمن‌های صنفی کارگری را نیز مشخص می‌کند.
لازم به ذکر است که انجمن‌های صنفی کارگری نیز باید دارای اساسنامه باشند. مطابق با ماده 2 این آیین نامه، کمترین حد نصاب لازم برای تشکیل انجمن صنفی کارگری در سطح کارگاه ده نفر و در صنف، دست کم پنجاه عضو از صنف مربوطه، از کارگاه‌های مختلف است. مطابق با تبصره ماده 2 این آیین نامه، تمام کارگران با توجه به نوع شغل خود می‌توانند به عضویت انجمن‌های کارگری دربیایند. مجمع عمومی، هیات مدیره و بازرسان، ارکان این انجمن صنفی را تشکیل می‌دهند.
خدمات حقوقی گروه رکلا
امضای قرارداد کار باعث می‌شود که کارفرما و کارگر تحت شمول قانون کار قرار بگیرند و از حمایت‌ها و مزایای این قانون برخوردار شوند اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که قرارداد کار باید از شرایط و مقررات قانون کار تبعیت کند. در صورتی که قرارداد کار مطابق با شرایط و تشریفات مقرر در این قانون تنظیم نشده باشد، باطل و نامعتبر است. به همین دلیل، توصیه می‌کنیم که کارفرما و کارگر، قرارداد کار را با نظارت و مشورت کارشناسان حقوقی تنظیم کنند.
کارفرمایان و کارگران برای تنظیم اختصاصی قرارداد کار توسط کارشناسان حقوقی، می‌توانند از خدمات تنظیم قرارداد و مشاوره حقوقی تلفنی رکلا استفاده کنند.
نظرات
