رضایت نامه محضری چیست؟ (موارد و شرایط استفاده از این سند در قانون)
رضایت نامه به معنای نوشته‌ای است که در آن، شخصی رضایت و خشنودی خود را از کار یا رفتار شخص دیگری اعلام می‌کند. هر رضایت نامه‌ای که موضوع آن قانونی و مشروع باشد، دارای آثار حقوقی است. رضایت دهنده می‌تواند رضایت نامه را به صورت عادی یا رسمی تنظیم کند. رضایت نامه عادی یک سند عادی است که توسط رضایت دهنده امضا می‌شود اما در دفتر اسناد رسمی به ثبت نمی‌رسد. از طرف دیگر، رضایت نامه رسمی، یک سند رسمی خواهد بود که توسط رضایت دهنده امضا شده و در دفاتر اسناد رسمی نیز به ثبت رسیده است. بنابراین می‌توان گفت که رضایت دهنده برای تنظیم رضایت نامه محضری باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کند.
لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که رضایت نامه رسمی در صورتی معتبر و واجد آثار حقوقی خواهد بود که مطابق با شرایط و ضوابط قانونی تنظیم شده باشد. در ادامه این نوشته با شرایط و آثار حقوقی تنظیم انواع رضایت نامه در دفاتر اسناد رسمی بیشتر آشنا می‌شویم. این نوع رضایت نامه را می‌توانیم یکی از انواع رضایت نامه در نظر بگیریم.
رضایت نامه محضری چیست؟
در اصطلاح قانون مدنی به هر نوشته قابل استنادی که دارای مهر، امضا یا اثر انگشت باشد، قرارداد گفته می‌شود. رضایت نامه نیز نوعی سند به حساب می‌آید زیرا توسط رضایت دهنده امضا می‌شود و یک نوشته قابل استناد است.
قانونگذار، اسناد را با توجه به نحوه تنظیم آن‌ها به سند رسمی و سند عادی تقسیم می‌کند. اسنادی رسمی هستند که توسط مراجع زیر صادر شده و به ثبت رسیده باشند:
- اداره ثبت اسناد و املاک؛
- دفاتر اسناد رسمی؛
- ماموران صلاحیت دار قانونی.
بنابراین می‌توان گفت که رضایت نامه محضری نیز یک سند رسمی است زیرا توسط دفاتر اسناد رسمی صادر می‌شود و به ثبت می‌رسد.
یک نکته مهم
باید به این نکته توجه داشته باشیم که تنظیم رضایت نامه محضری انلاین امکان پذیر نیست زیرا رضایت دهنده برای تنظیم این سند باید به صورت حضوری به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کند. ثبت رضایت نامه محضری انلاین در صورتی موضوعیت پیدا می‌کند که رضایت دهنده برای تنظیم این رضایت نامه به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده باشد. به این صورت که، رضایت نامه پس از آنکه در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شد به صورت آنلاین در سامانه‌های ذی ربط به ثبت می‌رسد.
شرایط صحت رضایت نامه محضری
رضایت نامه در صورتی از آثار حقوقی برخوردار می‌شود که مطابق با شرایط و ضوابط قانونی تنظیم شده باشد. در ادامه، مهمترین شرایط صحت و نفوذ رضایت نامه را بررسی می‌کنیم.
اهلیت رضایت دهنده برای امضای رضایت نامه محضری
رضایت شخص رضایت دهنده در صورتی معتبر است که در هنگام امضای این سند، عاقل، بالغ و رشید باشد. به صورت کلی می‌توان گفت که سن قانونی برای امضای رضایت نامه، 18 سال تمام شمسی است. به همین دلیل، رضایت نامه‌ای که توسط افراد زیر 18 سال امضا می‌شود از آثار قانونی برخوردار نخواهد شد. همچنین، رضایت دهنده در هنگام امضای رضایت نامه باید از سلامت عقلی کامل برخوردار باشد. رضایت نامه‌ای که رضایت دهنده در هنگام امضای آن از سلامت عقلی کامل برخوردار نباشد، باطل و بلا اثر است.
قصد و رضای رضایت دهنده برای امضای رضایت نامه محضری
قصد در علم حقوق به معنای برخورداری از عزم و اراده‌ای قاطع نسبت به انجام اعمال حقوقی است. تمام اعمال حقوقی در صورتی صحیح و معتبر هستند که امضای آن‌ها همراه با قصد باشد. امضای رضایت نامه نیز جزء اعمال حقوقی محسوب می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت که رضایت نامه در صورتی معتبر است که رضایت دهنده قصد اجرای مفاد آن را داشته باشد. برای مثال، رضایت نامه‌ای که به صورت فرمایشی و صوری تنظیم و امضا شده باشد، باطل است زیرا رضایت دهنده قصد اجرای مفاد آن را ندارد.
اختیار طرفین و مشروعیت موضوع
رضایت نامه رسمی در صورتی معتبر است که رضایت دهنده آن را با اختیار و رضایت کامل امضا کرده باشد. به همین دلیل، رضایت نامه‌ای که رضایت دهنده در اثر تهدید یا اجبار امضا می‌کند، باطل نیست اما از آثار قانونی برخوردار نمی‌شود.
