سهم الشرکه چیست؟ بررسی ماهیت سهم الشرکه نقدی و غیر نقدی در شرکت‌ها

امروزه قرارداد مشارکت یکی از رایج‌ترین قراردادها در حوزه کسب و کار است. این قرارداد به وسیله توافق کتبی یا شفاهی میان دو یا چند شریک تحقق پیدا می‌کند. هدف از تنظیم قرارداد مشارکت، مزج و درهم آمیختن آورده‌های نقد و غیر نقد شرکا به منظور کسب سود است. سرمایه حاصل از قرارداد مشارکت به نسبت آورده شرکا میان آن‌ها تقسیم می‌شود. در اصطلاح به سهم هر یک از شرکا، سهم الشرکه می‌گویند. سهم الشرکه در واقع نشان دهنده میزان مشارکت هر یک از شرکا در یک شرکت مدنی است.

این سهم می‌تواند نقدی یا غیر نقدی باشد. اگر سهم شرکا نقدی باشد، معمولا در حساب مخصوصی که در بانک، به این منظور افتتاح شده است، واریز می‌شود. سهم غیر نقدی نیز با توافق میان تمام شرکا ارزش گذاری خواهد شد و ارزش ریالی آن مد نظر قرار می‌گیرد.

در اصطلاح حقوقی به شرکت‌هایی که مطابق با قانون تجارت تشکیل می‌شوند، شرکت تجاری می‌گویند. به آورده‌های نقد و غیر نقد شرکا در شرکت‌های تجاری نیز سهم الشرکه خواهد گفت. شرکت‌های تجاری انواع مختلفی دارند. شرکت‌های با مسئولیت محدود، نسبی و تضامنی از مهمترین انواع شرکت‌های تضامنی هستند. قانونگذار، شرایط و تشریفات قانونی خاصی را برای انتقال سهام در هر یک از انواع شرکت‌های تجاری در نظر گرفته است.

در این مقاله، با شرایط و تشریفات قانونی انتقال سهم در شرکت‌های تجاری آشنا می‌شویم. همچنین، نحوه تقویم و انتقال سهم در قرارداد مشارکت مدنی را نیز بررسی خواهیم کرد.

در شرکت‌های مدنی منظور از سهم الشرکه چیست؟

شرکت‌ها در یک دسته بندی کلی به شرکت‌های مدنی و تجاری دسته بندی می‌شوند. شرکت مدنی به شرکتی می‌گویند که مطابق با قانون مدنی تشکیل شده است. روابط میان شرکا در شرکت‌های مدنی براساس ضوابط و شرایط قانون مدنی ساماندهی و تنظیم می‌شود. شرکت مدنی به واسطه تنظیم و امضای قرارداد شراکت تحقق پیدا می‌کند. تعیین نوع آورده هر شریک در مشارکت مدنی به توافق میان تمام شرکا بستگی دارد.

این آورده می‌تواند نقدی یا غیر نقدی باشد. حتی کار و فعالیت یکی از شرکا نیز می‌تواند آورده او به حساب بیاید. بنابراین در پاسخ به این سوال که سهم الشرکه غیر نقدی چیست ؟ باید بگوییم منظور آورده هر یک از شرکا است که به صورت وجه نقد نیست اما ارزش ریالی آن به واسطه توافق میان شرکا محاسبه می‌شود.

همچنین در پاسخ به این سوال که تقویم سهم الشرکه چیست ؟ باید بگوییم منظور از این عبارت، قیمت گذاری آورده‌ غیر نقد شرکا است.

یک نکته مهم!

کل سرمایه شرکت مدنی، 100 سهم است که به نسبت آورده شرکا میان آن‌ها تقسیم می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت که منظور از سهم الشرکه در شرکت مدنی ، میزان سهمی است که به هر شریک تعلق پیدا می‌کند. نحوه نقل و انتقال سهم الشرکه در شرکت مدنی به توافق میان شرکا و شرایط مندرج در قرارداد مشارکت بستگی دارد.

به صورت کلی می توان گفت که هر شریک می‌تواند سهام خودش را به سایر شرکا یا به اشخاص ثالث بفروشد. با این حال، شرکا در هنگام تنظیم قرارداد مشارکت می‌توانند محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی برای انتقال سهم در نظر بگیرند. باید به این نکته توجه داشته باشیم، قراردادی که به منظور نقل و انتقال مالکیت سهم امضا می‌شود در صورتی معتبر است که مطابق با شرایط و ضوابط آمره قانون مدنی تنظیم شده باشد.

در شرکت‌های تجاری منظور از انتقال سهم الشرکه چیست؟

شرکت تجاری نیز به شرکتی گفته می‌شود که تحت عنوان یک اسم خاص و مطابق با قانون تجارت تشکیل شده است. روابط میان شرکا در شرکت‌های تجاری براساس شرایط و تشریفات مقرر در قانون تجارت تنظیم می‌شود. قانونگذار در ماده 20 قانون تجارت، 7 نوع از انواع شرکت‌های تجاری را شمارش کرده است. هر یک از شرکا برای ثبت شرکت تجاری باید بخشی از سرمایه مورد نیاز برای تاسیس آن را فراهم کند. هر یک از شرکا براساس میزان سرمایه‌ای که به شرکت آورده است از سهمی برخودار می‌شود.

در شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی و شرکت نسبی، به آورده هر یک از شرکا، سهم الشرکه می‌گویند. تعلق سهم الشرکت به شرکا باعث می‌شود که آن‌ها از حقوقی مانند حق تصمیم گیری در شرکت برخوردار شوند. در ادامه، شرایط قانونی سهم الشرکه در شرکت‌های با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی را بررسی می‌کنیم.

