انواع جریمه کارمندان متخلف مطابق با قانون کار و قانون مجازات اسلامی
کارمند به شخصی گفته می‌شود که به واسطه امضای قرارداد کار شفاهی یا مکتوب استخدام می‌شود و تحت شمول قانون کار قرار می‌گیرد. کارمندی که به واسطه امضای قرارداد کار استخدام شده، دارای وظایف و مسئولیت‌هایی است که در این قانون برای او تعریف می‌شود. اگر کارمندی به وظایف و مسئولیت‌های خودش پایبند نباشد یا آن‌ها را ناقص انجام بدهد، باعث ورود خسارات مالی و غیر مالی به کارفرما خواهد شد. کارکنانی که به واسطه سهل انگاری خودشان باعث ورود ضرر و زیان مالی و غیر مالی به کارفرما می‌شوند باید به نحوی خساراتی که به کارفرما وارد شده است را جبران کنند. بنابراین منظور از جریمه کارمندان ، مبلغی است که کارمند متخلف باید تحت عنوان خسارت به کارفرما بپردازد.
تعیین مبلغی که کارکنان متخلف باید به عنوان خسارت بپردازند و همچنین نحوه پرداخت آن براساس شرایط و تشریفاتی مشخص می‌شود که قانونگذار در قوانین مختلف تعیین کرده است. در این مقاله با شرایط قانونی و نحوه پرداخت مبلغی که کارکنان متخلف باید به عنوان جریمه پرداخت کنند، آشنا خواهیم شد.
آیا قانونگذار در قوانین از مبلغ و شرایط پرداخت جریمه کارمندان صحبت کرده است؟
قانون کار مهمترین قانونی است که چهارچوب رابطه میان کارکنان و کارفرمایان را مشخص می‌کند. برای تعیین جریمه کارمند متخلف و چگونگی پرداخت آن می‌توانیم به قانون کار نیز مراجعه کنیم. برای مثال، این قانون کارپذیران را مکلف کرده است که آیین نامه‌ها و دستورالعمل‌های انضباطی کارگاه را رعایت کنند. قانونگذار، ضمانت اجرای عدم رعایت آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های انضباطی محل کار را در ماده 27 قانون کار مشخص کرده است.
ضوابط و مقررات پرداخت جریمه کارمندان در قانون مجازات اسلامی
لازم به ذکر است که در برخی موارد، جریمه و خسارات کارمندان، وصف جزایی پیدا می‌کند. در این موارد، مبلغی که کارپذیر متخلف باید به عنوان خسارت بپردازد و همچنین شرایط پرداخت آن، براساس ضوابط و مقررات قانون مجازات اسلامی تعیین خواهد شد. در اصطلاح قانون مجازات اسلامی، به خسارتی که کارپذیر متخلف باید پرداخت کند، جزای نقدی یا دیه گفته می‌شود. برای مثال، ممکن است که کارپذیری به واسطه سهل انگاری در انجام وظایفی که به عهده دارد، باعث آسیب دیدن یا قطع عضو کارپذیر دیگر می‌شود. در این مثال، مسئولیت و جریمه کارپذیری که در اثر سهل انگاری باعث ورود آسیب جسمانی به کارپذیر دیگر شده است، براساس قانون مجازات اسلامی مشخص می‌شود. جریمه‌ای که در قانون مجازات برای چنین کارمندی پیش بینی شده نیز پرداخت دیه عضو آسیب دیده یا قطع شده است.
پرداخت خسارت و جریمه کارمندان با توجه به قانون مسئولیت مدنی
مسئولیت مدنی به معنای جبران ضرر و زیان و خسارتی است که به شخص دیگری وارد می‌شود. این مسئولیت زمانی ایجاد خواهد شد که کارپذیر به صورت عمدی یا در اثر سهل انگاری باعث ورود خسارت به کارفرما یا شخص دیگری می‌شود. قانونگذار، ارکان، شرایط و نحوه پرداخت این خسارت را در قانون مسئولیت مدنی مشخص کرده است.
اَمانی بودن ید کارپذیر به چه معنا است؟
وظایف و مسئولیت‌های کاری برخی کارپذیران به گونه‌ای است که باعث دسترسی آن‌ها به اموال و دارایی‌های کارفرما می‌شود. برای مثال، کارمندی که در بخش حسابداری کار می‌کند در صورتی می‌تواند وظایف و مسئولیت‌های خودش را به بهترین شکل ممکن انجام بدهد که نسبت به مطالبات و بدهی‌های کارفرما اطلاع کامل داشته باشد. به همین دلیل، ممکن است که اسنادی مانند چک، سفته، مفاصا حساب، ضمانت نامه و دیگر اسناد مربوط به کارفرما در اختیار کارمند بخش حسابداری گذاشته شود.
می‌توان گفت که کارمند در حکم امین و ید او نیز ید امانی است. یعنی آن دسته از اسناد و همچنین دارایی‌های نقدی و غیر نقدی کارفرما که در نزد کارمند هستند و کارمند به آن‌ها دسترسی دارد را باید به منزله مال مورد امانت فرض کنیم. به همین دلیل، کارپذیر، ضامن تلف شدن یا آسیب دیدن اموال و دارایی‌هایی نیست که در اختیار او گذاشته می‌شود؛ مگر در صورتی که نسبت به نگهداری و محافظت از آن‌ها کوتاهی کرده باشد. برای مثال، مسئولیت پرداخت خسارت دستگاهی که به واسطه نوسان جریان برق خراب شده است، بر عهده کارپذیر قرار نمی‌گیرد.
