با وجود اینکه قرارداد انتقال دانش فنی معمولا شامل بندها و شروط دقیق و مفصلی است، در مرحله اجرا این امکان وجود دارد که با مشکلاتی مانند ناتوانی فنی انتقال گیرنده یا عدم سازگاری فناوری با زیرساختهای کشور مقصد مواجه شوید. پژوهشها در حوزه قراردادهای نفتی ایران نشان دادهاند که یکی از موانع اصلی در فرآیند انتقال فناوری، ظرفیت جذب پایین در بخش دریافت کننده است. افزون بر این، در سطح بینالمللی عواملی چون محدودیتهای صادرات فناوری، تحریمهای اقتصادی و مقررات ارزی میتوانند مانع اجرای کامل قرارداد شوند. به همین دلیل، لازم است در متن قرارداد بندی برای پیش بینی و مدیریت ریسک این موارد گنجانده شود تا به این شیوه بتوان از بروز اختلافات و زیانهای احتمالی جلوگیری کرد.
با امضای قرارداد انتقال دانش فنی ، دانش فنی را خرید و فروش کنید!
امروزه فناوری یکی از عناصر بارز و کلیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف است. دانش فنی، در کوتاه کردن زمان تولید محصولات و عرضه آنها به بازار، ثاثیر قابل توجهی دارد. فناوری را میتوان مجموعهای از آگاهیها، دانشها، فنون، مهارتها، تجربهها و سازماندهیها دانست که برای تولید، تجاری سازی و بهره مندی از کالا و خدماتی که نیازهای اقتصادی، اجتماعی و تجاری را تامین میکنند، مورد استفاده قرار میگیرند. منتقل کردن فناوری در سطح بین المللی به وسیله تنظیم نمونه قرارداد انتقال دانش فنی انجام میشود.
قراردادهایی که برای واگذاری فناوری تنظیم خواهند شد، انواع مختلفی دارند. این توافق نامهها در یک دسته بندی عمده به تجاری و غیر تجاری تقسیم میشوند. قراردادهای تجاری که برای واگذاری فناوری تنظیم میشوند از قواعد حقوق تجارت بین الملل تبعیت میکنند.
در این مقاله قصد داریم که ضوابط و قواعد عام قراردادهای تجاری و غیر تجاری که برای واگذاری فناوری تنظیم میشوند و شرایط اجرای آنها را بررسی کنیم. این قرارداد را میتوانیم یکی از انواع قراردادهای انتقال فناوری در نظر بگیریم.
قواعد و ضوابط عام حاکم بر نمونه قرارداد انتقال دانش فنی
اصولاً، موضوع واگذاری فناوری دارای یک جنبه فنی بوده و از سوی دیگر با حقوق مالکیت فکری در ارتباط است.
نمونه قرارداد فروش دانش فنی یکی از روشهای قانونی برای منتقل کردن فناوری محسوب میشود. فناوری که به موجب تنظیم این توافق نامه منتقل میشود، ممکن است که ملموس یا غیر ملموس باشد. اسناد، عکسها، طرحهای اولیه و میکرو فیلمها میتوانند وسایلی برای واگذاری ملموس فناوری باشند. نقشه معماری ساختمان کارخانهها، نمودارهای تجهیزات منصوب در ساختمان، طرحهای ماشین آلات، لیست لوازم یدکی، دفترچههای راهنما، دستور العمل استفاده از ماشین آلات، مونتاژ قطعات، مشخصات مواد جدید و نمودار جریان از مصادیق فناوری هستند که به واسطه تنظیم نمونه قرارداد واگذاری دانش فنی میتوانند واگذار شوند.
فناوری که غیر ملموس است نیز به وسیله تنظیم این توافق نامه میتواند منتقل یا واگذار شود. ارائه آموزش و توضیح فناوری به انتقال گیرنده، از مصادیق فناوری غیر ملموس محسوب میشوند که به واسطه تنظیم توافق نامه قابل واگذاری و منتقل کردن هستند.
