ابطال قرارداد مشارکت مدنی ؛ پاسخ به این سوال که چگونه شراکت را باطل کنیم؟
مشارکت مدنی، موافقت نامه‌ای است که میان دو یا چند شخص برای درهم آمیختن سرمایه‌های آن‌ها تنظیم می‌شود. سرمایه‌های شرکا در راستای انجام یک فعالیت اقتصادی به کار گرفته می‌شوند. سود و زیان حاصل از این فعالیت اقتصادی به نسبت آوردههای شرکا و شرایط مقرر در شراکت نامه میان آن‌ها تقسیم می‌شود. شراکت نامه در صورتی معتبر و موثر است که مطابق با شرایط و ضوابط قانونی تنظیم و امضا شده باشد. عدم رعایت شرایط و ضوابط قانونی لازم باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی می‌شود. شرکا برای آنکه از ابطال شراکت نامه جلوگیری کنند باید از شرایط صحت تنظیم و امضای آن اطلاع داشته باشند.
در ادامه این نوشته شرایط و آثار قانونی مربوط به باطل شدن قرارداد مشارکت را بررسی می‌کنیم.
در برخی مواقع بانک‌ها به وسیله تنظیم شراکت نامه به مشتریان خودشان خدمات مالی ارائه می‌دهند. شراکت نامه‌ای که میان بانک و مشتری تنظیم شده نیز در صورتی معتبر و نافذ است که مطابق با شرایط عمومی و اختصاصی مربوط به آن باشد.
مطابق با ماده 190 قانون مدنی شرایط ابطال قرارداد مشارکت مدنی چیست؟
شرایط اساسی تنظیم و امضای تمام قراردادها در ماده 190 قانون مدنی مشخص شده است عدم رعایت شرایط مذکور در این ماده باعث باطل و بی‌اثر شدن قراردادهای میان اشخاص می‌شود. شرکا نیز باید شراکت نامه میان خودشان را مطابق با تمام شرایط و ضوابط مقرر در ماده 190 قانون مدنی تنظیم کنند. در ادامه، شرایط مذکور در این ماده و ضمانت اجرای عدم رعایت آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
قصد طرفین و رضای آن‌ها
شرکا باید قصد امضای شراکت نامه و اجرای مفاد آن را داشته باشند. اگر یک یا چند نفر از شرکا قصد امضای شراکت نامه و اجرای مفاد آن را نداشته باشند باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی می‌شود.
اهلیت شرکا از موارد مهم در ابطال قرارداد مشارکت مدنی
امضای شراکت نامه یک عمل حقوقی است. بنابراین، شرکایی که شراکت نامه را امضا می‌کنند باید از شرایط قانونی لازم برای انجام اعمال حقوقی برخوردار باشند. بلوغ، عقل و رشد از جمله شرایط قانونی لازم برای انجام اعمال حقوقی هستند. شراکت نامه‌ای که توسط کودکان غیر بالغ تنظیم شده باطل و بی‌اثر است.
نوجوانان کمتر از 18 سال غیر رشید به حساب می‌آیند. به همین دلیل، شراکت نامه‌ای که توسط آن‌ها تنظیم شده غیر نافذ است. اگر ولی، قیم با وصفی نوجوانان کمتر از 18 سال امضای شراکت نامه را اجازه ندهند باعث باطل و بی‌اثر شدن آن خواهد شد. افرادی که قوای فکری و مغزی آن‌ها مختل شده است نیز از شرایط قانونی لازم برای امضای شراکت نامه برخوردار نیستند. شراکت‌نامه‌ای که قوای فکری و مغزی یک یا چند نفر از شرکای امضاء کننده آن مختل شده نیز باطل و بی‌اثر است.
معین بودن موضوع شراکت نامه
موضوع شراکت نامه باید معلوم و مشخص باشد. نامعلوم بودن موضوع شراکت نامه یکی از مهم‌ترین موارد ابطال قرارداد مشارکت مدنی است.
مشروع بودن جهت شراکت نامه
منظور از جهت در واقع همان انگیزه و هدف نهایی شراکا نسبت به تنظیم و امضای شراکت نامه است. هدف و انگیزه شرکا از تنظیم و امضای شراکت نامه باید مشروع و قانونی باشد. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین علل قانونی و موارد ابطال قرارداد مشارکت مدنی ، نامشروع و غیر قانونی بودن انگیزه و هدف نهایی شرکا از تنظیم و امضای آن است.