سهم الشرکه در شرکت با مسئولیت محدود

شرکت با مسئولیت محدود به شرکتی گفته می‌شود که میان دو یا چند شخص و به منظور انجام امور تجاری شکل می‌گیرد. با توجه به ماده 96 قانون تجارت، شرکت با مسئولیت محدود در صورتی تشکیل خواهد شد که تمام سرمایه نقدی و غیر نقدی آن توسط شرکا تقویم (قیمت گذاری) و تسلیم شده باشد. به سهمی که هر شریک در کل سرمایه شرکت با مسئولیت محدود دارد، سهم الشرکه گفته می‌شود. با توجه به ماده 107 این قانون، هر شریک براساس سهم الشرکه خود دارای حق رای است.

قانونگذار به شرکای حاضر در شرکت با مسئولیت محدود اجازه داده است که نسبت به نقل و انتقال سهم خودشان اقدام کنند. از سوی دیگر قانونگذار در ماده 103 بر این نکته تاکید کرده که انتقال سهم الشرکه در صورتی معتبر است که به واسطه سند رسمی انجام شده باشد. لازم به ذکر است که سند انتقال سهم در صورتی رسمی است که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد.

صلح سهم الشرکه شرکت با مسئولیت محدود به این معنا است که یکی از شرکا سهم خودش را به واسطه تنظیم و امضای عقد صلح به سایر شرکا یا به شخص ثالثی انتقال داده باشد. باید به این نکته توجه داشته باشیم، صلح سهم الشرکه شرکت در صورتی معتبر است که مصالحه نامه آن به صورت رسمی و در دفاتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت شود.

سهم الشرکه در شرکت تضامنی

شرکت تضامنی به شرکتی می‌گویند که تحت اسم مخصوص و برای انجام کارهای تجاری تشکیل خواهد شد. مسئولیت تضامنی به این معنا است که هر شریک به تنهایی مسئول پرداخت تمام بدهی‌های شرکت خواهد بود. مسئولیت هر شریک در شرکت تضامنی به صورت تضامنی تعیین می‌شود.

با توجه به ماده 118 قانون تجارت، شرکت تضامنی زمانی به صورت کامل تشکیل خواهد شد که تمام سرمایه نقدی و غیر نقدی آن تامین شده باشد. به میزان سهمی که هر شریک در کل سرمایه شرکت تضامنی دارد نیز سهم الشرکه می‌گویند. همچنین براساس ماده 122، سهم الشرکه یک یا چند نفر از شرکا می‌تواند به صورت غیر نقدی باشد.

در این حالت، سهم الشرکه غیر نقدی باید با تراضی تمام شرکا قیمت گذاری شود. منافع حاصل از سرمایه شرکت تضامنی به نسبت سهم الشرکه شرکا میان آن‌ها تقسیم خواهد شد. همچنین، مطابق با ماده 123، هیچ شریکی نمی‌تواند سهم الشرکه خود را به شخص دیگری انتقال بدهد مگر در صورتی که تمام شرکا رضایت و موافقت خودشان نسبت به این موضوع را اعلام کرده باشند. به عبارت دیگر، انتقال سهم الشرکه در شرکت تضامنی منوط به اعلام رضایت و موافقت سایر شرکا است.

سهم الشرکه در شرکت‌های نسبی

شرکت نسبی نیز شرکتی است که به منظور انجام فعالیت‌های تجاری تحت اسم مخصوص و میان دو یا چند شریک تشکیل می‌شود. لازم به ذکر است که در اسم شرکت نسبی باید عبارت (شرکت نسبی) و حداقل نام یکی از شرکا قید شده باشد. در صورتی که دارایی شرکت نسبی برای پرداخت بدهی‌ها و قروض آن کافی نباشد، هر یک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت گذاشته است، مسئول پرداخت بدهی‌ها و قروض آن خواهد بود.

تمام سرمایه نقد و غیر نقدی شرکت نسبی نیز در زمان تاسیس آن باید از سوی شرکا تامین شود. به میزان سهمی که هر شریک در شرکت نسبی دارد نیز سهم الشرکه می‌گویند. انتقال سهم در شرکت نسبی منوط به اعلام رضایت و موافقت تمام شرکا است. بنابراین، هر شریک در صورتی می‌تواند سهم خود را به شخص دیگری انتقال بدهد که سایر شرکا رضایت و موافقت خودشان را اعلام کرده باشند.

باید بدانید

انتقال سهم الشرکه در صورتی معتبر و قانونی است که مطابق با شرایط و تشریفات قانون تجارت انجام شده باشد. قراردادی که به منظور نقل و انتقال سهم الشرکه تنظیم می‌شود نیز در صورتی معتبر و دارای آثار قانونی است که مطابق با شرایط عمومی قانون مدنی و ضوابط خاص مندرج در قانون تنظیم شده باشد. توصیه می‌کنیم که قرارداد مربوط به نقل و انتقال سهام شرکت‌های مدنی و تجاری با نظارت و مشورت کارشناسان حقوقی تنظیم شوند.

شما با استفاده از امکانات موجود در بخش خدمات تنظیم قرارداد رکلا می‌توانید قرارداد مربوط به نقل و انتقال سهم الشرکه را به صورت اختصاصی و توسط کارشناسان حقوق مدنی و حقوق تجارت تنظیم کنید.

همچنین، کارشناسان حقوقی حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا آماده پاسخگویی به سوالات شما در خصوص شرایط و تشریفات قانونی نقل و انتقال سهم الشرکه هستند.