این قراردادها، فراملی (بین الملل گرایی) هستند و از قواعد و ضوابط قانونی یک کشور خاص تبعیت نمیکنند بلکه باید مطابق با قواعد و شرایط مرسوم در حقوق تجارت بین الملل تنظیم شوند.
یکی از مهمترین قواعد بین المللی که قراردادهای انتقال دانش فنی باید از آن تبعیت کنند، اصل عدم افشای اطلاعات است. افشای عمدی یا غیر عمدی اسرار مربوط به فناوری واگذار شده، یکی از مهمترین نگرانیهای منتقل کننده فناوری است که با گنجاندن شرط عدم افشای اطلاعات و اصل محرمانگی و رازداری در نمونه قرارداد واگذاری فناوری میتوان آن را برطرف کرد. علاوه براین، طرفین میتوانند در کنار این قرارداد، قرارداد محرمانگی اطلاعات را نیز امضا کنند.
وضعیت حقوقی قرارداد انتقال دانش فنی در ایران
در ایران، هنگام تنظیم قرارداد انتقال دانش فنی باید علاوه بر اسناد مربوط به مالکیت فکری، به مقررات و شرایط عمومی صحت قراردادها نیز توجه شود. افزون بر این، آییننامهها و دستورالعملهای تخصصی حوزه صنعت و فناوری مانند بخشنامههای مربوط به انتقال فناوری یا نوآوری صنعتی، میتوانند بر نحوه اجرای قرارداد تاثیر بگذارند. بنابراین، پیش از امضا کردن هر قرارداد، لازم است طرفین ضمن بررسی دقیق نقش و مسئولیت هر یک، مجوزهای مورد نیاز را اخذ و توان فنی و اجرایی طرف مقابل را ارزیابی کنند تا روند انتقال دانش فنی به شکلی مؤثر و قانونی انجام شود.
شروط قراردادی در قراردادهای انتقال دانش فنی
حقوق دانانی که در حوزه حقوق تجارت بین الملل مطالعه میکنند و در این زمینه از دانش کافی برخوردار هستند، موضوعات و شرایطی مختلفی را برای نمونه قرارداد فروش دانش فنی در نظر گرفتهاند که در ادامه، آنها را بررسی میکنیم.
- تعریف کالا یا خدمات منتقل شده؛
- فناوری مورد توافق منتقل کننده و انتقال گیرنده؛
- محدوده جغرافیایی اعتبار قرارداد؛
- زمان و تاریخ تولید صنعتی و تجاری با استفاده از دانش فنی واگذار شده؛
- تعهدات منتقل کننده فناوری؛
- تعهدات انتقال گیرنده فناوری؛
- ضمانت نامه، تعیین موارد تخلف از قرارداد و ضمانت اجرای آنها؛
- مسئولیت در مقابل کالا و تضمین خسارات؛
- بهسازی و اختراعات؛
- بازرسی و اطلاع؛
- نحوه و شرایط پرداخت قیمت؛
- تعیین نوع ارز قابل پرداخت و مالیات آن؛
- رازداری و محرمانگی؛
- مدت اعتبار قرارداد؛
- شرایط فسخ و خاتمه قرارداد و آثار آن؛
- قانون ناظر بر توافق نامه؛
- شرط داوری؛
- شرایط فورس ماژور ؛
- اصلاح توافق نامه؛
- واگذاری یا انتقال حقوق ناشی از قرارداد به شخص ثالث.
در ادامه این مقاله، تعدادی از مهمترین شرایط و موضوعات مذکور در بالا را بررسی میکنیم.
