قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص ؛ واقعیت‌های حقوقی و ریسک‌های پنهان این معامله!

سرمایه ‌گذاری، در ظاهر، مفهومی اقتصادی است که با هدف کسب سود، انجام می‌شود اما در بستر نظام حقوقی ایران، هر شکلی از سرمایه‌ گذاری تنها زمانی معتبر و قانونی خواهد بود که اصول و موازین شرعی و قانونی در آن رعایت شده باشد. یکی از مدل‌هایی که در ظاهر جذاب و سودآور به نظر می‌رسد، در قالب نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص نگارش می‌شود. در این نوع از توافق، سرمایه ‌گذار انتظار دارد در ازای تزریق سرمایه، مبلغی معین و از پیش توافق ‌شده دریافت کند، صرف‌ نظر از اینکه پروژه مورد نظر سودآور باشد یا خیر.

نکته مهم آن‌ است که ظاهر قانونی نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص ، تضمینی برای اعتبار آن نیست. بسیاری از قراردادهای سرمایه ‌گذاری با سود مشخص، با استفاده از الفاظی همچون مشارکت، تامین مالی یا تسهیلات، سعی در پنهان‌ سازی ماهیت واقعی خود دارند اما در مقام رسیدگی حقوقی، علاوه بر عنوان قرارداد، محتوا و آثار آن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در این مقاله، با نگاهی دقیق و حقوقی، به بررسی مشروعیت قرارداد سرمایه‌ گذاری با سود معین خواهیم پرداخت. اگر قصد سرمایه‌ گذاری دارید، پیش از امضای هر قراردادی، لازم است بدانید که امنیت حقوقی سرمایه شما تنها زمانی تضمین می‌شود که قرارداد، منطبق با قانون و شرع تنظیم شده باشد.

ماهیت قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص

در تعریف کلی، قرارداد سرمایه‌ گذاری توافقی است که طی آن، یک طرف (سرمایه‌ گذار) منابع مالی خود را در اختیار طرف دیگر (سرمایه ‌پذیر) قرار می‌دهد تا در یک فعالیت اقتصادی خاص به کار گرفته شود. هدف نهایی، کسب سود مشروع و قابل تقسیم میان طرفین است اما سرمایه ‌گذاری، قالب‌های متعددی دارد که در نظام حقوقی ایران، تنها اشکال معین و مشروع آن پذیرفته شده‌اند.

در این میان، نوعی خاص از قراردادها رواج یافته است که در آن، سرمایه‌ گذار بدون توجه به نتیجه واقعی فعالیت اقتصادی، سود ثابت و از پیش تعیین‌شده‌ای مطالبه می‌کند. نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص برخلاف عقود مشارکتی نظیر قرارداد مضاربه و قرارداد مشارکت مدنی ، نه ‌تنها ریسک فعالیت اقتصادی را از سرمایه‌ گذار سلب می‌کنند بلکه در اغلب موارد، به دلیل ماهیت ربوی، فاقد اعتبار قانونی هستند.

براساس قانون، هرگونه تعهد به پرداخت سود معین در قبال سرمایه‌گذاری، در صورتی که فاقد مشارکت واقعی در سود و زیان باشد، ربا تلقی می‌شود و باطل است. همچنین، مطابق ماده 10 قانون مدنی ، قراردادهایی نافذ هستند که مخالف صریح قانون نباشند. از این رو، تعیین سود قطعی برای سرمایه‌گذار، بدون وابستگی به عملکرد واقعی پروژه، خلاف قانون و در نتیجه، بی‌اعتبار خواهد بود.

جذابیت نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص در نگاه سرمایه ‌گذار، در کاهش ریسک و تضمین سود است و برای سرمایه‌ پذیر، روشی سریع برای تامین مالی بدون نیاز به شراکت واقعی به شمار می‌رود. چنین توافقاتی در بازارهایی نظیر مشارکت در ساخت، تامین مالی کسب ‌و کارهای کوچک و سرمایه‌ گذاری در رمزارز بسیار دیده می‌شود اما آنچه بسیاری از طرفین نادیده می‌گیرند، مخاطرات حقوقی و آثار بطلان چنین قراردادهایی است.

مخاطرات حقوقی قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص

تنظیم و امضای متن قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص ، هرچند در نگاه نخست راهکاری مطمئن و سودآور به نظر می‌رسد اما در عمل با مجموعه‌ای از مخاطرات جدی حقوقی همراه است. مخاطراتی که می‌توانند سرمایه ‌گذار و سرمایه ‌پذیر را با چالش‌های قانونی، مالی و حتی کیفری مواجه کنند. آنچه بسیاری از افراد در زمان تنظیم این نوع قرارداد نادیده می‌گیرند، این واقعیت است که بطلان حقوقی یک قرارداد، آثار جبران ‌ناپذیری در پی دارد و در مواردی حتی امکان مطالبه اصل سرمایه نیز از بین می‌رود. برای شناخت دقیق‌تر این خطرات و آگاهی از تبعات قانونی چنین قراردادهایی، لازم است به بررسی جامع مخاطرات حقوقی قرارداد سرمایه ‌گذاری با سود معین بپردازیم.