جریمه نقدی کارمند به دلیل خیانت در امانت
خیانت در امانت به معنای تلف کردن (از بین بردن)، استعمال کردن (استفاده کردن)، تصاحب کردن و مفقود کردن (گم کردن) مالی است که تحت عنوان امانت به شخصی سپرده می‌شود. لازم به ذکر است که تلف، استعمال، تصاحب و مفقود کردن مال مورد امانت در صورتی وصف کیفری پیدا می‌کند و باعث مجازات مرتکب آن می‌شود که همراه با سوء نیت باشد. یعنی، فردی که مال مورد امانت را تلف، استعمال، تصاحب و مفقود کرده است، قصد ورود خسارت و ضرر و زیان به صاحب مال را داشته باشد.
بنابراین، کارمندی که اموال کارفرما را تلف، استعمال، تصاحب و مفقود می‌کند، اگر قصد ورود خسارت و ضرر و زیان به کارفرما را داشته است به مجازات خیانت در امانت محکوم می‌شود. مجازات خیانت در امانت نیز حبس از 6 ماه تا سه سال است.
منظور از جریمه تاخیر ورود کارمندان چیست؟
همانگونه که گفتیم، به واسطه امضای قرارداد کار، تعهدات و مسئولیت‌هایی بر عهده هر یک از کارفرما و کارپذیر گذاشته می‌شود. حضور به موقع در محل کار یکی از مهمترین تعهدات کارکنان در مقابل کارفرمایان است. همچنین، حضور به موقع پرسنل، یکی از مهمترین عواملی است که باعث ایجاد نظم و انضباط در محل کار می‌شود. به همین دلیل، معمولاً کارفرمایان دستور العمل‌ها و مقررات خاصی را برای ساعات ورود و خروج کارپذیران تعیین می‌کنند. کارپذیران نمی‌توانند محل کار خودشان را پیش از ساعت مقرر ترک کنند. باید به این نکته توجه داشته باشیم که قانونگذار در قانون کار از جریمه تاخیر کارمندان صحبت نکرده است. به همین دلیل می‌توان گفت، جریمه تاخیر ورود کارمندان براساس دستور العمل‌ها و آیین‌نامه‌های محل کار مشخص می‌شود. در اغلب موارد، جریمه تاخیر کارمندان ، کسر شدن قسمتی از حقوق و دستمزد آن‌ها است.
منظور از جریمه غیبت کارمندان چیست و شرایط پرداخت آن چگونه است؟
در ابتدا باید بگوییم، تمام کارکنانی که به واسطه امضای شفاهی یا مکتوب قرارداد استخدام به خدمت گرفته می‌شوند، تحت شمول حمایت‌های قانون کار قرار می‌گیرند. حق استفاده از مرخصی، یکی از مهمترین حقوقی است که قانونگذار برای حمایت از حقوق کارپذیران در قانون کار تعیین کرده است. از سوی دیگر، کارپذیری که می‌خواهد از مرخصی‌های خودش استفاده کند، باید به کارفرما اطلاع بدهد و او را در جریان بگذارد.
بنابراین، منظور از جریمه غیبت کارمندان حالتی است که کارمند به صورت غیر موجه و بدون اطلاع قبلی در محل کار حاضر نمی‌شود. کارپذیری که به دلیل غیبت غیر موجه در محل کار حاضر نشده، در واقع آیین نامه‌ها و دستور العمل‌های محل کار را نقض کرده است. بنابراین، جریمه غیبت کارمند را باید با توجه به ماده 27 قانون کار بررسی کنیم. با توجه به این ماده، تشریفات و شرایط اخراج کارپذیر به عنوان شدید‌ترین جریمه غیبت کارمند ، به این صورت است:
- کارفرما باید در ابتدا به کارمندی که غیبت غیر موجه داشته است، تذکر کتبی بدهد؛
- کارپذیر به تذکر کتبی کارفرما توجهی نداشته باشد و غیب غیر موجه خودش را تکرار کند؛
- شورای اسلامی کار با اخراج کارپذیری که به صورت غیر موجه غیبت می‌کند، موافقت کرده باشد؛
- کارفرما حقوق و مطالبات معوقه کارپذیری که به صورت غیر موجه غیبت کرده است را پرداخت و نسبت به اخراج او اقدام کند.
کارفرما با رعایت شرایط و تشریفات فوق الذکر می‌تواند کارپذیری که به صورت غیر موجه غیبت کرده است را اخراج کند.
خوب است بدانید
اختلاف میان کارمند و کارفرما، یکی از معضلات و مشکلات رایج در محیط‌‌های کاری است. در بسیاری از مواقع، عدم تنظیم و نوشتن قرارداد مکتوب و همه جانبه باعث بروز اختلاف میان کارفرما و کارمند می‌شود. یک قرارداد کار که به صورت مکتوب و همه جانبه نوشته شده باشد، به منزله سندی است که حدود وظایف و مسئولیت‌های کارفرما و کارپذیر را برای هر یک از آن‌ها مشخص می‌کند. به همین دلیل، بهتر است که تنظیم قرارداد کار به کارشناسان حقوق کار سپرده شود.
برای تنظیم اختصاصی قرارداد کار توسط کارشناسان مجرب در این حوزه، می‌توانید از خدمات ارائه شده در بخش تنظیم قرارداد رکلا استفاده کنید.
برای آشنایی با ضوابط و مقررات قانون کار نیز می‌توانید از راهنمایی‌های کارشناسان حقوق کار حاضر در بخش خدمات مشاوره حقوقی تلفنی رکلا بهره ببرید.
