چگونگی ابطال وکالتنامه بلاعزل و ابطال انواع وکالت نامه تام الاختیار ، کاری و محضری
وکالت یکی از عقود اسلامی به حساب می‌آید که در قانون مدنی ایران نیز مورد پذیرش قرار گرفته است. قرارداد وکالت می‌تواند به صورت شفاهی یا مکتوب تحقق پیدا کند. وکالت نامه سندی معتبر و قانونی است که میان وکیل و موکل تنظیم و امضا می‌شود. وکیل به موجب امضای این سند متعهد می‌شود که برخی از امور حقوقی را به نمایندگی از موکل خود انجام دهد. وکالتنامه در صورتی معتبر و قانونی است که مطابق با شرایط و ضوابط مقرر در قانون تنظیم و امضا شده باشد. عدم رعایت برخی از شرایط قانونی باعث ابطال وکالتنامه می‌شود. به همین دلیل، وکیل و موکلی که می‌خواهند نسبت به تنظیم و امضای وکالتنامه اقدام کنند باید با شرایط نکات قانونی مربوط به آن آشنایی نسبی داشته باشند.
وکالتنامه می‌تواند به صورت رسمی یا عادی تنظیم شود. در این نوشته شرایط قانونی و آثار باطل شدن وکالتنامه‌های رسمی و عادی را بررسی می‌کنیم. ابطال وکالتنامه را می‌توانیم یکی از انواع ابطال قرارداد در نظر بگیریم. لازم به ذکر است که در یک مقاله مجزا به صورت اختصاصی در خصوص ابطال قرارداد توضیح داده‌ایم که مطالعه آن نیز مفید خواهد بود.
شرایط و نحوه ابطال وکالتنامه رسمی چگونه است؟
عقد وکالت هنگامی تحقق پیدا می‌کند که وکیل و موکل رضایت خودشان را نسبت به امضا و اجرای آن اعلام کرده باشند. به زبان ساده‌تر، می‌توان گفت که این عقد به وسیله ایجاب موکل و قبول وکیل تحقق پیدا می‌کند. در اصلاح حقوق مدنی به اعلام رضایت از سوی موکل، ایجاب گفته می‌شود. قبول نیز به معنای اعلام رضایت و اراده از سوی وکیل است. وکالتنامه نیز سند مکتوبی است که توافق میان وکیل و موکل در آن نوشته شده است. وکیل و موکل می‌توانند این سند را به صورت عادی یا رسمی تنظیم کنند. وکالتنامه عادی توسط وکیل و موکل تنظیم و امضا می‌شود. وکالتنامه رسمی در دفاتر اسناد رسمی تنظیم خواهد شد و دفتر یار یا سردفتر نیز آن را امضا می‌کنند.
در ادامه موارد ابطال وکالتنامه رسمی را بررسی می‌کنیم:
- فوت هر یک از وکیل و موکل؛
- جنون هر یک از وکیل و موکل؛
- انجام مورد وکالت؛
- عمل کردن برخلاف مقتضای عقد وکالت؛
- عزل وکیل توسط موکل.
وکیل و موکل برای طرح دعوای ابطال وکالتنامه رسمی باید به دادگاه عمومی حقوقی محل تنظیم آن یا دادگاه عمومی حقوقی محل اقامت خوانده مراجعه کنند.
نکته: منظور از خوانده فردی است که در دادگاه عمومی حقوقی بر علیه او طرح دعوا شده است. خوانده در دعوی ابطال وکالتنامه رسمی می‌تواند هر یک از وکیل یا موکل باشد. وکیل و موکل برای ابطال وکالت نامه رسمی باید به دفترخانه محل تنظیم آن یا دیگر دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند.
شرایط ابطال وکالتنامه جعلی چیست؟
وکالت نامه در صورتی معتبر و قانونی است که مفاد آن به تایید وکیل و موکل رسیده و توسط آن‌ها امضا شده باشد. وکالتنامه‌ای که مفاد یا امضاهای درج شده در آن جعلی بوده باطل و بی‌اثر است. موارد زیر باعث مجعول شناخته شدن وکالتنامه و ابطال آن می‌شوند:
- خراشیدن؛
- تراشیدن؛
- قلم بردن؛
- الحاق؛
- محو کردن؛
- سیاه کردن؛
- جعل در مهر و امضای وکیل و موکل.
نکته: وکالتنامه جعلی نه تنها باطل و بی‌اثر است بلکه استفاده از آن جرم محسوب می‌شود و مجازات کیفری جاعل (جعل کننده) و استفاده کننده را به دنبال دارد.