ریسک‌های حقوقی سرمایه ‌گذار در قرارداد سرمایه ‌گذاری با سود مشخص

در قراردادهایی که سود مشخص و از پیش تعیین‌ شده برای سرمایه ‌گذار لحاظ شده است، ریسک‌های حقوقی جدی و گاه جبران‌ناپذیر سرمایه ‌گذار را تهدید می‌کند. نخستین و مهم‌ترین خطر، بطلان قرارداد است. مطابق با قوانین ایران، قراردادهایی معتبر هستند که مخالف صریح قانون نباشند. حال آنکه تعیین سود قطعی و تضمینی، مصداق بارز تخلف از قانون عملیات بانکی بدون ربا و قواعد فقهی منع ربا است. در نتیجه، اگر متن قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص در دادگاه مطرح شود، فاقد اعتبار قانونی شناخته خواهد شد و سرمایه ‌گذار هیچ حقی برای مطالبه سود نخواهد داشت.

علاوه بر این، چنانچه سرمایه ‌گذار با آگاهی از ربوی بودن قرارداد اقدام به دریافت یا مطالبه سود کند، از نظر قانونی مسئول شناخته می‌شود و تحت تعقیب کیفری قرار می‌گیرد. بر پایه مقررات قانون مجازات اسلامی، اخذ سود معین، جرم محسوب می‌شود و قانون برای طرفین چنین قراردادی مجازات مشخصی در نظر گرفته است. بنابراین، سرمایه ‌گذار نه ‌تنها سودی به دست نخواهد آورد بلکه ممکن است در معرض پیگرد قضایی نیز قرار گیرد.

ریسک‌های سرمایه ‌پذیر در این قرارداد

سرمایه ‌پذیر در نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص نیز با چالش‌های جدی حقوقی و مالی مواجه است. این چالش‌ها در صورت بروز اختلاف، می‌تواند تبعات سنگینی به دنبال داشته باشد. نخستین خطر، الزام قانونی به بازپرداخت اصل سرمایه بدون پرداخت سود توافق ‌شده است. در صورتی که قرارداد، ماهیت ربوی داشته باشد و در دادگاه مطرح شود، بر اساس مقررات جاری، سرمایه ‌پذیر موظف به استرداد اصل سرمایه است و پرداخت سود به دلیل ربوی بودن، وجاهت قانونی نخواهد داشت.

ریسک دیگر، مواجهه با دعاوی حقوقی یا حتی کیفری است. اگر سرمایه‌ گذار، به هر دلیل، ادعای دریافت سود را در قالب شکایت مطرح کند، سرمایه‌ پذیر ممکن است مجبور به اثبات ماهیت غیرقانونی قرارداد شود و در صورت اثبات مشارکت ایشان در انعقاد قرارداد ربوی، احتمال تعقیب کیفری نیز وجود دارد.

راهکارهای تیم حقوقی رکلا

سرمایه‌ گذاری موفق، تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که سود حاصل از آن، به صورت قانونی میان طرفین تقسیم شده باشد. نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود مشخص ، هرچند ممکن است جذاب به نظر برسند اما در نظام حقوقی ایران به دلیل تعارض با اصول شرعی و قانونی، اغلب بی‌اعتبار و غیرقابل استناد هستند.

نمونه قرارداد سرمایه گذاری با سود ثابت ، به جای تضمین سود، زمینه ‌ساز زیان مالی، اختلاف حقوقی و حتی پیگرد کیفری می‌شود. از این رو، شناخت و استفاده از قالب‌های مشروع سرمایه‌ گذاری مانند قرارداد مشارکت مدنی، قرارداد مضاربه، قرارداد اجاره به شرط تملیک یا صندوق‌های سرمایه‌ گذاری، راه ایمن برای ورود به عرصه سرمایه ‌گذاری خواهد بود.

اگر قصد سرمایه‌ گذاری دارید یا به دنبال جذب سرمایه هستید، مهم‌ترین گام، تنظیم قرارداد مطابق با نوع فعالیت و شرایط واقعی توافق است. هر توافقی که بدون رعایت چارچوب قانونی انجام شود، در عمل فاقد ضمانت اجرا خواهد بود و می‌تواند زمینه‌ساز اختلاف، زیان مالی و حتی مسئولیت کیفری شود.

تیم حقوقی رکلا با ارائه مشاوره حقوقی تلفنی و خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی ، به شما کمک می‌کند تا به‌ جای تکیه بر قراردادهای پرریسک، توافقی امن، شفاف و قانونی داشته باشید.