مطابق با ماده 233 قانون مدنی چه شرایطی باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی می‌شوند؟
شرکا در راستای اجرای شراکت نامه می‌توانند در خصوص هر موضوع قانونی و مشروعی که منافاتی با نظم عمومی جامعه نداشته باشد با یکدیگر توافق کنند اما برخی از شروط باطل هستند و باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی نیز می‌شوند. قانونگذار شروطی که باعث باطل شدن موافقت نامه‌های میان اشخاص می‌شوند را در ماده 233 قانون مدنی مشخص کرده است. در ادامه این شروط را بررسی می‌کنیم:
- شرطی که مخالف با مقتضای قرارداد باشد: منظور از متقضا در واقع همان ماهیت حقوقی یک قرارداد و آثار قانونی آن است. شرطی که نقض کننده ماهیت حقوقی و آثار قانونی یک قرارداد باشند باعث باطل و بی‌اثر شدن آن می‌شوند. ماهیت حقوقی مشارکت مدنی در واقع همین سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی متعلق به شرکا است. اثر قانونی مشارکت مدنی نیز تقسیم سود و زیان حاصل از آن میان شرکا است. شروطی که برخلاف ماهیت حقوقی و آثار شراکت نامه باشند نیز باعث باطل و بی‌اثر شدن آن می‌شوند. برای مثال، شرطی که باعث شود سود حاصل تنها به یکی از شرکا تعلق بگیرد و زیان حاصل میان آن‌ها تقسیم نشود باعث بی‌اثر شدن و ابطال قرارداد مشارکت مدنی خواهد شد.
- شرط مجهولی که جهل به آن باعث جهل به عوضین قرارداد شود: عوضین موافقت نامه مشارکت مدنی، آوردههای شرکا و سودی است که در ازای مشارکت به آن‌ها تعلق می‌گیرد. شرطی که باعث مجهول و نامشخص ماندن آوردههای متعلق به هر یک از شرکا و سود متعلق به آن‌ها شود نیز باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی خواهد شد.
آیا اشتباهات شرکا می‌تواند باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی شود؟
در برخی مواقع موضوع یک قرارداد و شرایط تنظیم و اجرای آن به طرفین تفهیم نمی‌شود و باعث به اشتباه افتادن آن‌ها خواهد شد. برخی از اشتباهات طرفین به باطل شدن قرارداد میان آن‌ها منجر می‌شود. در ادامه اشباهاتی که باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی خواهد شد را بررسی می‌کنیم:
- اشتباه در نوع قرارداد: منظور از نوع در واقع همان ماهیتی است که در قانون یا عرف برای قرارداد شناخته شده است. ماهیت قرارداد مشارکت مدنی نیز مزج و درهم آمیختن سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی شرکا و تقسیم سود و زیان حاصل میان آن‌ها است. اگر ماهیت حقوقی یا عرفی شراکت نامه به شرکا تفهیم نشود نیز می‌تواند از علل قانونی ابطال قرارداد مشارکت مدنی باشد. با ذکر مثالی اشتباه در نوع قرارداد را برای شما بیشتر آشکار می‌کنیم. برای مثال، اگر یکی از شرکا فکر کند که مالکیت آورده او به دیگر شرکا منتقل می‌شود و آن‌ها باید بهای آورده را به او پرداخت کنند نسبت به نوع مشارکت دچار اشتباه شده است. در این مثال، شریکی که دچار اشتباه شده قصد امضای موافقت نامه مشارکت را نداشته بلکه گمان می‌کرده است که قرارداد بیع را امضا می‌کند.
- اشتباه در شخص طرف موافقت نامه: اشتباه در شخص هنگامی باعث باطل شد مشارکت نامه می‌شود که شخصیت یک یا چند نفر از شرکا علت اصلی تنظیم و امضای قرارداد مشارکت مدنی باشد. برای مثال، یکی از شرکا به گمان اینکه شریک دیگر تاجر معتبر و شناخته شده‌ای است با او قرارداد مشارکت مدنی تنظیم می‌کند اما بعد از امضای آن مشخص می‌شود که شریک دیگر، تاجر معتبری نبوده بلکه ورشکسته شده است و هیچ اعتباری ندارد.