اصل تعریف کالا و خدمات تولید شده در نمونه قرارداد انتقال دانش فنی
ارائه یک تعریف جامع و مانع از کالا یا خدماتی که دانش فنی برای تولید آن واگذار میشود، بسیار ضروری است. این تعریف باید به گونهای باشد که منافع و حقوق منتقل کننده و انتقال گیرنده دانش فنی را تامین کند. بهتر است که منتقل کننده و انتقال گیرنده در این قسمت از قرارداد درباره نحوه واگذاری مدلهای جدید دانش فنی که ناشی از پیشرفت و توسعه آن است و همچنین، درباره چگونگی پرداخت هزینه منتقل کردن آنها نیز تعیین تکلیف کنند.
ماهیت دانش فنی مورد توافق در نمونه قرارداد انتقال دانش فنی
هر نمونه قرارداد واگذاری دانش فنی ، مجموعهای از دانشها و تخصصها را شامل میشود. در این قراردادها باید دانش فنی که منتقل شده است، به صورت دقیق تعریف شود. این تعریف در صورتی میتواند به خوبی دانش فنی را تعریف کند که شامل موارد زیر باشد:
- آخرین و کاملترین اطلاعات در خصوص نحوه عملکرد فناوری؛
- دادن اطلاعات و ارائه مساعدتهای لازم در خصوص معرفی تهیه کنندگان مواد خام، ماشین آلات، لوازم یدکی و سایر موارد؛
- ارائه راهنماییها و دستورالعملهای لازم در خصوص نحوه نگهداری از فناوری منتقل شده؛
- توضیح متدهای بررسی و عیب یابی دستگاه؛
- ارائه طرحها و نقشههای مهندسی برای استفاده از دانش فنی منتقل شده؛
- پاسخ به پرسشهای فنی انتقال گیرنده فناوری؛
- مشخص کردن هیئت نمایندگی برای بازدید از محل استفاده از فناوری.
اهمیت تعیین محدوده جغرافیایی استفاده از دانش فنی در قرارداد انتقال دانش فنی
منظور از محدوده جغرافیایی، سرزمینی است که کالاها و خدمات ناشی از فناوری قابل انتقال در آنجا تولید و عرضه میشوند. محدوده جغرافیایی که انتقال گیرنده میتواند کالا و خدمات ناشی از فناوری مورد انتقال را در آنجا تولید و عرضه کند، باید به صورت دقیق تعیین شود. تعیین این محدوده جغرافیایی باعث خواهد شد که انتقال گیرنده به عنوان رقیب تجاری منتقل کننده مطرح نشود و منتقل کننده نیز، بتواند فناوری خودش را به اشخاصی که در دیگر مکانهای جغرافیایی هستند، واگذار کند.
معمولاً، حقوقی که برای انتقال گیرنده در یک محدوده جغرافیایی مشخص در نظر گرفته میشود، یک حق انحصاری است. به این معنا که شخص دیگری غیر از انتقال گیرنده دانش فنی نمیتواند در آن محدوده جغرافیایی، کالا و خدمات ناشی از فناوری منتقل شده را تولید یا عرضه کند.
معمولاً، محدوده جغرافیایی تولید و عرضه کالا و خدمات ناشی از فناوری که منتقل شده است، به محل اقامت انتقال گیرنده فناوری منحصر میشود.
شیوه صحیح پرداخت قیمت و تعیین ارز در این قرارداد
طرفین نمونه قرارداد خرید دانش فنی در هنگام تنظیم و امضای آن، باید مبلغ فناوری که منتقل شده است و شرایط پرداخت آن را تعیین کنند.
ممکن است مبلغی که انتقال گیرنده در عوض فناوری منتقل شده به منتقل کننده پرداخت میکند، یک مبلغ مقطوع یا به صورت حق امتیاز باشد. مبلغ مقطوعی که در این قرارداد تعیین شده است، به صورت یکجا پرداخت میشود. از طرف دیگر، حق امتیازی که انتقال گیرنده باید به منتقل کننده پرداخت کند نیز، براساس میزان فروش کالا و خدمات ناشی از فناوری منتقل شده تعیین خواهد شد.
