بدون شک تا به حال، بارها درباره امانت دادن یا امانت گرفتن وجه نقد یا پول مطالبی را شنیده یا تجربیاتی داشتهاید. اگرچه این شیوه از توافق به طور معمول در عرف و در میان مردم انجام میشود و در موارد زیادی برای آن قرارداد مکتوب نیز امضا نمیکنند، با این حال، قرارداد امانت پول از قراردادهایی است که درباره آن، نظریههای مختلفی ارائه میشود و کماکان کاربرد زیادی دارد.
پول، پدیده ارزشمندی است که روابط اجتماعی میان مردم یک جامعه یا روابط مردم جوامع مختلف با یکدیگر را به شکل فوق العاده نظاممند مدیریت میکند. در واقع این پول است که موجب برقراری ارتباط میان این اشخاص و انجام مبادلات و معاملات میشود. نظام مالی و پولی ، از مهمترین نظامهایی است که انسان امروز به آن میاندیشد، از کودکی درباره آن میشنود و حتی برای کسب و دستیابی به پول، آموزش میبیند.
امانت مال را میتوانیم از تعهداتی در نظر بگیریم که از زمانهای بسیار قدیم و در فرهنگهای مختلف رواج داشته است. امانت پول در کشور ما از احکام، اصول شرع و قانون تبعیت میکند و براساس این قواعد، درباره آن صحبت میشود. مساله امانت به اندازهای اهمیت دارد که قانون مدنی ، به صراحت درباره آن توضیح میدهد و قواعدی را نیز برای امانت دادن یا امانت گرفتن در نظر گرفته است.
اگرچه امانت، دارای تاریخچهای قدیمی است اما مساله امانت پول، بسیار مورد ابهام قرار دارد و باعث شده است که نظریههای متفاوتی درباره آن مطرح شود.
در راستای این مقدمه، به بررسی نمونه قرارداد امانت پول میپردازیم. با مطالعه این مقاله میتوانید با ابعاد قانونی امانت در عرف و قانون آشنا شوید.
اگر بخواهیم نمونه قرارداد امانت نامه پول را با توجه به معنای واژگان تفسیر کنیم، باید بگوییم که یک قرارد امانت است که محتوای آن، درباره چگونگی امانت دادن پول خواهد بود. ابتدا لازم است که توضیح دهیم، قرارداد امانت چه نوع توافقی است. براساس ماده 607 قانون مدنی، زمانی که مال یا چیزی را به یک آشنا یا فرد قابل اعتماد میسپاریم تا از آن محافظت و نگهداری کند، کاری که انجام میدهیم، امانت گذاری است. این رابطه به واسطه ایجاب و قبول انجام میشود. یعنی اینکه شما درخواست میکنید که مال شما را برای شما نگهداری کنند و طرف مقابل نیز، میپذیرد که امانت دار باشد.
چنین رابطهای، یک توافق را به وجود میآورد که با توجه به موضوع امانت نامه ، عقد امانت یا قرارداد امانت نامیده خواهد شد. این موارد را با استناد به ماده 608 قانون مدنی توضیح دادیم.
مساله بعدی درباره نمونه متن امانت نامه پول ، این است که این قرارداد به صورت رایگان و مجانی انجام خواهد شد. یعنی قانون گذار، اجرتی را برای آن در نظر نگرفته است. براساس محتوای متن قرارداد ، یک شخص مقدار مشخصی از پول را نزد شخص دیگری امانت میگذارد و امانت دار نیز متعهد میشود که از آن پول محافظت و نگهداری کند اما سوال اصلی در تنظیم نمونه قرارداد امانت پول این است که آیا به طور کلی، میتوانیم از قرارداد امانت پول استفاده کنیم یا با توجه به ویژگی خاصی که پول دارد، نباید این قرارداد تنظیم شود؟ در ادامه مطلب درباره این مساله توضیح خواهیم داد.
مساله صحت متن قرارداد امانت پول ، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. عدهای معتقد هستند که نباید این قرارداد را تنظیم کنیم. عده دیگر نیز برای استفاده از نمونه قرارداد امانت نامه پول ، محدودیتی در نظر نمیگیرند اما معتقدند که اگر نوع پولی که به مالک آن برگردانده میشود با اسکناسهای دریافتی، تفاوت داشته باشد یا اینکه امانت دار، از پولی که گرفته است استفاده کند، حتی با شرط اینکه در زمان معین، امانت را برگرداند، باز هم خیانت در امانت محسوب میشود.
به نظر شما، کدام یکی از این نظریهها صحیح است؟ توضیح میدهیم!
براساس قانون امانت، مالی که امانت داده میشود، باید معین باشد. برای مثال؛ تصور کنید که شما یک پیراهن را امانت میدهید. این پیراهن، ابعاد و اندازه دارد و با یک پیراهن دیگر متفاوت است. علاوه براین، ممکن است که در ظاهر ویژگیهایی نیز داشته باشد که آن را منحصر به فرد کند. بنابراین، پیراهنی که امانت داده میشود، معین است (در قانون به آن، مال قیمی میگویند) اما پول، اگرچه امکان دارد به صورت ظاهری حضور داشته باشد و قابل لمس باشد اما ماهیت آن نامعین (در قانون به آن مثلی میگویند) است. برای مثال؛ تصور کنید که شما یک میلیون تومان را به صورت اسکناسهای ده هزار تومانی به شخصی امانت دهید اما در زمان موعد، او مبلغ امانت داده شده را با اسکناسهای 50 هزارتومانی به شما برگرداند.