شرایط و نحوه ابطال وکالتنامه بلاعزل چگونه است؟
وکالت یک قرارداد جایز است. یعنی؛ هر یک از وکیل و موکل با اراده خودشان می‌توانند آن را منحل کنند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که موکل هر زمان که اراده کرد، می‌تواند نسبت به عزل و برکناری وکیل اقدام کند. وکیل نیز هر زمان که خواست می‌تواند استعفا دهد. موکل به وسیله تنظیم یک قرارداد لازم الاجرای مکتوب یا شفاهی می‌تواند حق عزل وکیل را از خودش سلب کند. در ادامه شرایط چگونگی ابطال وکالتنامه بلاعزل را بررسی می‌کنیم:
شرایط ابطال وکالتنامه بلاعزل عبارتند از:
- فوت موکل؛
- فوت وکیل؛
- جنون وکیل؛
- جنون موکل؛
- سفیه شدن وکیل؛
- سفیه شدن موکل؛
- انجام شدن کار مورد توافق وکیل و موکل؛
- به پایان رسیدن مدت مورد توافق وکیل و موکل؛
- اِقاله عقد وکالت.
نکته1 : در حقوق مدنی به فردی که قادر به تشخیص سود و زیان معاملات نیست، سفیه گفته می‌شود.
نکته2 : منظور از اقاله به هم زدن یک قرارداد لازم الاجرا با توافق طرفین امضا کننده آن است.
وکیل و موکل برای ابطال وکالتنامه رسمی بلاعزل باید به دفتر خانه‌ای که آن را تنظیم کرده است یا دیگر دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند.
شرایط قانونی مربوط به ابطال وکالت نامه تام الاختیار چیست؟
وکالتنامه تام الاختیار یک سند رسمی است که به موجب تنظیم و امضای آن تمام اختیارات، حقوق و تکالیف موکل به وکیل واگذار می‌شود. وکیل و موکل می‌توانند وکالتنامه تام الاختیار را به صورت عادی یا رسمی تنظیم کنند. در ادامه شرایط ابطال وکالتنامه تام که به صورت عادی یا رسمی تنظیم شده است را بررسی می‌کنیم:
- عزل وکیل توسط موکل؛
- استعفای وکیل؛
- فوت هر یک از وکیل و موکل؛
- جنون (دیوانگی) وکیل و موکل؛
- از بین رفتن موضوع وکالت؛
- سفیه شدن هر یک از وکیل و موکل؛
- انجام دادن کاری مخالف با کار وکیل از سوی موکل؛
- به پایان رسیدن مدت مورد توافق موکل و وکیل.
شرایط ابطال وکالت نامه فروش چیست؟
موکل به موجب تنظیم و امضای وکالتنامه می‌تواند اختیار فروش و نقل و انتقال مالکیت تمام یا برخی از اموال منقول و غیر منقول خودش را به وکیل واگذار کند. شرایط و موارد ابطال وکالتنامه فروش عبارتند از:
- فوت هر یک از وکیل و موکل؛
- مجنون شدن هر یک از وکیل و موکل؛
- سفیه شدن هر یک از وکیل و موکل؛
- ورشکسته شدن موکل؛
- فروخته شدن مال یا اموال موضوع وکالتنامه از سوی موکل؛
- عزل وکیل از سوی موکل؛
- استعفای وکیل؛
- ممنوعیت قانونی و شرعی نقل و انتقال مال یا اموال موضوع وکالت نامه.
باطل کردن این قرارداد برای انجام امور اداری
وکالت نامه کاری برای انجام امور اداری مربوط به موکل تنظیم و امضا می‌شود. موکل با امضای این موافقت نامه انجام تمام یا برخی از امور اداری خودش را به وکیل می‌سپارد. برای مثال؛ موکل برای انجام کارهای اداری خودش به شخص دیگری وکالت می‌دهد. وکالتنامه کاری می‌تواند به صورت رسمی یا غیر رسمی تنظیم شود. ابطال وکالت نامه کاری در موارد زیر محقق می‌شود:
- فوت هر یک از وکیل و موکل؛
- مجنون شدن هریک از وکیل و موکل؛
- سفیه شدن وکیل یا موکل؛
- انجام شدن کار اداری؛
- منتفی شدن کار اداری موضوع سند؛
- عزل وکیل از سوی موکل؛
- استعفای وکیل.
شرایط و موارد ابطال وکالتنامه مطابق با ماده 190 قانون مدنی چه هستند؟
قانونگذار شرایط اساسی تنظیم و امضای تمام قراردادها را در ماده 190 قانون مدنی مشخص کرده است. عدم رعایت برخی از شرایط مقرر در این ماده باعث باطل و بی‌اثر شدن قراردادهای میان اشخاص می‌شود. قصد طرفین، رضایت آن‌ها، مشخص و معلوم بودن موضوع قرارداد و مشروعیت جهت قرارداد، از اصول صحت قرارداد هستند که در این ماده مطرح شده‌اند. حال اگر هر کدام از این اصول رعایت نشوند، وکالتنامه باطل خواهد بود.