آیا ابطال قرارداد مشارکت مدنی باعث پایان دادن به رابطه حقوقی میان شرکا می‌شود؟
امضای شراکت نامه باعث ایجاد یک رابطه حقوقی میان شرکا می‌شود. بنابراین، ابطال مشارکت نامه نیز باعث پایان دادن به رابطه حقوقی میان شرکا خواهد شد.
پس از امضای شراکت نامه، تعدادی تعهد مالی و غیر مالی بر عهده هریک از شرکا قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین آثار ابطال قرارداد مشارکت مدنی ، پایان دادن به تمام تعهدات مالی و غیر مالی شرکای امضا کننده آن است.
آثار قانونی شراکت نامه نیز به موجب ابطال آن از بین می‌روند. بنابراین، آوردههای هریک از شرکا باید به آن‌ها برگردانده شود. همچنین، هیچ یک از شرکا پس از ابطال شراکت نامه نمی‌تواند مدعی دریافت سود حاصل از آورده خودش شود.
آیا ابطال قرارداد مشارکت مدنی بانک امکان پذیر است؟
بانک و مشتری از طریق تنظیم و امضای قرارداد مشارکت مدنی می‌توانند سرمایه‌های خودشان را در راستای انجام فعالیت اقتصادی و کسب سود با یکدیگر تجمیع کنند.
بروز برخی عوامل می‌تواند باعث ابطال قرارداد مشارکت مدنی بانکی شود. عوامل بروز ابطال شراکت نامه میان بانک و مشتری آن را می‌توان به علل اختصاصی و علل عمومی دسته بندی کرد. علل عمومی باعث باطل شدن تمام قراردادهای بانکی می‌شوند اما علل اختصاصی صرفاً ناظر بر ابطال مشارکت نامه میان بانک و مشتری آن هستند. در ادامه علل اختصاصی و عمومی مربوط به باطل شدن شراکت نامه میان بانک و مشتری را بررسی می‌کنیم.
جهات عمومی باطل شدن شراکت نامه میان بانک و مشتری عبارتند از:
- عدم اهلیت قانونی طرفین امضا کننده قرارداد مشارکت مدنی؛
- عدم قصد تنظیم شراکت نامه بانکی و صوری بودن آن؛
- ربوی بودن شراکت نامه بانکی؛
- عدم تعیین موضوع شراکت نامه بانکی؛
- نامشروع بودن هدف و انگیزه اصلی تنظیم مشارکت نامه بانکی؛
- مغایرت شراکت نامه با قوانین و مقررات آمره پولی و بانکی کشور؛
- درج شرط خلاف مقتضای قرارداد مشارکت مدنی در شراکت نامه؛
- عدم تحقق موضوع شراکت نامه بانکی؛
- تمدید و تجدید شراکت نامه برخلاف قوانین بانکی و پولی کشور؛
- عدم تسویه بدهی سابق.
اخذ راهنمایی برای ابطال قرارداد مشارکت مدنی
از مناسب‌ترین کارهایی که می‌تواند خواست شما در خصوص ابطال قرارداد را با سهولت بیشتری همراه کند، دریافت راهنمایی و مشاوره از اشخاص متخصص و دارای تجربه در زمینه مسائل حقوقی مربوط به قراردادها است. استفاده از خدماتی مانند خدمات مشاوره حقوقی تلفنی به شما این امکان را می‌دهد که در اسرع وقت و با صرف هزینه مناسب از خدمات حقوقی بهره‌مند شوید و سوالات خود را بپرسید.
لازم به ذکر است که از دیگر خدمات تیم رکلا، خدمات تنظیم قرارداد اختصاصی است که در موارد لزوم می‌توانید از این قبیل خدمات نیز بهره ببرید. برای دستیابی به این خدمات، کافی است که درخواستتان را ثبت کنید تا بعد از بررسی درخواست، با شما ارتباط بگیریم.
قرارداد مشارکت مدنی (شراکت نامه)
این نمونه قرارداد را از اینجا بگیرید.
فرم‌های فسخ قرارداد شراکت
اگر برای فسخ انواع قرارداد مشارکت، به فرم‌های فسخ نیاز دارید، ما چندین نمونه از فرم فسخ قرارداد مشارکت را گردآوری کرده‌ایم. برای دریافت آن‌ها، روی تصویر زیر بزنید.