آیا خیانت در امانت صورت گرفته است؟ بخش بعدی این مقاله را به توضیح در این خصوص اختصاص دادهایم.
در بخش قبلی مثالی زدیم. به نظر شما تفاوت در نوع اسکناسها به منزله خیانت در امانت است؟ در پاسخ به این سوال، به طور معمول به دو شیوه جواب میدهند. یک دسته، معتقد هستند که ماهیت پول، ارزش آن است. اگر دقیقا مقدار پولی که امانت داده شده بود، به شخص امانت گذار، برگردانده شده است، ضرر و زیان یا خسارتی ایجاد نشده است و مساله خیانت در امانت مطرح نیست.
در مقابل، گروه دیگری هستند که با استناد به قانون مدنی در خصوص عقد امانت، استدلال میکنند که خیانت در امانت انجام شده است، زیرا پولی که بازگردانده میشود، دقیقا همان پولی نیست که به امانت دار سپرده شده است. این گروه معتقدند با توجه به قانون، در عقد امانت، امانت دار به هیچ وجه نباید از مال امانت استفاده کند. بنابراین، باید دقیقا همان اسکناسهایی را بازگرداند که گرفته است و چون چنین نکرده است، عمل او خیانت در امانت محسوب میشود.
به طور کلی، با اینکه اسکناس مشخص و معلوم است اما مال مثلی است. در این قرارداد امانت پول نیز زمانی که خسارت و زیانی به امانت گذار وارد نشده باشد، عملا مساله خیانت در امانت را نمیتوان مطرح کرد. حتی پیشنهاد شد که در خصوص برگرداندن پول، دقیقا مطابق با اسکناسهای دریافت شده، شرط تعیین کنند که این پیشنهاد هم رد شد. زیرا قانون مدنی توضیح میدهد که نمیتوانید شرطی تعیین کنید که نفع نداشته باشد. در حقیقت، این شرط نفع ندارد و یک شرط باطل است.
مطابق آنچه قانون در تعریف امانت میگوید، به امانت گرفتن مال چه وجه نقد و چه غیر نقد و نگهداری از آن، نوعی احسان و نیکی محسوب میشود. به همین جهت اگر مشکل یا خسارتی نسبت به آن مال یا پول به وجود بیاید، مسئولیتی متوجه شخص امین نیست مگر اینکه خسارت یا زیان به دلیل تقصیر مستقیم و عمدی امین صورت گرفته باشد. برای مثال اگر شما مقدار مشخصی وجه نقد را نزد شخصی به امانت بسپارید و علارغم امانتداری و محافظت ایشان از آن وجه نقد، از خانه او دزدی شود و پول به امانت گذاشته شده را بدزدند، به این جهت که امین تقصیری نسبت به این موضوع نداشته است، مسئولیتی نیز نسبت به آن نخواهد داشت. البته سرقت مال و عدم تقصیر امین باید ثابت شود.
در گذشته، نگهداری از سرمایه و دارایی بسیار اهمیت داشت و اگر شخصی میخواست که برای مدت طولانی به جای دیگری سفر کند، سرمایه خود را نزد یک شخص قابل اعتماد به امانت میگذاشت تا آن شخص، سرمایه ایشان را نگهداری کند. امروزه با ظهور نظام بانکداری، امانت گذاشتن پول، عملا بدون استفاده شده است. اشخاص میتوانند پولهای خود را در بانکها نگهداری کنند. از طرف دیگر، معاملات و داد و ستد مردم با استفاده از کارتهای بانکی یا حسابهای آنها انجام میشود. با این تفاسیر، کمتر کسی را پیدا میکنید که بخواهد به همان معنای قدیم، پول خود را امانت بگذارد. پس دلیل اصلی استفاده از متن قرارداد امانت پول چیست؟
آنطور که در عرف مشاهده میشود، مردم برای قرض دادن به شخص دیگر، قرارداد امانت تنظیم میکنند. زمانی که دلیل آن را پرس و جو میکنیم، اینطور توضیح میدهند که برای رسیدگی بهتر به این قرارداد، تمایل دارند از قرارداد امانت استفاده کنند. آنها توضیح میدهند که تمایل دارند، اگر شخص مقابل، به موقع پول آنها را برنگرداند، بتوانند از امکان شکایت کیفری خیانت در امانت استفاده کنند. درباره این شکایت باید بگوییم که قاضی تنها به عنوان قرارداد شما اهمیت نمیدهد.
بدون شک، زمانی که شما شکایت خود را اعلام میکنید؛ قاضی با در نظر گرفتن محتوای قرارداد و نحوه اجرای آن، در خصوص آن تصمیم میگیرد و به صرف استفاده از عنوان قرارداد امانت، نمیتوانید اثبات کنید که خیانت در امانت صورت گرفته است. به همین دلیل به شما پیشنهاد میکنیم که اگر هدف اصلی شما، قرض دادن پول است، به جای استفاده از نمونه قرارداد امانت نامه پول ، از قرارداد قرض پول استفاده کنید.
اگر در زمینه انتخاب نمونه قرارداد مناسب تردید دارید یا اینکه سوالهای دیگری در خصوص قرارداد امانت پول ، ذهن شما را درگیر کرده است، پیشنهاد میکنم که حتما از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی استفاده کنید. علاوه براین، میتوانید تنظیم قرارداد مورد نظر را به تیم رکلا بسپارید. در کنار شما هستیم.
قرارداد امانت
با زدن روی تصویر پایین، میتوانید به سرعت یک نسخه خام از قرارداد امانت را دریافت کنید.