از طرف دیگر، رضایت نامه تنظیم شده در دفاتر اسناد رسمی در صورتی صحیح و معتبر خواهد بود که موضوع آن قانونی و مشروع باشد. همچنین مفاد رضایت نامه نباید با اخلاق حسنه و نظم عمومی جامعه مخالفت کند. بنابراین می‌توان گفت، رضایت نامه‌ای که موضوع آن غیر قانونی، نامشروع یا مخالف با اخلاق حسنه و نظم عمومی جامعه است، باطل و بلااثر خواهد بود.
انواع رضایت نامه محضری
رضایت نامه‌های رسمی با توجه به موضوع آن‌ها به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر یک از انواع رضایت نامه‌های محضری نیز آثار و نتایج قانونی مخصوص به خود را دارند. در ادامه، مهمترین انواع رضایت نامه‌های رسمی را بررسی می‌کنیم:
رضایت نامه محضری برای پاسپورت
شرایط و ضوابط صدور پاسپورت برای افرادی که قصد خارج شدن از ایران را دارند در قانون گذرنامه مشخص شده است. مطابق با بند 1 ماده 18 این قانون، صدور گذرنامه مستقل برای افراد زیر 18 سال، منوط به اخذ رضایت نامه از ولی یا قیم آن‌ها است. ولی یا قیم افراد زیر 18 سال برای تنظیم و امضای رضایت نامه محضری برای پاسپورت باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند.
مطابق با بند 3 ماده 18 این قانون، صدور گذرنامه برای زنان متاهل منوط به اخذ رضایت نامه محضری همسر برای پاسپورت از شوهر آن‌ها است. رضایت نامه محضری همسر برای پاسپورت نیز در صورتی معتبر خواهد بود و به واسطه اخذ آن برای زن متاهل یک گذرنامه مستقل صادر می‌شود که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشد.
رضایت نامه محضری دیه
دیه، مجازات اصلی در جنایات غیر عمدی است. به همین دلیل در صورتی که شخصی به صورت غیر عمدی به شخص دیگری آسیب بدنی وارد کند باید دیه عمدی او را پرداخت کند. قصاص نیز مجازات اصلی در جنایات عمدی است. در برخی موارد، مجنی علیه (کسی که در اثر جنایت عمدی شخص جنایت کار، آسیب بدنی دیده یا فوت کرده است) یا اولیای دم از قصاص جانی صرفه نظر می‌کنند یا آنکه قصاص جانی از لحاظ قانونی امکان پذیر نیست. در این موارد، قصاص به دیه تبدیل می‌شود. قانونگذار، میزان دیه و نحوه پرداخت آن به مجنی علیه یا اولیاء دم را در قانون مجازات اسلامی مشخص کرده است. رضایت نامه محضری دیه ، توسط مجنی علیه یا اولیاء دم امضا می‌شود. امضای این رضایت نامه به معنای اعلام موافقت مجنی علیه یا اولیاء دم با پرداخت دیه تعیین شده در آن است.
رضایت نامه محضری بابت چک
دارندگان چک‌های برگشتی برای رفع اثر از این چک‌ها باید لاشه آن‌ها را به بانک مرکزی تحویل بدهند. اگر لاشه چک برگشتی مفقود شده یا از بین رفته باشد، قاعدتا تحویل دادن لاشه آن به بانک مرکزی نیز امکان پذیر نیست. در این حالت، صادر کننده چک باید یک رضایت نامه محضری که توسط ذینفع چک امضا شده است را به بانک مرکزی ارائه بدهد. این رضایت نامه در صورتی باعث رفع اثر از چک برگشتی می‌شود که در دفاتر اسناد تنظیم و امضا شده باشد.
بنابراین می‌توان گفت که رضایت نامه محضری بابت چک به منظور رفع اثر از چک‌های برگشتی تنظیم و امضا می‌شود. مطابق دستور العمل‌های صادره از سوی بانک مرکزی، علاوه بر اعلام رضایت ذینفع چک برگشتی، باید اذعان او مبنی بر عدم واگذاری چک برگشتی به شخص ثالت نیز در این رضایت نامه قید شود.
توصیه می‌کنیم
یک توصیه بسیار مهم که باید پیش از امضای هر گونه سند و مدرک مکتوب قانونی به آن توجه داشته باشید، بررسی این مساله است که امضای آن سند چه آثاری به دنبال خواهد داشت و چه مسئولیتی برای شما ایجاد می‌کند. برای آگاهی از این قبیل مسائل حقوقی، بهترین اقدام گفتگو و مشاوره با اشخاص متخصص در این حوزه است. شما می‌توانید با زدن روی لینک مشاوره حقوقی تلفنی و ثبت درخواست، به سرعت با مشاوران حقوقی و وکلای مجرب تیم رکلا ارتباط بگیرید.
همچنین از دیگر خدماتی که می‌توانید از آن بهره ببرید، خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی است که به صورت تخصصی توسط تیم رکلا ارائه می‌شود.