همان گونه که در مطالب قبلی این نوشته نیز گفتیم، نمونه قرارداد خرید دانش فنی ، یک قرارداد تجاری بین المللی است و طرفین آن در کشورهایی مختلف اقامت دارند. به همین دلیل، پرداخت مبلغ این قرارداد باید به وسیله ارز انجام شود. منتقل کننده و انتقال گیرنده در هنگام تنظیم و امضای نمونه قرارداد فروش دانش فنی ، باید نوع ارزی که پرداختها به وسیله آن انجام میشوند را مشخص کنند. ممکن است که در کشورهای محل اقامت منتقل کننده دانش و انتقال گیرنده آن، برای تنظیم این قرارداد یا برای پرداخت مبالغ آن، مالیات در نظر گرفته شود. نحوه پرداخت مالیات یکی از مهمترین موضوعاتی است که در هنگام تنظیم و امضای نمونه قرارداد خرید دانش فنی درباره آن تعیین تکلیف میکنند. پرداخت مالیات میتواند بر عهده هر یک از منتقل کننده یا انتقال گیرنده دانش فنی قرار بگیرد یا میان آنها تقسیم شود.
نحوه واگذاری حقوق ناشی از قرارداد انتقال دانش فنی
واگذاری حقوق ناشی از قرارداد انتقال دانش فنی شامل مواردی همچون بهرهبرداری، توسعه، بازتولید یا انتقال به دیگران میشود. این فرآیند باید طبق مفاد قرارداد اصلی و با تأیید طرفین انجام شود. برای جلوگیری از هرگونه تضاد با حقوق معنوی یا قوانین مالکیت فکری، لازم است تمام جزئیات مربوط به حقوق انتقال یافته و تعهدات مرتبط، به طور دقیق در قرارداد یا الحاقیه آن ذکر شود. همچنین، ثبت رسمی این قرارداد میتواند به افزایش اعتبار حقوقی انتقال دانش فنی کمک کند.
چالشها و ریسکهای اجرایی قرارداد انتقال دانش فنی
این اقدامات برای تنظیم قرارداد شما ضروری است
تنظیم قراردادهایی با موضوع انتقال فناوری، زمینه و بستر مناسبی را برای رشد و توسعه واحدهای تجاری، صنعتی و اقتصادی در داخل کشور فراهم میکند. این قراردادها باید به گونهای تنظیم شوند که منافع انتقال دهنده و انتقال گیرنده دانش فنی را به صورت هم زمان تامین کنند. برای تنظیم این قراردادها، باید از اشخاصی راهنمایی بگیریم که با قواعد و اصول حقوق تجارت بین الملل آشنایی کامل دارند. خدمات تنظیم قرارداد تیم رکلا ، این امکان را برای واحدهای صنعتی، تجاری و اقتصادی فراهم میکند که قراردادهای مربوط به انتقال دانش فنی را به صورت اختصاصی و مطابق با شرایط مد نظر خودشان تنظیم کنند.
این نکته نیز دارای اهمیت است که اصطلاحات و واژگانی که در قراردادهای تجاری بین المللی به کار میروند، تخصصی هستند و هر کدام بار حقوقی مخصوصی دارند. پیش از امضای این قراردادها باید با مفاد واژگان و اصطلاحاتی که در آنها به کار رفته است، آشنایی کامل داشته باشید. به همین جهت، پیشنهاد میکنیم که برای تنظیم و تکمیل این قراردادها، از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید.
سیما سینوی
سیما سینوی، کارشناس ارشد حقوقی در رشته حقوق خصوصی و تمرکز ایشان بر مسائل مرتبط با قراردادها است. در همین راستا، بخش قابل توجهی از مقالات تهیه شده در رکلا، توسط ایشان تنظیم و آماده شده است. این مقالات مستقیما با مسائل حقوقی مرتبط با قراردادها ارتباط دارد و سیما، تلاش کرده است مقالات قابل قبولی، تالیف کند.
ثبت نظر یا سوال
نظرات