آیا اشتباهات وکیل و موکل باعث ابطال وکالتنامه می‌شود؟
ممکن است که موضوع قرارداد به درستی برای موکل و وکیل تفهیم نشود و باعث ایجاد اشتباهاتی در آن‌ها شود. برخی از اشتباهات موکل و وکیل باعث باطل شدن موافقت نامه میان آن‌ها می‌شود. در ادامه اشتباهاتی که باعث باطل شدن موافقت نامه میان وکیل و موکل می‌شود را بررسی می‌کنیم:
- اشتباه در نوع قرارداد: منظور از نوع قرارداد در واقع همان ماهیت حقوقی آن است. هر یک از وکیل و موکل در هنگام امضای وکالت نامه باید با ماهیت حقوقی آن آشنایی داشته باشند. اشتباه در نوع قرارداد و ماهیت حقوقی آن باعث باطل و بی‌اثر شدن آن می‌شود.
- اشتباه در شخص طرف قرارداد: در برخی موارد، هویت فردی، اجتماعی و شغلی وکیل یا موکل علت اصلی تنظیم و امضای وکالتنامه است. در این موارد، اشتباه در شخصیت و هویت وکیل و موکل باعث باطل شدن این سند می‌شود. برای مثال، موکل گمان کرده که وکیل، بردارش است و با این پیش فرض به او وکالت می‌دهد. در این مثال اگر معلوم شود که وکیل برادر موکل نیست، موافقت نامه میان آن‌ها باطل می‌شود.
آثار قانونی ابطال وکالتنامه چیست؟
امضای وکالتنامه باعث ایجاد یک رابطه حقوقی میان وکیل و موکل می‌شود. رابطه حقوقی میان وکیل و موکل به موجب باطل شدن موافقت نامه میان آن‌ها از بین می‌رود.
به موجب امضای این سند، تعهداتی مالی و غیر مالی بر عهده هر یک از موکل و وکیل گذاشته می‌شود. یکی از مهم‌ترین آثار باطل شدن این سند، ساقط شدن تعهداتی است که به موجب امضای آن بر عهده وکیل و موکل گذاشته شده است.
وکیل در حکم امین و مال متعلق به موکل که در نزد او گذاشته شده نیز مانند امانت است. در اصطلاح حقوق مدنی گفته می‌شود که یَد وکیل، اَمانی است. یعنی وکیل ضامن خرابی یا تلف شدن مال موکل نیست مگر در صورتی که نسبت به نگهداری و محافظت از آن کوتاهی کرده باشد.
ابطال این سند باعث خواهد شد که ید امانی وکیل به ید ضَمانی تبدیل شود. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که وکیل بعد از ابطال این سند، ضامن تمام خرابی‌های به وجود آمده در مال موکل است حتی در موردی که نسبت به نگهداری و محافظت از آن کوتاهی نکرده باشد.
هزینه ابطال وکالت نامه محضری باید از سوی چه شخصی پرداخت شود؟
باطل شدن این سند ممکن است باعث تحمیل هزینه‌ها و خسارت‌هایی به موکل و وکیل شود. در اصطلاح عامیانه به موافقت نامه‌ای که میان وکیل و موکل و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده است، وکالت نامه محضری می‌گویند. وکیل و موکل برای تنظیم وکالتنامه محضری باید مبلغی به دفاتر اسناد رسمی پرداخت کنند.
هزینه مربوط به ابطال این سند محضری با توافق میان وکیل و موکل مشخص می‌شود. اگر وکیل و موکل در خصوص پرداخت این هزینه با یکدیگر به توافق نرسیدند باید برای حل اختلاف به مراجع قضایی مراجعه کنند.
به خاطر داشته باشید که:
با اینکه در این مقاله در خصوص امکان باطل کردن این قرارداد توضیح دادیم اما مسلم است که فرآیند انجام این تصمیم دارای مراحلی است که باید نسبت به آن آگاه باشید تا بتوانید به سهولت و در سریع‌ترین زمان، برای باطل کردن وکالت اقدام کنید. از طرف دیگر، ممکن است در این خصوص مسائل و مشکلاتی ایجاد شوند که نیاز باشد در خصوص آن از اشخاص متخصص اطلاعات بگیرید. به همین منظور مناسب است که در طی انجام فرآیند باطل کردن قرارداد، حتما با مشاوران حقوقی یا وکلای مجرب در ارتباط باشید. علاوه براین، می‌توانید با استفاده از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به سهولت از این خدمات حقوقی بهره‌مند شوید.
نکته دارای اهمیت دیگر در این خصوص این است که برای اینکه باطل شدن وکالت شما به دلیل اشتباه در صحت قرارداد نباشد، لازم است که در تنظیم وکالت نامه نیز دقت داشته باشید. برای این منظور نیز می‌توانید از خدمات تنظیم قرارداد بهره ببرید.
نظرات
